روزنامه وطن امروز
1400/06/17
جنگ مذهبی، دام آمریکایی
گروه سیاسی: تحولات روزهای اخیر همسایه شرقی کشورمان واکنش‌‌های بسیاری را در پی داشته است. تشدید درگیری‌‌ها میان طالبان و نیروهای مقاومت مردمی در پنجشیر و خبرهایی از دخالت نیروهای پاکستانی به نفع طالبان در این نبرد، شرایط این کشور را بیش از پیش پیچیده کرده است. در همین راستا، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با حضور در جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی، ضمن بیان تحلیل‌‌هایی درباره این تحولات، بار دیگر بر موضع و راه‌حل جمهوری اسلامی ایران برای حل بحران افغانستان تاکید کرد. به گزارش «وطن‌امروز»، جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی روز گذشته با حضور سردار اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برگزار شد. موضوع محوری این جلسه تحولات روزهای اخیر همسایه شرقی، یعنی افغانستان بود. با اینکه محتوای این جلسه به طور کامل منتشر نشده است اما برخی نمایندگان جزئیاتی از این نشست و صحبتهای سردار قاآنی را با رسانه‌‌ها به اشتراک گذاشتند. احمد علیرضابیگی، نماینده مردم تبریز در مجلس در گفت‌وگو با مهر، در تشریح این نشست اظهار داشت: به گفته سردار قاآنی، کارشناسان سیاسی و نظامی شکست آمریکا در افغانستان را به‌مراتب مهم‌تر و پررنگ‌تر از شکست آمریکا در ویتنام تحلیل می‌کنند. وی ادامه داد: فرمانده سپاه قدس معتقد است این حادثه بعد از ۲۰ سال سرمایه‌گذاری آمریکا و حضور واشنگتن در افغانستان اتفاق افتاده است. حضور آمریکا در افغانستان ارتباطی با حادثه ۱۱ سپتامبر نداشته و آمریکا پس از ترور احمدشاه مسعود مصمم به حضور در افغانستان شده بود. علیرضابیگی افزود: سردار قاآنی تأکید کرد جمهوری اسلامی با نگاه مبتنی بر منافع ملی خود، تحولات افغانستان را رصد میکند و به سرنوشت افغانستان علاقه‌مند است، به همین دلیل از ابتدای ورود شوروی به افغانستان به عنوان وظیفه دینی از مردم این کشور حمایت کرد. نماینده مجلس در ادامه اظهار داشت: سردار قاآنی تأکید کرد آنچه برای ما در افغانستان اهمیت دارد، این است که امنیت جمهوری اسلامی مخدوش نشود، نقشه آمریکا این است که ایران را با جهان اهل سنت درگیر کند، بنابراین جمهوری اسلامی باید به گونه‌ای عمل کند که امنیت ایران مخدوش نشود و آمریکا به اهداف خود دست نیابد. وی تأکید کرد: به گفته فرمانده سپاه قدس، شیعیان افغانستان برای جمهوری اسلامی اهمیت زیادی دارند و ایران تلاش دارد حل موضوع افغانستان از طریق جنگ نباشد و همه اقوام افغانستان در اداره کشور سهیم باشند. ابراهیم رضایی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی دیگر نماینده‌‌ای بود که صحبتهای سردار قاآنی را با رسانه‌‌ها مطرح کرد. وی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، با اشاره به بررسی تحولات افغانستان در جلسه غیرعلنی مجلس، بیان کرد: سردار قاآنی در این جلسه نکاتی را درباره خسارت‌های آمریکا در افغانستان بیان کرد. به گفته وی، آمریکا ۸۰ هزار نیروی نظامی وارد افغانستان کرد. بیش از ۲ هزار میلیارد دلار در این کشور هزینه کرد، آمار کشته‌شدگان آمریکا در افغانستان بیش از ۱۰ هزار نفر بود اما هیچ نتیجه‌ای هم نگرفتند. عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: فرمانده نیروی قدس سپاه تأکید کرد که آمریکا جهت تسلط بر ایران، روسیه، چین و هند وارد افغانستان شد اما شکست خورد و در نهایت از این کشور فرار کرد. رضایی تأکید کرد: به گفته سردار قاآنی، آمریکا داعش را به افغانستان آورد تا از آنان برای رسیدن به اهداف خود استفاده کند. وی در ادامه گفت: فرمانده نیروی قدس سپاه در این جلسه اظهار داشت که مذاکرات دوحه به دلیل دخالت آمریکاییها بی‌نتیجه بوده است و در بخش دیگری از اظهارات خود اعلام کرده هدف اصلی جمهوری اسلامی ایران، تأمین امنیت خودش است و اینکه اجازه نمی‌دهیم امنیت کشورمان و مرزها مخدوش شود. آمریکا مانع ادامه مذاکرات بینالافغانی در ایران شد سیدنظام‌الدین موسوی، سخنگوی هیات‌رئیسه مجلس نیز در جمع خبرنگاران درباره این نشست اظهار کرد: سردار قاآنی درباره تحولات افغانستان مطالب دقیق، مستند و قوی‌ای را بیان و تحلیل خوبی ارائه کرد و در این میان تعدادی از نمایندگان نیز دیدگاه‌‌ها و دغدغه‌‌های خود را بیان کردند. وی ادامه داد: همان‌طور که رهبر انقلاب فرمودند تحولات افغانستان را به دقت دنبال می‌‌کنیم، زیرا از جوانب مختلف حائز اهمیت است؛ مردم این کشور پیوند دیرینه فرهنگی، تاریخی و دینی دارند و نمی‌‌توان نسبت به آنها بی‌‌تفاوت بود، بنابراین ایران به دقت مسائل این کشور را رصد میکند. نماینده مردم تهران در مجلس تصریح کرد: آنچه در فحوای کلام سردار قاآنی مشخص بود و در گزارش‌های سایر دستگاه‌های مرتبط با سیاست‌‌های خارجی نیز مورد تاکید قرار گرفته، اشراف کامل ایران درباره مسائل افغانستان است. در واقع دستگاه‌های امنیتی و دفاعی با اشراف کامل خود نسبت به تحولات اخیر غافلگیر نشدند. وی گفت: با توجه به اینکه ایران از حیث دیپلماتیک و دفاعی اشراف و آمادگی کامل در مواجهه با تحولات افغانستان دارد، تلاش‌‌های جدی انجام داده تا منافع مردم این کشور و ایران اسلامی در تحولات لحاظ شود. آمریکاییها در افغانستان دچار ضعف شدند، دولت این کشور نیز در اداره امور تضعیف شد و طالبان نیز برای تصرف بخش‌‌های مختلف اقداماتی را آغاز کرد، لذا دستگاه دیپلماسی و سایر نهادها در این باره فعال شدند و ایران سعی کرد در اطراف منازعه صورت‌گرفته، جلسه بینالافغانی را برگزار کند که از گروه‌‌های مختلف از جمله طالبان و دولت وقت نیز حضور داشتند. سخنگوی هیات‌رئیسه مجلس ادامه داد: این ابتکار جمهوری اسلامی ایران مورد استقبال طرف‌‌های مختلف قرار گرفت و نتایج خوبی در پی داشت که اگر ادامه می‌‌یافت شاید برخی مسائل که امروز در افغانستان رقم خورده به سمت و سوی دیگری می‌‌رفت، زیرا همگی آنها حسن‌نیت ایران را قبول داشتند و بدون هیچ قدرت خارجی در میان خود مذاکره میکردند. آمریکاییها به دولت افغانستان فشار آوردند و مذاکرات ادامه نیافت و بر این اساس تحولات در آن به سمت میدانی سوق یافت و با دگرگونی سیاسی، دولت قبلی افغانستان سقوط کرد. موسوی گفت: تلاش خواهیم کرد علاوه بر اینکه رأی و دیدگاه مردم افغانستان در آینده‌‌شان لحاظ شود، منافع ملت ایران و امنیت و ثبات مرزهای‌‌مان نیز در نظر گرفته شود.وی اظهار کرد: آنچه این روزها مغفول مانده و مردم و رسانه‌‌ها نیز باید به آن توجه کنند، نقش مخرب و غیرسازنده‌‌ای است که آمریکاییها در مساله افغانستان ایفا کردند. این روزها متاسفانه بعضا در برخی رسانه‌‌های داخلی و حتی از سوی برخی شخصیت‌‌ها، به دلیل عدم اشراف کافی نسبت به مساله طوری مطالب بیان میشود که انگار جمهوری اسلامی تقصیر داشته یا به طور فعال به این موضوع وارد نشده است. سخنگوی هیات‌رئیسه مجلس تصریح کرد: آمریکاییها به اسم مبارزه با تروریسم و حذف گروه‌‌های تروریستی و تقویت زیرساخت‌‌های اقتصادی و صنعتی و وارد کردن دموکراسی به افغانستان، این کشور را به مدت 20سال اشغال کردند. آمریکا چرا به عنوان قدرت مداخله‌جو وارد افغانستان شد و در این سال‌‌ها به وعده‌‌هایش نیز عمل نکرد. به عنوان مثال، سیستم بروکراتیکی که آمریکاییها در افغانستان ایجاد کردند، بشدت ضعیف و فاسد بود و یکی از دلایلی که دگرگونی سیاسی در این کشور شکل گرفت و گروهی که قبلا در صحنه سیاسی افغانستان حذف شده بود، مجددا توانست قدرت را در این کشور به دست گیرد و مردم افغانستان نیز رغبتی به دفاع نداشتند، این بود که آمریکاییها روح مقاومت و امید را در مردم این کشور تضعیف کرده بودند. نماینده مردم تهران ادامه داد: مردم افغانستان از عملکرد آمریکاییها ناراضی بودند، زیرا قول‌‌های آنها در حوزه زیرساختی و اقتصادی محقق نشده بود و سرمایه‌‌گذاری‌ای که در آنجا صورت گرفته بود، بیشتر در بخش نظامی بود؛ ارتش افغانستان نیز به دلیل اقدامات آمریکا نتوانست به جایگاه واقعی خود برسد. این در حالی است که در نهایت آمریکاییها به طور مفتضحانه و غیرمسؤولانه از افغانستان فرار کردند. موسوی در ادامه گفت: افغانستان اکنون به نقطه صفر 20 سال پیش برگشته و حاکمیتی که در آن سال بر این کشور مسلط بود و حتی آمریکاییها برای مبارزه با آن وارد این کشور شدند، مجددا روی کار آمده است. جمهوری اسلامی ایران اشراف کامل بر مساله دارد و به صورت فعال و مبتکرانه با گروهی که در افغانستان غلبه یافته در تماس است و تلاش میکند منافع مردم این کشور و ملت ایران را حفظ کند. وی در پاسخ به سوالی تصریح کرد: نظر و رأی مردم افغانستان برای جمهوری اسلامی ایران مهم است و سیاست رسمی‌ای است که رهبر انقلاب آن را بیان فرمودند و هر آنچه مردم این کشور بپذیرند، ایران اسلامی نیز از آن دفاع خواهد کرد. اگر کارشکنی‌‌های آمریکا نبود، قطعا ابتکار عمل جمهوری اسلامی ایران در موضوع مذاکرات بینالافغانی نتیجه می‌‌داد اما آمریکاییها مانع مسیر دیپلماتیک شدند و نتیجه به سمت عملیات نظامی سوق یافت. ایران تلاش خواهد کرد مذاکرات همه‌جانبه مجددا در افغانستان رخ دهد و خشونتی در این کشور صورت نگیرد و همه مردم در تعیین سرنوشت‌‌شان شریک باشند و ثبات در این کشور شکل بگیرد. روند سیاسی آینده افغانستان تحت اشراف و نظر جمهوری اسلامی ایران است و مطابق روند آینده با ابتکارات ایران، موضع کشورمان درباره صحنه آتی افغانستان مشخص خواهد شد. شرحی بر آنچه فرمانده سپاه قدس گفت بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی برخی نمایندگان درباره صحبتهای سردار قاآنی، در این جلسه بر 4 مساله اصلی درباره افغانستان تاکید شده است. امنیت مرزهای شرقی: یکی از نگرانی‌‌های اصلی ایرانیان حول و حوش تحولات اخیر افغانستان، مساله امنیت مرزهای شرقی کشورمان است. «وطن‌امروز» پیش از این در گزارشی به این مساله اشاره کرد که با وجود اعلام رسمی ذبیح‌‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان که علیه هیچ کشوری از خاک افغانستان تهدیدی رخ نمی‌دهد، همچنان برخی نگرانی‌‌ها در این باره وجود دارد. چندپارگی طالبان و شرایط نابسامان دوران گذار فعلی در کنار خبرهای تایید شده‌‌ای از حضور نیروهای تروریست خارجی در افغانستان، تهدید امنیت مرزهای شرقی ایران را بیش از پیش مطرح میکند. تبدیل افغانستان به پایگاه امن تروریست‌‌ها خطر ناامنی مناطق مرزی را بیشتر میکند، زیرا تجربه 20 سال پیش نشان داده است این گروه‌‌ها می‌‌توانند بدون هماهنگی با حکومت طالبان، در خارج از مرزهای این کشور دست به عملیات تروریستی بزنند. این خطر تنها متوجه نیروهای جهادی خارجی نیست، بلکه طیف تندروی طالبان (که احتمال دارد طیف میانه‌‌روی این گروه را کنار بزند) نیز ظرفیت ایجاد چالش برای امنیت مرزها را دارد. حضور رئیس سرویس اطلاعاتی پاکستان (ISI) مؤید این اختلافات درون‌طالبانی است. نقشه دشمن؛ درگیر کردن ایران با جهان اهل سنت: پس از جدی شدن مساله فرار نیروهای آمریکایی از افغانستان و به تبع آن سقوط یک به یک ولایت‌‌های این کشور، برخی جناح‌‌های داخلی به انحای گوناگون سعی در کشاندن پای جمهوری اسلامی ایران به تحولات داخلی افغانستان داشتند. آنها که درباره تحولات سوریه معتقد بودند نباید دخالت کرد، اکنون در آوردگاه افغانستان معتقد به دخالت نظامی ایران به ضرر طالبان بودند. این دیدگاه از آن جهت عجیب به نظر می‌‌رسید که طی ۲ قرن گذشته 3 ابرقدرت وقت، یعنی بریتانیا، اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا نتوانستند به سلامت از باتلاق افغانستان خارج شوند. تجربه این 3 کشور در زمان‌‌های گوناگون به ما نشان می‌‌دهد دخالت نظامی در این کشور، امری محکوم به شکست است. همچنین برخی از همین جناح‌ها در رسانه‌‌های خود تاکید میکردند ایران باید به منظور مقابله با طالبان، لشکر فاطمیون را به افغانستان اعزام کند. این خواسته هم از اساس خواسته‌‌ای مردود بود؛ به این دلیل که اغلب درگیری‌‌های داخلی افغانستان پیرامون مسائل مذهبی نیست و مسائل قومی تاثیر به مراتب بیشتری دارد. پس وارد کردن لشکر فاطمیون به نبرد با طالبان تنها زمین بازی نبرد در افغانستان را به نبردهای مذهبی تغییر می‌‌داد که طبیعتا اقلیت شیعه این کشور بیشترین آسیب را می‌‌دید. جناح غرب‌‌گرا در ایران با بازی در پازل آمریکا سعی در مذهبی کردن جنگ افغانستان از یک سو و تقابل ایران شیعی با جهان اهل سنت داشت. اهمیت شیعیان افغانستان برای ایران: تجربه 40 سال اخیر تعاملات ایران و افغانستان نشان داده است شیعیان و فارس‌‌زبانان متحدان راهبردی جمهوری اسلامی در این کشور بودهاند. به همین دلیل ایران همیشه سعی کرده حقوق این اقشار در افغانستان رعایت شود. شیعیان افغانستان با آنکه در اقلیت جمعیتی قرار داشته‌‌اند، همواره از حمایت جمهوری اسلامی ایران برخوردار بودهاند تا ظلمی در حق آنان نشود. این امر البته مختص شیعیان نبوده و در کل، فارس‌‌زبانان افغانستان به دلیل قرابت‌‌های فرهنگی بیشتر با ایران از این حمایت برخوردار بودهاند. مشارکت همه اقوام در قدرت: جمهوری اسلامی ایران چه در جریان کنفرانس بن در سال 2001 و چه در سالیان اخیر همواره بر مشارکت تمام اقوام افغانستان در قدرت تاکید داشته است. این موضع از واقعیات درونی این کشور نیز سرچشمه می‌‌گیرد. افغانستان با حضور رنگارنگ قومیت‌‌های گوناگون که هیچ‌‌‌یک دارای اکثریت مطلق جمعیتی نیستند، نیاز به حکومتی دارد که آیینه تمام‌‌نمای اقوام این کشور باشد. تنها راه ثبات در این کشور مشارکت تمام اقوام و گروه‌‌هاست هر راهی غیر از این بی‌ثباتی را تشدید خواهد کرد. تلاش‌‌های ایران و ابتکار برگزاری نشست بین نمایندگان طالبان و نمایندگان دولت وقت افغانستان را باید در همین راستا دید. یکی از نگرانی‌‌ها درباره طالبان نیز به همین مورد بازمی‌گردد. طالبان با خاستگاه پشتونی نشان داده است کمتر از قومیت‌‌های دیگر از جمله تاجیک‌‌ها، هزاره‌‌ها و ازبک‌‌ها در امور حکومتی استفاده میکند. انتصابات موقت اخیر نیز موید این مساله است. از طرف دیگر درگیری‌‌های اخیر طالبان با جبهه مقاومت مردمی در پنجشیر، می‌‌تواند به تیره‌‌تر شدن روابط تاجیک‌‌ها با طالبان منجر شود که یقینا می‌‌تواند پایه‌‌های حکومت آتی افغانستان را سست کند. برگزاری تجمع اتباع افغانستان مقابل سفارت پاکستان در تهران جمعی از اتباع افغانستانی مقیم تهران در اعتراض به سیاست‌ها و رفتار دولت پاکستان نسبت به تحولات کشورشان در مقابل سفارت این کشور تجمع کردند. در پی تحولات اخیر افغانستان و پیشروی طالبان و تصرف اکثر شهرهای افغانستان توسط این گروه، درگیری میان نیروهای مقاومت ملی در پنجشیر و طالبان ادامه داشت که با وجود موفقیت‌های نیروهای مقاومت در مقابله با طالبان، شامگاه دوشنبه هفته جاری طالبان توانست در این محل پیشروی کند و برخی نیروهای مقاومت ملی هم در پنجشیر به شهادت رسیدند. با توجه به اینکه گفته میشود پاکستان دخالت مستقیمی در تحولات اخیر داشته است، این تجمعکنندگان نسبت به رفتار پاکستان اعتراض کردند. تجمعکنندگان که پلاکاردهایی با تصاویر شهید احمدشاه مسعود و احمد مسعود در دست داشتند، شعارهایی در مخالفت با طالبان و پاکستان و در حمایت از جبهه مقاومت مردمی سر دادند.