20سال از 11 سپتامبر گذشت؛ آمریکا در «جنگ علیه تروریسم» پیروز شد؟
فرشته کیانی: از زمانی که ایالات متحده در واکنش به حملات 11 سپتامبر 2001 به نیویورک و واشینگتن، به اصطلاح «جنگ جهانی علیه تروریسم» را آغاز کرد، این مأموریت و اهدافش پیگیری شده است، در حالی که سطح و دامنه این تهدید در طول دهه‌ها تغییر کرد.
جورج دبلیو بوش، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا، چند روز پس از حملات، 20 سپتامبر 2001 به کنگره گفت: «جنگ ما علیه تروریسم، با القاعده آغاز می‌شود، اما به اینجا ختم نمی‌شود. جنگ پایان نخواهد یافت تا زمانی که همه گروه‌های تروریستی، پیدا، متوقف و مغلوب شوند.»
بیست‌سال بعد، پس از دو جنگ به رهبری ایالات متحده در عراق و افغانستان که منجر به کشته‌شدن ده‌ها هزار غیرنظامی و صرف تریلیون‌ها دلار شد، تهدید حمله به ایالات متحده همچنان وجود دارد، اگرچه به نظر می‌رسد متفاوت از سال 2001 باشد. قدرت گروه‌هایی که از کشتار جمعی به‌عنوان تاکتیکی در سراسر جهان استفاده می‌کنند، از آن زمان افت‌وخیز داشته است.
در حالی که بسیاری از رهبران القاعده که در پی حملات 11 سپتامبر از اهداف ایالات متحده بودند، دستگیر یا کشته شدند- از همه مهم‌تر اسامه بن لادن، که در حمله آمریکا به قرارگاه او در پاکستان در سال 2011 کشته شد- القاعده با گروه‌های وابسته در نزدیک به 17 کشور جهان همچنان پایدار است
در حالی که بسیاری از رهبران القاعده که در پی حملات 11 سپتامبر از اهداف ایالات متحده بودند، دستگیر یا کشته شدند- از همه مهم‌تر اسامه بن لادن، که در حمله آمریکا به قرارگاه او در پاکستان در سال 2011 کشته شد- القاعده با گروه‌های وابسته در نزدیک به 17 کشور جهان همچنان پایدار است. این گروه‌ها توانایی سازماندهی حمله‌ای به گستردگی 11 سپتامبر را به ایالات متحده ندارند، اما گسترش مداوم آنها، هدف اعلام‌شده بوش را برای از بین‌بردن گروه‌های تروریستی به چالش می‌کشد.
ست جونز، مدیر برنامه امنیت بین‌المللی در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی می‌گوید: «آنها نسبت به سال 2001 در مکان‌های بیشتری هستند. هیچ شک و تردیدی نیست.»
کارشناسان هشدار داده‌اند که تصرف افغانستان به‌دست طالبان و خروج سربازان ممکن است توانایی گروه‌های ضد آمریکایی را در سازماندهی و تکثیر، به‌گونه‌ای افزایش دهد که در سال‌های گذشته قادر به انجامش نبودند.
در سال 2001 و سال‌های پس از آن، ایالات متحده با انجام حمله نظامی گسترده به افغانستان، که القاعده را در خود جای داده بود، تا حدی به حملات پاسخ داد. در مورد جنگ در عراق، ایالات متحده از «جنگ علیه تروریسم» به‌عنوان ترفند و سرپوشی برای توجیه حمله و حضور خود استفاده کرد.
با این حال، اشتیاق برای آن سطح از جنگ‌های فراگیر در سال‌های اخیر و فرضِ اثربخشی آن، به میزانی چشمگیر کاهش یافته است.
استفن ورتهایم، یکی از اعضای ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی می‌گوید: «جنگ در افغانستان با ردِ دوران عملیات نظامی بزرگ برای بازسازی سایر کشورها به پایان رسیده است.»
GETTY IMAGES تروریسم داخلی، نگرانی جدی آمریکابا این‌حال، در سال 2021، نگرانی شدیدتر ممکن است تهدیدهایی باشد که از داخل ظهور می‌کنند، نه از خارج. تهدیدهای داخلی در ایالات متحده در سال‌های اخیر افزایش یافته است، به‌ویژه در میان گروه‌های جناح راست که عضویت در آنها در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق، افزایش یافت و تا تبدیل‌شدن به خطری بزرگ ادامه یافت.
در گزارش دفتر مدیریت اطلاعات ملی آمریکا که ماه مارس منتشر شد، هشدار داده شد که «افراط‌گرایی خشونت‌آمیز داخلی در آمریکا تهدیدی بسیار جدی محسوب می‌شود.»
رشد تهدیدات داخلی همراه با گسترش گروه‌های وابسته به القاعده و داعش و بی‌ثباتی بیشتر در افغانستان باعث می‌شود –با وجود دو دهه تلاش مداوم برای مبارزه با آنها از 11 سپتامبر- نگرانی از حملات به آمریکا، به هر شکلی، همواره وجود داشته باشد.
دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ با دو مورد از زشت‌ترین خشونت‌های ناسیونالیستی سفیدپوستان در قرن حاضر همراه شد؛ گردهمایی راست افراطیِ سال 2017 در شارلوتزویل و حمله هواداران افراطی او به کنگره آمریکا در سال 2021 برای خرابکاری در نتایج انتخابات.
عذرخواهان جناح راست می‌خواهند این رویدادهای مرگبار را کماهمیت جلوه دهند یا به‌عنوان انحراف نادیده بگیرند، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که این نوعی تروریسم است که نه تنها تثبیت شده بلکه به بزرگ‌ترین تهدید امنیتی داخلی در ایالات متحده تبدیل شده است.
در اوایل سال جاری، گزارشی اطلاعاتی هشدار داد که افراط‌گرایان با انگیزه نژادپرستانه مرگبارترین تهدید تروریسم داخلی را به وجود آورده‌اند. در این گزارش آمده این تهدید اکنون جدی‌تر از حملات احتمالی از خارج است و کاخ سفید استراتژی مقابله با این مشکل را منتشر کرد.
کریستوفر ری، رئیس FBI، به کنگره گفت که شورش 6 ژانویه رویدادی موردی و تک نبوده؛ مشکل تروریسم داخلی چندین سال است که در سراسر کشور دچار متاستاز و فراگیر شده است.
هینا شمسی، مدیر پروژه امنیت ملی اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا (ACLU) هم گفت: «این غیرقابل انکار است که مجریان قانون فدرال میزان خشونت سفیدپوستان برتری‌گرای را کماهمیت جلوه داده و آن را درک نکرده‌اند؛ و این تا حدی به دلیل تمرکز و تأکیدی است که بعد از حادثه 11 سپتامبر بر نظارت و تحقیقات از مسلمانان، مهاجران و جوامع رنگین‌پوست صورت گرفته است.»
کریستوفر ری، رئیس FBI، به کنگره گفت که شورش 6 ژانویه رویدادی موردی و تک نبوده؛ مشکل تروریسم داخلی چندین سال است که در سراسر کشور دچار متاستاز و فراگیر شده است.
شمسی هشدار داد که بعد از بمب‌گذاری تیموتی مکوی با انگیزه اعتقادات افراطی ضد دولت، در ساختمان فدرال در اوکلاهما سیتی در سال 1995 که باعث کشته‌شدن 168 نفر و زخمی‌شدن 680 نفر شد و بدترین حمله تروریستی در خاک آمریکا قبل از 11 سپتامبر بود، تهدید امنیت عمومی با خشونت برتری‌طلبان سفیدپوست هرگز از بین نرفت و اکنون در حال افزایش است.
بروس هافمن، عضو ارشد مبارزه با تروریسم و امنیت داخلی در شورای روابط خارجی گفت: «نگاه‌کردن به جهانِ امروز از ایالات متحده و دریافتن هر حسی از امنیت، اطمینان، آسایش خاطر یا هر نوع رضایت و خشنودی سخت است. متأسفانه من فکر می‌کنم حقیقت غم‌انگیز و طنز تلخ این است که با توجه به تهدیدهای بسیاری که آمریکا امروز با آنها رو‌به‌روست، ما امنیت کمتری داریم.»
بیشتر آمریکایی‌ها می‌گویند 11 سپتامبر وضعیت آمریکا را بدتر کردبر اساس نظرسنجی واشینگتن‌پست- ای‌بی‌سی‌نیوز، بسیاری از آمریکایی‌ها می‌گویند حوادث 11 سپتامبر 2001 بر این کشور تأثیر منفی گذاشته است؛ پیش‌بینی‌ها درباره آثار پایدار پاندمی کووید-19 حتی بدتر است.
در آستانه بیستمین سالگرد حملات به مرکز تجارت جهانی و پنتاگون، بیش از 8 نفر از هر 10 آمریکایی کفتند آن رویدادها تغییرات پایدار در این کشور ایجاد کرد. تقریبا نیمی (46 درصد) معتقد بودند حوادث 11 سپتامبر وضعیت کشور را بدتر کرد، در حالی که 33 درصد گفتند تغییرات پس از آن رویدادها مثبت بوده است.
این نشان‌دهنده تغییر نسبت به 10سال پیش است، زمانی که آمریکایی‌ها در این مورد تقریبا اختلاف نظر داشتند (39درصد در سال 2011 گفتند تغییرات پس از حوادث 11 سپتامبر برای کشور خوب بوده و 42درصد آن را در جهت بدترشدن وضع کشور توصیف کردند) و نشان‌دهنده چرخشی بزرگ‌تر از اولین سالگرد حملات در سال 2002 است. در آن زمان، 55درصد گفتند تغییرات به سمت بهترشدن بوده است.
سطح تصور آمریکایی‌ها از ایمنی در برابر حملات تروریستی نیز پایین است و 49درصد می‌گویند این کشور امروز در برابر تروریسم ایمن‌تر از قبل از 11 سپتامبر است. 48 درصد در سال 2010 و 64درصد در سپتامبر 2011، چهار ماه پس از کشته‌شدن اسامه بن لادن، چنین اعتقادی داشتند
در آستانه بیستمین سالگرد حملات به مرکز تجارت جهانی و پنتاگون، بیش از 8 نفر از هر 10 آمریکایی می‌گویند آن رویدادها تغییرات پایدار در این کشور ایجاد کرد. تقریبا نیمی (46درصد) می‌گویند حوادث 11 سپتامبر وضعیت کشور را بدتر کرد، در حالی که 33درصد می‌گویند تغییرات پس از آن رویدادها مثبت بوده است.
در مورد اینکه آیا ایالات متحده امروز در برابر تروریسم بیشتر از قبل از 11 سپتامبر ایمن است، نظر احزاب متفاوت است، 57درصد از دموکرات‌ها می‌گویند چنین است، در حالی که 54 درصد از جمهوری‌خواهان می‌گویند امنیت کمتر است. مستقل‌ها در این مورد به دموکرات‌ها نزدیک‌ترند. نظرسنجی واشینگتن‌پست- ای‌بی‌سی‌نیوز، همچنین نشان می‌دهد از هر 10 آمریکایی حدود 8 نفر فکر می‌کنند همه‌گیری کرونا کشور را به شیوه‌ای پایدار تغییر خواهد داد و بیش از دوبرابر یعنی 50درصد در مقابل 21درصد انتظار دارند که وضعیت بدتر و نه بهتر خواهد شد.
بدبینی نسبت به تأثیر همه‌گیری فراگیر است. محافظه‌کاران از نگران‌ترین گروه‌ها هستند، با 62درصدی که می‌گویند انتظار دارند همه‌گیری تغییراتی در راستای بدتر شدن اوضاع کشور ایجاد کند، در مقایسه با 47درصد میانه‌روها و 44درصد لیبرال‌ها.
جمهوری‌خواهان همچنین بیشتر از دموکرات‌ها پیش‌بینی می‌کنند که همه‌گیری وضعیت کشور را بدتر خواهد کرد (56درصد در مقابل 42درصد).
آخرین نظرسنجی واشینگتن‌پست- ای‌بی‌سی@نیوز، درباره خروج ارتش ایالات متحده از افغانستان همراه با تخلیه بیش از 120هزار آمریکایی و متحدانش در مدت بیش از دو هفته بود. در نتایج منتشرشده، 36درصد از آمریکایی‌ها گفتند که جنگ افغانستان ارزش ادامه‌دادن داشت، در حالی که 54 درصد می‌گویند چنین نیست. کسانی که مخالف جنگ افغانستان هستند، احتمالا می‌گویند 11 سپتامبر 2001، وضع ایالات متحده را بدتر کرد (53درصد)، در مقایسه با کسانی که می‌گویند جنگ افغانستان ارزش ادامه داشت (37درصد).
منابع: واشینگتن‌پست- گاردین- الجزیره
