سیب آذربایجان باز هم به مانع صادراتی برخورد

زهره افشار
خبرنگار
امسال تولید سیب درختی در آذربایجان غربی به‌عنوان قطب تولید این محصول با حداقل 10 درصد افزایش نسبت به سال گذشته به یک میلیون و 270 هزار تن می‌رسد. سیبی که گفته می‌شود کیفیتش با وجود خشکسالی نسبت به سال گذشته بالاتر رفته و حالا وقت چیدنش رسیده است. تولید بالای سیب در استان‌های آذربایجان غربی و اردبیل فرصتی را برای باغداران فراهم کرده که جدا از عرضه سیب در بازارهای داخلی به‌دنبال کسب سود ارزی از بازارهای صادراتی باشند. اما هر ساله درست در همین روزهایی که باغداران شروع به برداشت سیب می‌کنند درمی یابند مشکلات صادراتی هر ساله کماکان سرجایش است و رفع نشده و بازهم باید با مشکلات ناشی از قوانین صادرات، تعرفه گمرکی و کمبود کانتینرهای یخچال دار وکمبود دیگر زیرساخت‌های صادراتی روبه‌رو شوند و گویا این دور باطل باید هرسال تکرار ‌شود.
 زیرساخت لازم برای صادرات سیب  نداریم


«بهنام تاج الدینی» نایب رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی آذربایجان غربی به «ایران» می‌گوید: امسال تولید سیب استان هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی از سال گذشته بهتر شده و با وجود اینکه اتاق بازرگانی، تجار و صادرکنندگان از مدتها قبل تلاش خود را برای تسهیل صادرات این محصول آغاز کرده‌اند اما برخی از مشکلات ساختاری همچنان پابرجا هستند و همه ساله دست و پای صادرکنندگان را می‌بندند.
 آنچه نگران کننده است این است که این مشکلات جدید نیست و با وجود تولید بالای سیب در استان آذربایجان غربی هر ساله تکرار می‌شود. به‌عنوان مثال مشکل تحریم‌ها بحث جدیدی نیست و بالاخره دولت باید با کمک صادرکنندگان راهی برای حل این مشکل بیندیشد. وی می‌افزاید: الان چند روزی است برداشت سیب شروع شده اما ما می‌بینیم که همان مشکلات سال های قبل باز هم جلوی پای صادرکنندگان است؛ مسائلی مانند معطلی بیست روزه کانتینرهای سیب در گمرک، تعهدات ارزی برای صادرکنندگان و مقررات دست و پاگیر دیگر! وی خاطرنشان می‌کند: این انتظار بزرگی نیست که صادرکننده بخواهد مشکلات سال قبل بازهم تکرار نشود. سال قبل گفتند صادرکنندگان می‌توانند با صادرات سیب اقدام به وارد کردن موز کنند اما صادرکنندگان گفتند ما کارمان صادرات است و سر رشته‌ای در واردات نداریم و متأسفانه می‌بینیم امسال هم تغییری در این برنامه‌ریزی‌ها صورت نگرفته است و در عین حال راهکار دیگری برای وارد کردن ارز ناشی از صادرات دیده نشده است.  در سال گذشته با وجود همه مسائل و مشکلات تحریم‌ها و کرونا در مجموع 855 هزار تن سیب از کشور صادر شد که رکورد خوبی به شمار می‌رود و نکته قابل توجه اینکه سهم استان آذربایجان غربی 70 درصد این میزان بود پس اگر زمینه صادرات سیب فراهم شود می‌توانیم به درآمد ارزی خوبی در این بخش برسیم.  در سال گذشته درآمد ارزی کشور بابت صادرات سیب به 326 میلیون دلار رسید. از سال گذشته پروتکل‌های کرونایی نیز به مشکلات صادرات کنندگان افزوده است و حمل‌ونقل سیب با مشکلات بیشتری مواجه شده و رانندگان را قرنطینه می‌کنند و از آنها کارت واکسیناسیون می‌خواهند.
وی با اشاره به اینکه کشورهای عراق، افغانستان، هندوستان و همچنین کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا مانند قرقیزستان، تاجیکستان، بلاروس، روسیه و کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله کشورهای هدف صادرات سیب ایران بویژه آذربایجان غربی هستند، افزود: در حال حاضر به‌دلیل برخی مشکلات، صادرات سیب به حکومت مرکزی عراق را نداریم و فقط می‌توانیم آن را به اقلیم کردستان عراق صادر کنیم. این مشکلی است که باید از طریق دیپلماسی اقتصادی حل شود و ما نباید اجازه بدهیم چنین بازاری از دستمان برود.
صادرات منظم سیب با تصمیمات مقطعی جور نیست
 «احد امانی» باغدار سیب در حوالی شهر ارومیه می‌گوید: ما سیب را با همه مشکلات تولید می‌کنیم چون تصمیمات برای بخش کشاورزی معمولاً مقطعی و یک شبه است نه ما تکلیف خود را می‌دانیم نه صادر کننده و این مسأله بزرگترین آفت صادرات سیب است. در سال گذشته به یکباره صادرات سیب را متوقف کردند و از سوی دیگر بازار داخلی هم با کاهش تقاضا روبه‌رو شد و حجم زیادی از محصول تولیدی روی دست تولیدکنندگان ماند. در حال حاضر قیمت تمام شده هر کیلو سیب پای درخت حدود 7 هزار تومان است که با احتساب هزینه حمل‌ونقل و بسته‌بندی و سردخانه به حدود 8 هزار و پانصد تومان می‌رسد. وی می‌افزاید: در حال حاضر در میادین ارومیه هر کیلو سیب را از ما حدود 10 هزار تومان می‌خرند که سودی حدود یکهزار تومان برای ما دارد. به گفته وی، باغداران با توجه به بالا رفتن قیمت نهاده‌های تولید ترجیح می‌دهند سیب را برای تازه خوری بفروشند تا در انبار ذخیره کنند.
 معیشت 60 هزار خانوار به سیب گره خورده است
 از سوی دیگر «جعفر وحدت» معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی هم به «ایران» می‌گوید : سطح باغ‌های استان 112 هزار هکتار است که 60 هزار هکتار آن به سیب اختصاص دارد. بیشترین باغ‌های سیب استان آذربایجان غربی به ترتیب در شهرهای ارومیه، سلماس، مهاباد و اشنویه قرار دارد. 45 درصد تولید سیب آذربایجان غربی مربوط به سیب قرمز ،50 درصد سیب زرد و 5 درصد ارقام بومی و تابستانی است. به‌گفته وی، در سال گذشته در استان آذربایجان غربی یک میلیون و 40 هزار تن انواع سیب تولید شد که امسال که سال آور سیب در این استان است انتظار می‌رود تولید سیب از یک میلیون و 270 هزار تن بگذرد که بدین ترتیب تولید سیب در قطب سیب کشور بیش از 10 درصد افزایش می‌یابد. وحدت تأکید می‌کند که سیب یکی از پایه‌های اقتصاد کشاورزی منطقه ای است به‌گونه‌ای که 60 هزار خانوار در آذربایجان غربی معیشت‌شان به نوعی به تولید، بسته‌بندی یا صادرات آن گره خورده است.
وی در خصوص تأثیر خشکسالی بر تولید این محصول تصریح می‌کند: با وجود خشکسالی در استان این پدیده تأثیر چندانی بر محصول سیب نداشت و باید گفت که سرمازدگی و تگرگ بیشتر به سیب استان خسارت زده است. اما با همه این مشکلات توانستیم محصول با کیفیت‌تر از پارسال تولید کنیم.
 کاهش قدرت خرید مردم
 استان اردبیل نیز پس‌ از استان‌های آذربایجان غربی، تهران، البرز، آذربایجان شرقی و اصفهان رتبه ششم تولید سیب کشور را دارد. «محرم عدلی» مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی اردبیل می‌گوید: متأسفانه پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد امسال هم به‌دلیل تحریم‌ها و کرونا باید شاهد کاهش حجم صادرات باشیم از سوی دیگر افزایش معنی دار قیمت نهاده‌های تولید، سم، کود، هزینه حمل‌ونقل و سردخانه قیمت‌ها را چنان بالا برده که مردم قدرت خرید سیب را هم ندارند و به نوعی تقاضا کاهش یافته است. وی تأکید می‌کند: مسئولان کشوری باید در این زمینه چاره‌ای بیندیشند.
به‌گفته وی، برداشت 32هزار تن سیب تابستانه اردبیل به پایان رسیده و در حال حاضر باغداران مشغول چیدن سیب زرد و قرمز هستند امسال پیش‌بینی می‌شود در اردبیل بیش از 230 هزار تن انواع سیب تولید شود. وی با اشاره به اینکه در سال‌جاری حداقل 140 هزار تن سیب ممتاز در این استان تولید می‌شود تصریح می‌کند: در صورت رفع مشکلات موجود برای صادرات، سیب می‌تواند ارزآوری مناسبی برای استان داشته باشد.