چـهره واقعی افـراطیـون

آرمان ملی- مرتضی خبازیان: تنها چند روز کافی بود تا جریان‌های تندمزاج از سکوت بیرون بیایند و نسبت خود را با اتفاقات مهم کشور روشن کنند. چند روز از انتشار فایل تصویری سخنرانی احمد پناهیان می‌گذرد. احمد پناهیان برای وزیر بهداشت دولت سیزدهم خط و نشان می‌کشد و در بخشی از سخنانش به طرح قرنطینه هوشمند و اهتمام وزارت بهداشت بر ادامه واکسیناسیون عمومی حمله می‌کند. وی می‌گوید: «چرا این وزیر بر واکسیناسیون کرونا اصرار دارد؟ ازکجا معلوم واکسن‌های وارداتی به ایران فایزر و مدرنا نباشند؟ چرا مردم باید این واکسن‌ها را بزنند و سلامتی‌شان را به خطر بیندازند؟» در همان دو دقیقه و پانزده ثانیه‌ای که از سخنان پناهیان در فضای مجازی قابل مشاهده است، مجموعه‌ای از اطلاعات به مستمعان ارائه می‌شود. برخی سخنان مطرح شده می‌تواند نشانه نگرانی از وضعیت رسیدگی به بیماری کرونا در کشور باشد که در هفته‌های اخیر در حال عبور از پیک پنجم است و برخی دیگر صرفا ادعاهایی هستند که می‌توان درباره درستی یا نادرستی آن اطلاعات چون و چرا کرد. هرچند نادرست بودن برخی از اطلاعات مطرح شده روشن است اما می‌تواند اشاره‌ای به نوع مواجهه برخی جریانات سیاسی با بیماری کرونا باشد.  تقویت کمیته‌های علمی از زمانی که اولین مرگ تایید شده مبتلایان به ویروس جدید کرونا در بیستم دی‌ماه 98 در ووهان چین اعلام شد، تا زمانی که سازمان بهداشت جهانی در اطلاعیه‌ای وضعیت را اضطراری اعلام کرد، تنها بیست روز فاصله بود. یک ماه بعد همین سازمان بین‌المللی بر پاندومی کرونا تاکید کرد. از آن به بعد برای ورود این ویروس به کشور تنها زمان مساله بود و دیر یا زود این اتفاق می‌افتاد و چنان که انتظار می‌رفت، در 29 بهمن 98، ورود این ویروس به کشور، رسما اعلام شد. در این زمان 37بیمارستان در كشور به عنوان بیمارستان معین و ریفرال جهت پذیرش و درمان بیماران كرونا اعلام آمادگي کردند. بیمارستان دكتر مسیح دانشوری در تهران اولین جلسه اضطراری را در تاریخ 1اسفند 98 جهت ارائه راهکارهای موثر برای جلوگیری از انتقال ویروس در محیط‌های بهداشتی و مدیریت بیماران مراجعه كننده تشکیل داد. اهمیت بیمارستان مسیح دانشوری در مبارزه با کرونا باعث شد که وزیر معرفی شده برای دولت سیزدهم، در اولین گام به بیمارستان دانشوری برود. دکتر عین‌ا...ی در این بازدید اظهار کرد: دکتر بهرام عین‌ا...ی با اشاره به این که کمیته‌های علمی پروتکل‌های درمانی را به کل کشور ارائه می‌دهند یادآور شد: آنچه امروز در پاندمی کرونا مورد نیاز است پروتکل‌های علمی است. تاکید وزیر بهداشت بر نیازمندی به پروتکل‌های بهداشتی مبتنی بر دریافت‌ها و تجربه‌های علمی نشان دهنده وفور دیدگاه‌ها و نظریه‌های متنافر و متضاد در این زمینه است. وزیر بهداشت دولت سیزدهم با توجه به این که در دنیا بین روش‌های درمانی تناقض و نظرهای مختلفی وجود دارد گفت: در آینده کمیته‌های علمی ستادی را تقویت می‌کنیم و از دانشمندان بسیاری که در کشور کم نیستند بیشتر استفاده می‌کنیم.   مخالفان واکسن یا مخالفان سیاسی؟ دوره گرفتاری به ویروس کرونا، به دو مرحله قبل و بعد از کشف واکسن تقسیم می‌شود. تا زمانی که هنوز واکسن مورد تاییدی برای کنترل بیماری و جلوگیری از انتشار سریع ویروس کشف نشده بود، استراتژی پذیرفته شده برای حفظ افراد، رعایت پروتکل‌های بهداشتی مبنی بر حفظ فاصله اجتماعی، زدن ماسک و ضدعفونی کردن سطوح بود.                                                             اما بعد از کشــف واکسن، با حفــظ تاکید بر روش‌های پیشین، موضوع واکسیناسیون هم مطرح شد. خوشبختانه از همان ابتدا انحصار شکل نگرفت و چند شرکت دارویی توانستند برای کنترل بیماری واکسن ارائه دهند. در حالی که انتظار می‌رفت به موازات دستاوردهای جهانی در کنترل کرونا، در کشورمان هم شاهد موفقیت در جلوگیری از بازگشت مجدد بیماری شویم، این اتفاق نیفتاد. اکنون اغلب کشورهایی که درگیر کرونا بوده‌اند، توانسته‌اند چرخه انتقال ویروس را مختل و بیماری را کنترل کنند اما در کشورمان و در کنار تلاش‌های بی‌دریغ کادر درمان، چنین دستاوری حاصل نشد و اکنون درگیر پیک پنجم کرونا هستیم. در عین حال نباید فراموش کرد که در کشورمان از همان اولین ماه‌های دستیابی دیگر کشورها به واکسن، مراحل آزمایشی چند واکسن آغاز شد. محمد مخبر، معاون اول دولت سیزدهم در خردادماه ۱۴۰۰ گفته بود: «دو سه ماه دیگر طوری می‌شود که جمهوری اسلامی مثل یک سوپرمارکتی می‌شود که هر کس هر واکسنی خواست برود درخواست بدهد. یکی فایزر خواست، یا مدرنا خواست یا هر چیزی خواست در دسترس باشد و این از افتخارات ماست». این سخنان در جای خود می‌توانست دلگرم کننده باشد، اگر و تنها اگر پیش‌بینی‌های صورت گرفته درست درمی‌آمد. اکنون که در میانه شهریور هستیم، بازه مورد نظر در سخنان مخبر طی شده اما این اتفاق نیفتاده و همچنان واکسن یکی از مهم‌ترین مشکلات مبتلابه جامعه و موجب نگرانی شهروندان است. هر چند در این رابطه نمی‌توان به معاون اول دولت بیش از حد خرده گرفت، به این دلیل که خود مخبر به خوبی می‌داند که ماجرای واکسن در کشورمان آنقدرها واضح و شفاف نیست. نه تنگناها چنانکه لازم است برای مردم گفته شده و نه دستاوردها آنطور که گفته می‌شود، مورد موشکافی کارشناسان قرار گرفته است. رئیس‌جمهور در اولین گفت‌وگوی تلویزیونی خود اظهار کرد: طبق محاسبه، تولید داخلی نمی‌توانست نیاز جامعه را کفایت کند. از این رو برآورد کردیم برای اینکه گام دقیق برداریم، حتماً به ۱۰۰ میلیون دز واکسن نیازمندیم و در صحبت‌ها و مذاکرات هم با سران برخی کشورها، یکی از اولویت‌هایی که پیگیری می‌کردم مسأله تامین واکسن مورد نیاز بود که امروز ۴۰ میلیون دز واکسن به طور قطعی تامین شده است و اقداماتی انجام شد تا بتوانیم تا مرز ۱۰۰ میلیون دز واکسن از خارج کشور تامین کنیم. سخنان سیدابراهیم رئیسی در حالی مطرح می‌شود که مخالفان واکسن هم ساکت ننشسته و بر فعالیت‌های خود افزوده‌اند. بخشی از مخالفت‌ها با واکسیناسیون به فرصت پیش آمده برای رشد و ارتقای کیفی طب سنتی برمی‌گردد. به بیان دیگر برخی تلاش داشتند که محدودیت را به فرصتی یگانه برای رشد طب سنتی تبدیل کنند. اما بخش مهمی از مشکل امروز، به درگیری‌های جناحی و سیاسی برمی‌گردد. اگر در نتیجه فعالیت گروه نخست می‌توان درخیال، رشد و توسعه طب سنتی را دید، در درگیری‌های جناحی تنها می‌توان تلاش برای کسب قدرت سیاسی را مشاهده کرد. قدرت سیاسی چنان جذابیتی دارد که چشم را ببندد و دید را محدود کند. عالی‌ترین مقامات کشور ضمن اینکه بر افزایش سرعت و دامنه واکسیناسیون تاکید می‌کنند، از بازسازی اعتماد مخدوش شده بین مردم و مسئولان هم سخن می‌گویند. آیا افرادی مانند احمد پناهیان متوجه این نکته هستند که مخالفت و شبهه‌آفرینی لایه‌های تندرو در چنین فضایی چقدر عجیب بوده و به عدم اعتماد دامن می‌زند؟ 
 از ویندوز تا خدای واکسن
سخنان مطــرح شده از ســوی پناهیان بخش‌های دیگری هم دارد که شایسته راستی‌آزمایی است. برخی از اعداد و ارقامی که در آن سخنرانی مطرح می‌شود، آنقدر عجیب و دور از ذهن است که به آسانی نمی‌توان برآنها خط بطلان کشید. به عبارت دیگر اعداد مطرح شده آنقدر حیرت‌انگیزند که شنونده را در بهت فرو می‌برد. اگر پناهیان در بخشی از سخنانش به درستی اشاره می‌کند که وزارت بهداشت درباره واکسن‌های وارد شده به کشور باید روشنگری کند، در بخش دیگری از سخنانش به نقل از وزیر بهداشت بر بیست و پنج درصدی تاکید می‌کند که واکسن نزده‌‌اند. البته ممکن است در انتقال مفهوم در این مورد خاص خطایی رخ داده باشد اما وقتی بیل گیتس به عنوان «خدای واکسن» معرفی و در ادامه گفته می‌شود: «بیل گیتس این کرونا رو اصلا ایجاد کرد برای واکسنش که با واکسنش پونزده درصد مردم دنیا رو کم کنه»، دیگر ماجرا به خلط کلام مربوط نمی‌شود. از اینجا دامنه کلام تا دورترین لایه‌های مبتنی بر نظریه توطئه امتداد می‌یابد. اگر روزی بیل گیتس را تنها کسانی می‌شناختند که ویندوز کامپیوتر نصب می‌کردند، امروز دیگر بیل گیتس چهره‌ای شناخته شده است. سوال این است که اگر مدعی خود را ملزم به اثبات چنین مدعایی نمی‌داند، به این معنی است که شنوندگانش همه سخنان او را دربست قبول می‌کنند؟ به نظر می‌رسد که کسی از میان اطرافیان، به شرط شفقت باید به سخنران یادآوری کند که ارائه سخنان بی‌پایه، نه تنها باعث استحکام کلام نمی‌شود که بر بخش‌های درست سخن او هم خطی از تردید خواهد کشید. از جمله حیرت‌انگیزترین اتفاقات این جهان، نزدیک و شباهت نفس‌گیر لایه‌هایی از تندروهای وطنی با نمونه‌های خارجی آن است. در بین خبرنگاران کاخ سفید هم کسانی که به حلقه ترامپ نزدیک بودند، چنین نگاهی به واکسیناسیون داشته‌اند. برای نمونه امرالد رابینسون از خبرنگاران کاخ سفید که برای یکی از وبسایت‌های حامی ترامپ به نام «نیوزمکس» می‌نویسد، از ۲۶۴ هزار دنبال کننده خود در توییتر خواست مواظب واکسن فایزر/بیو‌اِن‌تک باشند. او نوشت: «این واکسن دی‌ان‌ی شما را دستکاری می‌کند». 
 واکنش به سخنان پناهیان


سخنان احمد پناهیان بدون واکنش نبود و خبرگزاری دولت در واکنشی تند و جسورانه به سخنان پناهیان واکنش نشان داد. «ایرنا» در گزارشی با عنوان «بازی با جان مردم؛ سنگ‌اندازی‌ در برابر طرح واکسیناسیون دولت» نوشت: بررسی کلیپ سخنان حجت‌الاسلام پناهیان که توسط هیأت خود وی آماده و منتشر شده است، نشان می‌دهد در همین دو دقیقه، ۷ مورد اطلاعات نادرست 
(Fake News) ارائه شده و از آنجا که این سخنان از سوی یک روحانی شناخته شده در مجلس سیدالشهدا(ع)، آن هم در مسجد جمکران بیان می‌شود، می‌تواند به گسترش یا تثبیت اطلاعات نادرست در بخشی از جامعه مذهبی و سنتی دامن‌زده و با تشدید واکسن‌هراسی، تلاش دولت برای حفظ جان مردم را با چالش مواجه کند. این در حالی است که در دین ما به کمتر چیزی به اندازه حفظ جان انسان‌ها بها داده شده و وقتی رهبر معظم انقلاب با توجه به آمار بالای فقدان هموطنان، صراحتا تاکید به ورود واکسن مطمئن کرده‌اند، از جناب آقای پناهیان و دیگر کسانی که ادعای پیروی از رهبری دارند، انتظار بیشتری در این زمینه می‌رود». ایرنا در ادامه هفت مورد اطلاعات نادرست را بررسی کرده و نادرست بودنشان را نشان داده است.