مجلس نبايد با رياست عراقچي بر تيم مذاكره كننده مخالفت كند

آرمان ملی- علیرضا پورحسین: متولی وزارت خارجه در دولت سیزدهم در یکی از نخستین اظهارنظرهای خود عنوان کرد که کار همه وزارت خارجه معطوف به برجام نیست و تلاش می‌کنند تا با همسایگان و کشورهای منطقه ارتباط تنگاتنگی داشته باشند و مشکلات کشور را از این طریق حل و فصل کنند. صحبت‌هایی که نشان می‌دهد، ناشی از این است که هیچ توجهی به تجربیات دیپلماتیک گذشته نکرده‌اند. در برهه‌ای از زمان که ایران هدف تحریم‌ها قرار گرفت، کشورهای دوست و همسایه ایران نیز دیگر نتوانستند حتی یک ریال به ایران پرداخت کنند. این اتفاق به‌واسطه خروج ترامپ از برجام رخ داد و عملا کلیه پنجره‌ها را به روی اقتصاد ایران بست. اتفاقی که به شدت زندگی مردم را در سه سال اخیر به سمت سخت ترین حالت ممکن سوق داده است و تبعات اجتماعی و امنیتی زیادی به کشور تحمیل کرده است. امروز حتی به وضوح می‌توان در رفتار کشورهای همسایه و منطقه نیز مشاهده کرد که منتظر مذاکرات وین هستند و مشخصا نتیجه این مذاکرات بر روی میزان تعامل آنها با ایران تاثیر خواهد گذاشت. همین موارد است که سبب شده بسیاری از کارشناسان بر این باور باشند که دولت سیزدهم باید در وهله اول تکلیف برجام را مشخص کند. اتفاقی که هنوز هم نسبت به آن به نظر می‌رسد که بی توجهی وجود دارد. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت و گویی با محمدجواد جمالی نوبندگانی، نایب رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس دهم داشته است که در ادامه می‌خوانید.
 وزارت خارجه دولت سیزدهم در خصوص پرونده برجام باید به چه نکاتی توجه کند؟
این پرونده از پیچیدگی‌های زیادی برخوردار است و به همین سبب باید با دقت به پرونده برجام ورود کرد. یکی از مسائل بسیار مهم این است که باید مشخص شود که دولت سیزدهم از طریق چه کانالی می‌خواهد مذاکرات احیای برجام را ادامه دهد. احتمالا سه گزینه در پیش است. نخست واگذاری پرونده به شورای عالی امنیت ملی. دوم پیگیری پرونده توسط وزارت خارجه و حضور تیمی از وزارت خارجه برای به نتیجه رساندن برجام. سوم انتخاب یک دستیار ویژه که بتواند تمامی امور در حوزه مذاکرات وین و احیای برجام را به صورت مجزا پیش ببرد. مشخصا به سمت هر کدام از این روش‌ها پیش رفتن، پیامی را به طرف‌های دیگر برجام منتقل می‌کند و هر کدام مفاهیم خاص خود را دارد. برای مثال اگر پرونده به شورای عالی امنیت ملی ارجاع داده شود. ایران نشان می‌دهد که این اختلافات بیشتر برای ایران جنبه امنیتی دارد و می‌خواهد بیشتر به این قسمت از پرونده بپردازد. در اینجا باید توجه داشت که تکلیف شورای عالی امنیت ملی نیز هنوز مشخص نشده است و دولت معین نکرده که با دریادار شمخانی به کار خود ادام می‌دهد و یا گزینه دیگری مدنظر دارد. این نیز خود مهم است. ایران اگر پرونده را به وزارت خارجه واگذار کند، این پیام را می‌رساند که بیشتر جنبه‌های سیاسی و فنی برجام را مورد توجه قرار می‌دهد. دولت باید تکلیف این حوزه را هر چه سریع تر مشخص کند و همانگونه که خود نیز تاکید کرده‌اند از طولانی شدن مذاکرات پرهیز کنند. تعیین تکلیف شیوه مذاکرات هم یک پیام به داخل کشور و هم یک پیام به جهان دارد. دقت در این عرصه از اهمیت بسزایی برخوردار است. اینکه چه کسی مسئول مدیریت مذاکرات می‌شود نیز بسیار مهم است. باید حتما از شخصی استفاده شود که از بدنه وزارت خارجه بوده و در این عرصه تجربه کافی را داشته باشد. در دولت گذشته ما شاهد یک روند معکوس در برجام بودیم. به شکلی که دولت مذاکرات را آغاز کرد و پس از به نتیجه رسیدن مذاکرات، مفاد آن به تصویب مجلس رسید. امروز روند برعکس شده است و دولت در چارچوب مصوبه مجلس مذاکرات را آغاز کرد و طبق همان چارچوب پیش می‌رود. همین تفاوت ماهوی نیز شاید بر مذاکرات تاثیر بسزایی بگذارد. امروز نقش نظارتی مجلس بیشتر شده است و باید طبق آن پیش رفت. باید توجه داشت که این بد نیست که ایران می‌خواهد در ابتدا با همسایگان ارتباط برقرار کند اما برجام نیز باید در اولویت باشد. باید دولت بداند که نتیجه بخش بودن مذاکرات برجام، کمک می‌کند تا رابطه بهتری با کشورهای منطقه و همسایگان داشته باشیم.
 این احتمال وجود دارد که مذاکرات برجام با مدیریت آقای عراقچی ادامه پیدا کند؟


مجلس مصوباتی داشته و طبق آن مصوبات خود را دخیل در مذاکرات کرده است. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز در این عرصه نقش بسزایی ایفا می‌کند. امروز با وجود اینکه آقای عراقچی تلاش‌های زیادی برای احیای برجام انجام داد و تجربه کافی را برای مذاکرات دارند اما مجلس یازدهم مخالف این است که ایشان مدیریت مذاکرات را همچنان برعهده داشته باشند و احتمالا فشارهایی وارد می‌کند تا رئیس تیم مذاکره کننده سریعا تغییر کند.
 علت مخالفت مجلس چه مواردی است؟
امروز جو مجلس به‌گونه‌ای نیست که دولت حتی اگر تمایل داشته باشد، بتواند آقای عراقچی را مسئول تیم مذاکره کنند تعیین کند. اکثریت مجلس انتقاد جدی به اصل برجام و تیم مذاکره کننده دارند و آقای عراقچی نیز از این حوزه مستثنی نیست. برخی از اساس با برجام مخالف هستند و برخی نیز شیوه مذاکره را نقد می‌کنند. مخالفت‌ها بیشتر در این حوزه است. دکتر روحانی نیز در آن صحبت‌های معروف در اواخر دولت خود اعتراف کرد که دست آقای عراقچی برای به نتیجه رساندت مذاکرات باز گذاشته نشده است و مجلس در حال فشار وارد کردن است. رئیس قبلی کمیسیون سیاست خارجی مجلس یازدهم نیز معترف شد که با قانون مصوب مجلس، آنها مانع امضای برجام در دولت دوازدهم شده‌اند و به صراحت عنوان کرده است که آنها اجازه تفاهم در خصوص برجام را نداده‌اند. امروز مجلس یازدهم و کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی پشت تیم مذاکره کننده به ریاست آقای عراقچی نیست و همین امر احتمال تغییر را بیشتر می‌کند.