پایان 20 سال اشغال افغانستان

بنفشه غلامی/ عقاب تیز بالی که دو دهه قبل با هیاهوی بسیار به افغانستان آمد، بی هیچ نتیجه‌ای، پر ریخت و رفت. تنها یک دقیقه مانده به نیمه شب 31 اوت 2021 آخرین نظامی امریکایی سوار بر هواپیما شد تا نه تنها امریکا به 20 سال نبرد بی حاصل خود در این کشور پایان دهد که آسمان افغانستان را برای نورافشانی و جشن و سرور طالبان بابت پیروزی بر امریکا خالی کند. طالبان این پیروزی را متعلق به تمامی افغان‌ها دانست. به گزارش «فارن پالیسی»، یک هواپیمای ترابری سی 17 آخرین هواپیمای امریکایی بود که بعد از هفته‌ها تلاش برای خروج آشفته امریکا از افغانستان از روی باند فرودگاه بین‌المللی حامد کرزای برخاست و پشت سر آن نیروهای طالبان که بیرون از فرودگاه مستقر بودند، به نشانه جشن و سرور تیر هوایی شلیک کردند. ژنرال مک کنزی جونیور، فرمانده ستاد فرماندهی ارتش امریکا خبر داده، این هواپیما حامل 2 هزار و 800 نفر بود که شماری از مقامات نظامی و سیاسی بلند پایه امریکا همچون ژنرال کریستوفر داناهو، فرمانده لشکر 82 هوابرد امریکا و راس ویلسون سرپرست سفارت ایالات متحده در افغانستان در میان آنها دیده می‌شدند. او تأکید کرده، ارتش امریکا در هفته‌های اخیر 123 هزار نفر را که بیشتر آنها افغان بودند، در قالب بزرگترین مأموریت غیر جنگی از افغانستان خارج کرده است اما رسانه‌های امریکایی خبر داده‌اند واشنگتن 200 شهروند امریکایی به همراه صدها نفر از افغان‌های همکار خود را در افغانستان رها کرده و با اتمام مهلت خروج از این کشور خارج شده‌اند. در همین حال آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا اعلام کرد واشنگتن سفارت خود را در کابل تعطیل کرده و به جای آن برای رسیدگی به امور مربوط به افغانستان دفتری را در دوحه قطر خواهد گشود، یعنی همان جایی که طالبان سال‌ها دفتر سیاسی خود را در آن گشوده بود. ساعتی پس از خروج رسمی امریکا از افغانستان، ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان روی باند فرودگاه حامد کرزای حاضر شد و با تبریک گفتن به مردم افغانستان و تأکید بر اینکه این پیروزی متعلق به همه مردم افغانستان است، گفت: «این عقب‌نشینی درس عبرتی بود برای همه متجاوزان و جهان.» او خبر داد، طالبان علاقه‌مند به داشتن روابط با همه کشورهای جهان از جمله امریکا است.
وی در حالی سخن می‌گفت که همزمان نیروهای طالبان در لباس‌های نظامی  و سرتا پا مسلح در فرودگاه کابل به نمایش قدرت پرداختند. از دیگر سو جو بایدن، رئیس جمهوری امریکا که به خاطر خروج شتابان و غیر مسئولانه از افغانستان تحت فشارهای داخلی و خارجی فزاینده‌ای است، اقدام خود را «بهترین راه برای حفاظت از نیروهای ارتش امریکا» دانست و مدعی شد: «نیروهای ما مأموریت خروج و تخلیه را با شجاعت و اراده‌ای مثال‌زدنی انجام دادند.» و البته دونالد ترامپ هم که خود با طالبان مذاکره کرد و با آنها برای خروج از افغانستان به توافق رسید، توصیه کرد ارتش امریکا باید سلاح‌ها و تجهیزات امریکایی را که در افغانستان به جا گذاشته بمباران کند.
قطعنامه شورای امنیت درباره افغانستان
هرچند امریکا از افغانستان خارج شد، اما هنوز دغدغه‌های جهانی درباره افغانستان ادامه دارد و ماجرای طالبان با جهان به پایان نرسیده است. به گزارش خبرگزاری «رویترز»، ساعتی پیش از اینکه آخرین هواپیمای ترابری امریکا افغانستان را ترک کند، شورای امنیت سازمان ملل متحد، در نشستی روند شرایط و خروج شهروندان خارجی و برخی همکاران افغان کشورهای عضو ائتلاف ناتو در افغانستان را بررسی کردند و در پایان آن قطعنامه‌ای صادر کردند. در حالی که کشورهای شرکت کننده در این نشست، پیش از آن و از روز شنبه با پیشنهاد رئیس جمهوری فرانسه، خواهان ایجاد منطقه امن در کابل و فرودگاه آن شده بودند تا بتوانند خروج امن بازماندگان خود و همکاران افغانشان را تضمین کنند، در این نشست بر سر آن به توافق نرسیدند و در قطعنامه خود بدون اشاره به مسأله «منطقه امن» از طالبان خواستند به تعهدات خود برای خروج امن این نیروها پایبند بماند. آنها همچنین از طالبان خواستند، حقوق بشر و بویژه حقوق مربوط به زنان، کودکان و اقلیت‌ها را محترم بدارد. با این حال این قطعنامه با رأی ممتنع روسیه و چین مواجه شد که تأکید می‌کردند، اگر امروز وضعیت امنیتی در افغانستان نابسامان شده است، حاصل خروج شتابزده و غیر مسئولانه امریکا بوده است.


دیروز نیز سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در سخنانی در کنفرانس خبری مشترک با همتای ارمنستانی خود تأکید کرد، مسکو خواهان ایجاد صلح و امنیت در افغانستان است و اعتقاد دارد، نباید اجازه داد افغانستان مأمن تروریست‌ها شود. در همین حال وانگ ونبین، سخنگوی وزارت خارجه چین نیز خروج نیروهای امریکایی از افغانستان را نشان دهنده محکوم به شکست بودن هرگونه مداخله نظامی خودسرانه در سایر کشورها دانست و گفت: «چین همواره به استقلال و تمامیت ارضی افغانستان احترام گذاشته و بر دخالت نکردن سایر کشورها در امور آن تأکید کرده است.» وی اعلام داشت، پکن به هماهنگی‌های خود با طرفین حاضر در افغانستان ادامه خواهد داد.
هیاهوی بسیار برای هیچ
جنگ 20 ساله‌ای که بدون هیچ دستاوردی برای امریکا 2 تریلیون دلار از مالیات مردم این کشور را در افغانستان به نابودی کشید، به زعم بسیاری از تحلیلگران نه فقط بی شباهت با جنگ ویتنام نیست که مفتضحانه‌تر از آن هم هست. زیرا خروج امریکا از افغانستان، برخلاف تجربه ویتنام، نتیجه شکست در میدان نبرد نبود بلکه تغییر استراتژی امریکا از حضور نظامی به خروج نظامی در مناطق مناقشه برانگیز بود. این استراتژی که در واقع اعترافی تلخ به ناکارآمدی تکیه بر بازوان نظامی برای ترویج لیبرالیزم برآورد می‌شود، از دوره اوباما شروع شد، ترامپ آن را ادامه داد و بایدن آن را اجرایی کرد. این خروج تبعاتی دارد که می‌توان نام «میراث بایدن»را بر آن نهاد. «استفان کالینز» در سایت «سی ان ان» نوشته است: «تأثیر این خروج تحقیرآمیز در درجه نخست متوجه خود بایدن و دموکرات‌ها خواهد بود و نه فقط توان رهبری و صداقت بایدن را زیر سؤال خواهد برد که می‌تواند بر کمپین‌های انتخاباتی دموکرات‌ها در انتخابات آتی نیز تأثیر بگذارد. هرچند که این خروج ریاکاری حزب جمهوریخواه را نیز افشا کرد و آنها بدون اینکه اشاره‌ای به این داشته باشند که دونالد ترامپ کلید این خروج را زد و بایدن آن را ادامه داد، خواستار استیضاح بایدن شدند. میراث بعدی بایدن برای سراسر امریکا است. امریکایی‌ها 11 روز دیگر سالگرد 11 سپتامبر را در حالی برگزار می‌کنند که افغانستان بعد از 20 سال جنگ امریکا در آن دیگر بار در حال اداره شدن به دست همان طالبانی است که سال 2001 بر این کشور حاکمیت می‌کرد.»