روزنامه خراسان
1400/06/11
بینندگان جان، چشم انتظار ساعد باقری و صالح علا
الهه آرانیان- در دوره‌ای که نه از فراوانی شبکه‌های تلویزیونی خبری بود و نه از گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، تلویزیون با همان چند شبکه‌ای که داشت، بیش از این‌که به فکر تبلیغ انواع و اقسامِ نوشیدنی‌ها و تنقلات و کفش و فرشِ راحت و... برای مخاطب باشد، به راحتی و آرامشِ روان و ذهنِ او فکر می‌کرد. صحبت از دهه‌های هفتاد و هشتاد است؛ زمانی که هنر و ادبیات این سرزمین، جایِ بیشتری در تلویزیون داشت و برنامه‌سازان با امکانات محدودشان، برنامه‌های جریان‌ساز و تأثیرگذارِ فرهنگی می‌ساختند؛ تولیداتی که هنوز هم پس از گذشت سال‌ها، نامشان برای علاقه‌مندان فرهنگ و هنر آشناست و این روزها جای خالی‌شان به‌شدت احساس میشود. در این مطلب به سراغ برنامه‌های خاطره‌ساز و به اصطلاح نوستالژیکِ ادبی و هنری تلویزیون رفته‌ایم. به تماشای «تماشاگه راز» در سال 1368 وارد عرصه ترانه‌سرایی شد و آثار مهمی از جمله آلبوم «شبانگاهان» با صدای عبدالحسین مختاباد، تصنیف مجموعه تلویزیونی «آوای فاخته» با صدای محمد اصفهانی و... را پدید آورد. ساعد باقری که سراینده سرود ملی جمهوری اسلامی ایران هم هست، در زمینه اجرای برنامه‌های ادبی سابقه‌ای درخشان دارد و صدا و تصویرش برای دوستداران فرهنگ و ادبیات آشناست. یکی از برنامه‌های مهم ادبی تلویزیون که ساعد باقری تحقیق، پژوهش و اجرایش را برعهده داشت، برنامه‌ای به‌نام «تماشاگه راز» بود که در سال‌های آغازین دهه هفتاد در 120 قسمت پخش شد. باقری در این برنامه مخاطبان خود را با سبک هندی که یکی از سبک‌های مهم شعر فارسی است و بزرگانی مانند صائب تبریزی و بیدل دهلوی آن را به اوج رسانده‌اند، آشنا کرد. این شاعر از سال 98 خواندن مثنوی را به همت بخش صوتی نشر نیستان آغاز کرده‌است؛ پیش از این هم متونی مانند گنجینه‌الاسرار عمان سامانی و بوستان سعدی را برای همین انتشارات خوانده بود. باقری در ماه رمضان سال 1398 اجرای برنامه سحرگاهی شبکه چهار به نام «سحوری» را برعهده داشت، اما علاقه‌مندان شعر و ادبیات دوست دارند او را در قامت مجری یک برنامه ادبی هم ببینند. از دو قدمی صبح تا روشنیِ چشم شب همه او را با عبارت «بینندگانِ جان» می‌شناسیم؛ محمد صالح علا، چهره نجیبی که چند سالی است از دیدنش در قاب تلویزیون محروم مانده‌ایم. یکی از برنامه‌های مهم فرهنگی که صالح علا اجرایش را در کنار کارشناس‌هایی مانند محمد رحمانیان، رشید کاکاوند، فریدون جیرانی، بهرام عظیمی و... به عهده داشت، برنامه «دو قدم مانده به صبح» بود که از مرداد 1386 از شبکه چهار پخش می‌شد. سازندگان این برنامه سعی داشتند آن را به یک پاتوق فرهنگی و هنری تبدیل کنند و موفق هم شدند. «دو قدم مانده به صبح» تا اوایل سال 90، در چند دوره مختلف به موضوعات روز ادبی و هنری پرداخت و با استقبال خوب مخاطبان از طیف‌های گوناگون مواجه شد. دیگر برنامه فرهنگی و شبانه شبکه چهار که با اجرای صالح علا همراه بود، «چشم شب روشن» نام داشت که از سال 1395 کار خود را آغاز و تا حدودی از سبک «دو قدم مانده به صبح» پیروی کرد. اجرای بخش‌های مختلف این برنامه از جمله تئاتر، سینما، ادبیات، موسیقی و... را کارشناس‌هایی مانند علیرضا بدیع، رضا مهدوی و محسن دایی نبی به عهده داشتند. کاروانی پر از شعر و موسیقی شاید علاقه‌مندان به هنر موسیقی، سنتورنوازی رضا شفیعیان و خوانندگی علیرضا افتخاری با اجرای سهیل محمودی در برنامه «نغمه بهاران» را که نوروز 1379 از تلویزیون پخش می‌شد، به خاطر بیاورند. استقبال خوب مخاطبان از این برنامه، سنگ بنای «با کاروان شعر و موسیقی» را گذاشت. این برنامه که پنج‌شنبه‌شب‌ها از شبکه دو پخش می‌شد، با دعوت از چهره‌های شاخص هنر از جمله موسیقی، خوشنویسی و ادبیات کشور به موضوعات روز می‌پرداخت. پخش آواز و موسیقی ایرانی بین بخش‌های مختلف برنامه به انتقال آرامش به مخاطب کمک می‌کرد. شعرخوانی‌های سهیل محمودی با صدای آرام و بیانی دلنشین و نیز نکته‌گویی‌های او درباره شعری که می‌خواند، از جذابیت‌های این برنامه شبانه بود. با کاروان شعر و موسیقی به تهیه‌کنندگی برادران مناجاتی از سال 1381 تا 1387 پخش می‌شد و گروه سازنده آن سعی داشت برنامه به ورطه تکرار و روزمرگی نیفتد. با کاروان شعر و موسیقی خیلی از نوجوان‌ها و جوان‌های آن دوره را به موسیقی و ادبیات علاقه‌مند کرد. دوران درخشش «مشاعره» واژه «مشاعره» را که می‌شنویم، ناخودآگاه تصویرش در ذهنمان تداعی میشود. دکتر اسماعیل آذر سال‌هاست که با صدای گرمش در تلویزیون، برنامه‌های ادبی و به ویژه مشاعره‌ها را اجرا می‌کند. سری برنامه‌های مشاعره با اجرا و کارشناسی این استاد زبان و ادبیات فارسی از برنامه‌های دیرینه تلویزیون است که هنوز هم مخاطبان خاص خود را دارد. اما شاید یکی از دوره‌های برجسته و درخشان «مشاعره»، به سال 1390 و حضور ژاله صادقیان به عنوان مجری در کنار دکتر آذر باشد. صادقیان که سال‌هاست به عنوان گوینده و مجری در رادیو و تلویزیون فعالیت می‌کند، مهارت و تبحر فوق‌العاده‌ای در اجرای متون ادبی دارد. یکی دیگر از نقاط قوت این دوره از برنامه، حضور افراد از سنین مختلف و رقابت در قالب مشاعره بود. ژاله صادقیان در گفت‌وگو با ایسنا در سال 90، استقبال مخاطبان از این برنامه را این‌گونه توصیف کرده بود: «هنگامی که مردم از مشاعره صحبت می‌کنند انگار درباره نان شبی سخن می‌گویند که اگر نباشد گرسنه می‌مانند. حتی شنیده‌ام بسیاری از بینندگانی که در ساعت پخش برنامه در خانه یا پای تلویزیون نیستند، آن را ضبط می‌کنند تا بعداً ببینند». دکتر آذر: ایراد از برنامه‌سازان است از دکتر اسماعیل آذر، استاد زبان و ادبیات فارسی و مجری برنامه «مشاعره» که این روزها از شبکه هفت سیما پخش میشود، درباره چرایی نبود برنامه‌های فرهنگی و هنری جریان‌ساز و تأثیرگذار در سال‌های اخیر پرسیدیم که گفت: «من هر موقع که طرح برنامه ادبی پیشنهاد می‌کنم، راه‌ها برایم باز است، صدا و سیما همیشه آمادگی داشته است و حداقل برای من که این‌طور بوده. هر چه هست از طرف ماست که اقبال نمی‌کنیم. زمانی که آقای شاه‌آبادی، معاون صدا بودند به دعوت ایشان به رادیو رفتم و بیش از هفت هشت هزار دقیقه کار فاخر برای رادیو تولید کردم و گلستان و بوستان سعدی را خواندم. الان هم دارم هفت‌پیکر نظامی را می‌خوانم و حدود پنج، شش هزار بیت این اثر را خوانده و معنی کرده‌ام. حدود 100 برنامه مشاعره رادیویی برای بچه‌ها تولید کردیم و تا جایی که توان داشته‌ام در زمینه ادبیات فارسی کار کرده‌ام». او ادامه می‌دهد: «من شاید غیر از چند ساعتی که به ورزش و استراحت اختصاص می‌دهم، بقیه وقتم صرف مطالعه و پژوهش میشود؛ روزانه 8-7 ساعت کتاب از ادبیات ایران و جهان را می‌خوانم و مطلب می‌نویسم. سعی می‌کنم هر روز ذهنم را نوتر کنم و مطالبی را به بینندگانم ارائه دهم که تکراری و خسته‌کننده نباشد؛ مطالبی که به درد مخاطب بخورد و گرهی را باز کند. برای همین معمولاً برای چنین کارهایی آمادگی دارم». دکتر آذر از تازه‌ترین برنامه‌اش برای تلویزیون هم خبر داد و گفت: «هم‌اکنون برای سیما در حال تهیه برنامه‌ای 8-7 دقیقه‌ای هستم که شاید تمام ادبیات ما را برای یک سالِ تلویزیون دربرمی‌گیرد. از هر متنی و کتابی، چند بخش آن خوانده میشود که تمام شبکه‌ها بتوانند پخش کنند. بنابراین دائم نظم و نثر فارسی جاری است، همراه با معنویت و حکمت و خردمندی. چون مطالبه رهبرانقلاب هم هست که زبان فارسی، این میراث فرهنگی و معنوی باید حفظ شود. من این روزها در حال مطالعه و تحقیق برای این کار هستم».
سایر اخبار این روزنامه
واریزی نقدی به خزانه خراسان رضوی؛ صفر
آغاز حمله طالبان به پنجشیر
تامل ایران در خان هفتم وین
انهدام کروز 900 هزار دلاری با موشک 10 دلاری
با اشک و بغض بخوانید!
ضرورت بازنگری در وعده های اقتصادی
چشم در چشم مرگ در بام دنیا
فیش های خبرساز برق زیر نورافکن
بینندگان جان، چشم انتظار ساعد باقری و صالح علا
وضعیت کرونا در مشهد نزولی نشده است
آتش طرح تحول سلامت به جان «پزشک خانواده»
ستاره‌های موفق و ناموفق نیم سال تلویزیونی
اعتیاد وطلاق از من قاتل ساخت!
