تبعات افزایش تنش بین ایران و سعودی

رامین فخاری تحلیلگر مسائل سیاسی آنچه مبرهن است، اینکه در درجه اول عربستان سعودی در منطقه توانایی رهبری بخشی از اعراب سنی را داراست و می تواند روی آنها تاثیر گذار باشد و آنها را علیه منافع ملی ایران بشوراند. افزایش تنش بین ایران و عربستان معادل افزایش تنش بین ایران و همه کشورهای شورای همکاری‌های خلیج فارس است که بخشی از آنها از جمله قطر و امارات روابط حسنه‌ای را با ایران دارا هستند. موضوع دوم این است که متاسفانه هر چند اقتصاد ایران یکی از بزرگترین اقتصادهای دنیاست، اما به دلیل تحریم‌های گسترده بین المللی هم اکنون اقتصاد ایران متزلزل شده است در حالی که اقتصاد عربستان سعودی داری مشکلات و تحریم‌های فعلی ایران نیست، در نتیجه عربستان سعودی با کاهش قیمت نفت و افزایش تولید می تواند بخشی از اقتصاد ایران را که وابسته به نفت است تحت تاثیر قرار بدهد. بدیهی است در صورتی که خریداران عمده نفت از جمله چین ناگزیر باشند که بین ایران و عربستان و کشورهایی که در شورای همکاری‌های خلیج فارس زیر چتر عربستان سعودی قرار دارند یک گزینه را انتخاب کنند آن گزینه کشور یا کشورهایی است که تولید نفت بیشتری را دارند. موضوع سوم این است که جنگ یمنف هم اکنون تبدیل به یک جنگ فرسایشی برای هر دو طرف شده است. روزانه چندین کودک یمنی در اثر تحریم و بمباران جان خود را از دست می دهند و هزینه‌های هنگفت جنگ یمن که باید صرف آبادانی مناطق فقیر عربستان شود صرف بمباران مدارس و بیمارستان‌ها و خانه‌های مردم یمن می‌شود و عملا هیچ برنده ای ندارد. به نوعی مردم یمن نیز تا به این لحظه بخاطر تنش‌های موجود در منطقه هزینه‌های فراوانی را متحمل شده‌اند. افزایش تنش در در منطقه به تداوم جنگ یمن، افزایش نامنی در سوریه و عراق منجر خواهد شد. موضوع چهارم این است که این موضوع نیز دور از ذهن نیست که با افزایش تنش بین ایران و عربستان، ریاض حمایت خود از گروه‌های تروریستی را بیشتر کند و گروهکی مانند داعش دوباره احیا شود و اقدام به ناامن کردن منطقه و ایجاد تبعات امنیتی برای ایران و متحدانش کند. همچنین دور از ذهن نیست همانند دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد که تنش‌های بین ایران و عربستان به اوجش رسیده بود، عربستان سعودی به ایجاد گروهک‌های تروریستی مشابه جندا... و تقویت بیشتر جریان‌های تجزیه طلب الاهوازیه اقدام کند. در برابر این مساله نیز ایران احتمال دارد اقدام به تقویت بیشتر حوثی‌ها و شیعیان عربستان کند. نتیجه این می‌شود، پولی که باید برای توسعه اقتصادی و ایجاد شغل و زیرساخت در هر دو کشور صرف شود برای رقابت‌های منطقه ای صرف می‌شود. موضوع پنجم این مساله است که افزایش تنش بین ایران و عربستان معادل خرید تسلیحاتی بیشتر توسط عربستان و افزایش دور تسلسل رقابت تسلیحاتی در منطقه و تبدیل کل منطقه به یک انبار اسلحه می‌شود که برنده نهایی این مساله شرکت‌های اسلحه سازی آمریکایی خواهند بود و هزینه‌هایی که باید صرف آبادانی مناطق فقیر عربستان شود صرف خرید و انبار کردن اسلحه خواهد شد. علاوه بر این بستر سیاسی عربستان را برای افزایش پایگاه‌های نظامی قدرت‌های فرامنطقه ای مهیا خواهد کرد و پای بیگانگان را بیشتر از همیشه به منطقه باز خواهد کرد. حال از یک بعد دیگر به این مساله نگاه می کنیم؛ تا زمان باراک اوباما آمریکا به نوعی وابسته به نفت عربستان سعودی بود، اما از آن دوره به بعد که استحصال نفت شیل آغاز شد، ایالات متحده آمریکا به مارکت نفت جهان راه پیدا کرد و با پروژه نورد استریم دو، آمریکا و روسیه و عربستان و تا حدی ایران به رقبای همدیگر در مارکت جهانی انرژی مبدل شدند   افزایش ناامنی و تنش در خاورمیانه و مورد اصابت قرار گرفتن نفتکش‌ها و صنایع نفتی که از تبعات آن می تواند باشد، تنها ایران و عربستان را از مارکت جهانی انرژی حذف می‌کند و روسیه و آمریکا بلافاصله جای ایران و عربستان را در بازارهای نفت جهانی پر خواهند کرد. علاوه بر آن، قیمت نفت به نفع روسیه و آمریکا بالا خواهد رفت و ایران و عربستان و کشور سوم یعنی چین از این مساله متضرر خواهند شد. بازی افزایش تنش بین ایران عربستان یک بازی باخت- باخت با حاصل جمع منفی برای هر دو طرف است.