روزنامه آفتاب یزد
1400/06/20
سربازان طبیعت حق استفاده از تیر دارند یا خیر؟!
این شبها سریالی از تلویزیون در حال پخش است که مضمون آن درباره زندگی و حرفه محیط بانان است. در فضای مجازی با بازپخش سکانس‌هایی از فیلم برخی گفتند حرف دل محیط بانان و جنگلبان‌ها زده شده است:به طور مثال در سکانسی که دغدغههایمحیط زیستی در یک جلسه با محیط بانان مطرح می‌شد، مسعود ( روزبه حصاری در نقش محیط بان) دیالوگ‌های جالب توجهی داشت که بسیار مورد تمجید قرار گرفت. وی در این سکانس به صراحت از مدیر مربوطه می‌خواهد تا یک روز بادگیر و چکمه بپوشد و پا به پای محیط بانان وارد جنگل شود. وی در بخشی از دیالوگ خود به دلسوزی‌های این قشر با حداقل‌ترین حقوق و دستمزد و امکانات اشاره کرده و می‌گوید: محیط بانی که جون خود را در دست می‌گیرد و وسط جنگل می‌رود به خاطر این است که دلش نمی‌خواهد جنگل بیابان شود و حیوانات 4 تا عکس در کتاب جغرافی دانش‌آموزان شود.
>هدف سریال افرا
سریال افرا تلاش کرده تا ضمن نمایش سختی‌ها و فداکاری‌های این قشر بگوید حمایت قانونی برای حفاظت از جان و حریم محافظان محیط زیست، متناسب و بازدارنده نیستند. این شبها تقابل شکارچی و محیط بان در قالب داستان جذاب عاشقانه خانوادگی افرا، به اینجا رسیده که با فوت شکارچی، محیط بان راهی زندان و دادگاه شده است. شکارچی‌که قطعا جرم او شبیه سایر افرادی نیست که مامور پلیس یا ضابط قضائی علیه اقدام او اسلحه بکشد و از سوی دیگر کم نبودند محیط بانانی که در این سالها با شلیک ناجوانمردانه شکارچی‌ها از پای در آمدند و زندگی خانوادگی آنها از هم پاشیده شده است. در چند قسمت اخیر قصه فیلم به برگزاری جلسات دادگاه رسیده است. وکلای شکارچی سعی دارند با اتکا به مستندات قانونی، اقدام محیطبان را قتل تلقی کنند. ضوابط استفاده محیط بان از اسلحه، محیط بانان و ابهام موجود در تعاریف این قشر به عنوان ضابط قضائی از جمله مواردی است که این سریال سعی دارد به آن بپردازد.در واقعیت امرمشابه آنچه بهرنگ توفیقی کارگردان سریال سعی در نمایش آن دارد، رخ داده است. پرونده محیط بانانی که در حین انجام ماموریت دست به سلاح برده و در نهایت به اتهام قتل به قصاص محکوم شده اند. همه این افراد سالهای زیادی را در زندان سپری کردند و اگرچه با تلاش محیط زیست همیشه سعی بر این بوده که موضوع با مصالحه حل شود اما زندگی محیط بان و خانواده‌اش در این میانه متلاشی میشود.
>خلا قانونی به کارگیری سلاح
در حالت کلی گفته میشود محیط بانان جزو نیروهای مسلح محسوب نمی‌شوند و طبیعتا نمی‌توانند از سلاح مانند مامور پلیس استفاده کنند. آنها اگرچه مسلح هستند اما در ازای استفاده از این وسیله باید همیشه پاسخگو باشند. تاکنون بارها و بارها مسئولان مختلف محیط زیست از این خلا قانونی صحبت کرده و خواستار چاره اندیشی شده اند.در این میان افرادی عقیده دارند نمی‌توان فردی را به خاطر شکار چند مرغابی از پا درآورد. اگرچه این صحبت درست است اما موضوع وقتی گره می‌خورد که محیط بانان در بسیاری از مواقع خود در آستانه مرگ قرار می‌گیرند. شکارچیان غیرمجاز به سوی آنها آتش می‌گشایند و در واقع محیط بان چاره‌ای ندارد جز این که از اسلحه گرم استفاده کند. در واقع یکی از چالش‌های اساسی محیطبانان به عنوان حافظان حیات وحش و محیط زیست، نحوه و چگونگی استفاده از سلاح توسط آنها در مقاطع و شرایط مختلف است، به طوری که تاکنون 145 نفر از محیطبانان بر اثر درگیری با شکارچیان غیرمجاز به درجه رفیع شهادت نائل آمده‌اند. به گفته جمشید محبت‌خانی فرمانده یگان حفاظت محیط زیست طبق قانون به‌کارگیری سلاح که در سال گذشته تصویب و ابلاغ شد، در بندهایی که مربوط به محیطبانان است، آنها برای دفاع از جان خودشان و همکاران‌شان می‌توانند از سلاحی که در اختیار دارند، استفاده کنند.وی متذکر شد: طبق همین قانون محیطبانان نمی‌توانند به سمت شکارچی غیرمجاز یا هر فرد مسلح یا حتی هر فردی که به منطقه حفاظت شده، ورود کرده است و حتی دارای سلاح نیز هست، تیراندازی کنند.
>میزان اختیار محیط بان برای استفاده از سلاح
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: طبق قانون به‌کارگیری سلاح حتی اگر محیطبان با چشم خودش ببیند که فرد یا شکارچی غیرمجاز سلاح دارد و در حال فرار است، تا زمانی که اسلحه را به سمت محیطبان نشانه نگرفته، محیطبان نمی‌تواند از سلاحش استفاده کند، یعنی سلاحی که در اختیار محیطبان است، بیشتر جنبه پدافندی دارد.سرهنگ محبت‌خانی با اشاره به شرایط دیگری از به‌کارگیری سلاح توسط محیطبانان، گفت: اگر اقدام محیطبان در زمان تیراندازی، منجر به کشتن طرف مقابل شود، چه این فرد شکارچی غیرمجاز و یا هر فرد دیگر و یا حتی مخرب محیط زیست باشد، محیطبان زمانی می‌تواند از سلاحش استفاده کند که ثابت کند جان خودش و یا همکارش در خطر بوده است، این موارد طبق قانونی است که در سال گذشته تصویب و ابلاغ شده است.وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر چگونگی و نحوه استفاده از سلاح یکی از چالش‌ها و مطالبات جدی محیطبانان کشور است، اظهار کرد: در قانون شرایطی برای محیطبان در استفاده از سلاح در نظر گرفته شده که اگر محیط‌بانی، شکارچی غیرمجاز و مسلحی را مشاهده کرد که با خودرویی غیرمجاز و بدون هماهنگی در حال تردد است، می‌بایست قبل از تصمیم‌گیری، با شلیک تیرِ هوایی آنها را از ادامه مسیر متوقف کنند، به طوری که اگر واقعا قصد فرار دارند، بتوانند فرار کنند.فرمانده یگان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: وقتی یک شکارچی دارای سلاح غیرمجاز و یا حتی جنگی نیز هست و بر فرض مثال، 10 عدد شکار غیرمجاز از انواع حیوانات و پرندگان را نیز با خود به همراه دارد، دیگر چه اتفاقی باید بیفتد تا مشخص شود اینها شکارچی غیرمجاز بوده‌اند؟! آیا باید محیطبانان نظاره‌گر عملیات شکار باشند و بعد اقدام کنند؟سرهنگ محبت‌خانی در پایان خاطرنشان کرد: این اشکالی است که در قانون به‌کارگیری سلاح وجود دارد و حتما باید اصلاح شود و این یکی از مطالبات جدی جامعه محیط‌بانی کشور است که ما آن را به طور جدی دنبال خواهیم کرد، که باید برای این حوزه محیط‌بانی تصمیم جدی و قاطعی گرفته شود.این اظهارات به دنبال حادثه بسیار تلخ دو محیطبان زنجانی بود که شکارچیان غیرمجاز با اسلحه شکاری حافظان آهوهای منطقه حفاظت شده فیله خاصه در زنجان را با تیر خلاص به شهادت رساندند. این حادثه تلخ دوباره موضوع استفاده محیطبانان و جنگلبان‌ها از اسلحه را موضوع روز رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی کرد.
>نمایش فداکاری در سریال تلویزیونی
به گزارش عصرقانون ، همان زمان نیز سازندگان سریال «افرا»، ضمن محکومیت شهادت دو محیطبان زنجانی، تاکید کردند با این مجموعه تلویزیونی، تلاش دارند فداکاری‌های این قشر فداکار را در حفاظت و کنترل عرصه‌های طبیعی و حیات وحش کشور، به نمایش بگذارند. سازندگان سریال افراد در واکنش به این اتفاق دردناک با انتشار متنی اعلام کردند همچون سایر وجدان‌های آگاه جامعه، متاثر و اندوهگین شدند. طی سالیان سال، هر از گاهی خبرهای دلخراشی از کشته یا مصدوم شدن تعدادی محیط بانان به گوش می‌رسد درحالی که ظاهراً حمایت قانونی برای حفاظت از جان و حریم این محافظان محیط زیست، متناسب و بازدارنده نیستند.در این میان برخی با استناد به ماده یک قانون حمایت قضائی و بیمه از ماموران یگان حفاظت معتقد هستند محیطبان‌ها و جنگلبان‌ها ضابط خاص قضائی محسوب می‌شوند و ضابطین عام و خاص می‌توانند بر مبنا و مبتنی بر الگوی قانون نحوه بکارگیری سلاح توسط نیروهای مسلح، در موارد ضروری از سلاح استفاده
کنند .
>قانون، محیطبان و جنگلبان را محدود نکرده است
علی داسمه (حقوقدان) معتقد است قانون، محیطبان و جنگلبان را محدود نکرده است. وی ابتدا خود به این سوال پاسخ می‌دهد که آیا جنگلبان‌ها و محیطبان‌ها ضابط محسوب می‌شوند؟ در ادامه می‌نویسد برای پاسخ به این سوال تکراری باید به قانون آیین دادرسی کیفری مراجعه کرد. در بخش دوم فصل دوم این قانون، در ماده ۲۹ ذیل عنوان ضابطان دادگستری و تکالیف آنها، ضابطان را شامل ضابطان عام و خاص دانسته است.ضابط عام شامل نیروی انتظامی میشود، ضابط خاص هم شامل وزارت اطلاعات، روسا، معاونین و ماموران سازمان زندان ها، سازمان اطلاعات سپاه و نیروهای مقاومت بسیج است. در شق آخر ماده ۲۹ تصریح شده: «همچنین سایر نیروهای مسلح در مواردی که به موجب قانون وظایف ضابطان به آنها محول شده، ضابط محسوب می‌شوند.» ماده یک قانون حمایت قضائی و بیمه از ماموران یگان حفاظت تصریح دارد که محیطبان‌ها و جنگلبان‌ها ضابط خاص قضائی محسوب می‌شوند.به گزارش عصر قانون،وی درباره به کارگیری اسلحه توسط محیط بانان نیز استناداتی دارد و می‌نویسد: ما در فقه و قانون مجازات اسلامی چیزی به نام «تجری» داریم. این موضوع زمانی کاربردی میشود که محیطبان در یک وضعیت انفعال قرار می‌گیرد و متخلف یا متخلفان با گستاخی با او رفتار می‌کنند. حتی این گستاخی شامل شرایط روحی ایجاد شده برای محیطبان هم میشود. یعنی متخلف احساس می‌کند محیطبان نمی‌تواند از سلاحی که در دست دارد استفاده کند لذا با او گستاخانه‌تر رفتار می‌کند و علنی‌تر پا در مناطق می‌گذارد. در صورتی که تمام ضابطین عام و خاص می‌توانند بر مبنا و مبتنی بر الگوی قانون نحوه بکارگیری سلاح توسط نیروهای مسلح، در موارد ضروری از سلاح استفاده کنند. طبق ماده ۳ قانون آیین دادرسی کیفری، ریاست و نظارت بر تمام ضابطان برعهده دادستانی است. بنابر این اختیار استفاده از سلاح توسط ضابطان بر اساس قانون بکارگیری سلاح، هم در کارت حمل سلاح، هم در دستورات کتبی و هم در تعلیمات حقوقی به آنها تفهیم شده است. اختیارات محیط بان در قانون بکارگیری سلاح نیز موضوع دیگری است که به آن می‌پردازد و درباره آن می‌نویسد: طبق قانون حمایت قضائی و بیمه‌ای از ماموران یگان حفاظت که در ماده یک مشمول محیطبان‌ها و جنگلبان‌ها میشود، ماموران یگان حفاظت مشمول بندهای ۱ تا ۳ ماده ۳ قانون بکارگیری سلاح توسط نیروهای مسلح می‌شوند. یعنی بر اساس بندهای ۱، ۲ و ۳ محیطبان می‌تواند با احراز شرایط در لحظه‌ای که در آن قرار دارد در مواجهه با یک متخلف یا متخلفین از این اختیار ذاتی و قانونی استفاده کند. بند یک اشعار دارد محیطبان برای دفاع از خود در برابر کسی که از سلاح سرد یا گرم استفاده می‌کند در حین وظیفه در مناطق چهارگانه که شامل پارک ملی، اثر ملی طبیعی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده یا مناطق آزاد میشود می‌تواند از سلاح استفاده کند. بند ۲ ماده ۳ قانون بکارگیری سلاح توسط ماموران نیروی مسلح هم می‌گوید، محیطبان برای دفاع از خود در برابر یک یا چند نفر که بدون سلاح گرم یا سرد به او حمله می‌آورند ولی اوضاع و احوال طوری است که بدون بکارگیری سلاح مدافعه شخصی امکان پذیر نیست، او می‌تواند از سلاح استفاده کند. همچنین اگر ماموران یگان حفاظت در مناطق چهارگانه مشاهده کنند یک یا چند نفر مورد حمله واقع شدند، در صورتی که برای محیطبان احراز شود، جان آنها در خطر است، می‌تواند برای نجات جان شان از سلاح سازمانی خودش استفاده کند. برخی می‌گویند خلا قانونی و برخی معتقدند ابهاماتی موجود است. برخی دیگر معتقدند اگر قرار باشد محیط بان حق استفاده از تیر نداشته باشد لذا داشتن اسلحه نه تنها یک ابزار دفاعی نیست بلکه شکارچی را نسبت به استفاده از اسلحه مقابل محیط بان تحریک خواهد کرد. عده‌ای دیگر می‌گویند وقتی محیطبانان حین درگیری از سلاح استفاده می‌کنند و بعد به حکم اعدام دچار می‌شوند، باعث میشود ترس از حمل سلاح داشته باشد.در حالت کلی هدایت چنین موضوعات مهمی در قالب سریال و سایر موضوعات فرهنگی می‌تواند تاثیر بیشتری برای هدایت قانونگذاران به سمت پر کردن خلاهای موجود باشد. شاید بهتر باشد به همین بهانه بار دیگر بگوییم، مجریان دست به کار شوند و اینبار قانون الزام‌آور و محکم‌تری برای شکارچیان در نظر بگیرند و یا خلاهایی که همواره در زمینه حق تیر برای سربازان طبیعت مطرح میشود را پر کنند.
سایر اخبار این روزنامه
۱۵ سال دیگر یک میلیارد تومان ارزشی دارد؟
سربازان طبیعت حق استفاده از تیر دارند یا خیر؟!
سعی داریم تصویر سازی واقعی از زندان داشته باشیم
با همت دولت و همراهی مردم، مشکلات قابل حل خواهند بود
محکومیت مدیر یک موسسه حقوقی و وکیل همدستش
بررسی‌ها نشان می‌دهد احمدی‌نژادی‌ها عهده دار پست‌های مهمی شده اند، داستان چیست؟
حمله به برج‌های دوقلو بدون هماهنگی آمریکا امری محال بود!
امیدهای تازه
رسانه بهترین پل ارتباطی مردم و رئیس قوه قضائیه
یک میلیارد وام مسکن در ۱۵ سال بعد یعنی چقدر؟
انتخاب استانداران مهمتر از سفر استانی
این واکسن‌ها وسرم‌ها کجا بودند؟
ماجرا چیست؟
اصول اخلاقی در فعالیت‌های اقتصادی
از «تله خرس» تا «تله عقاب»
روش باراک اوباما برای خروج از حباب ریاست جمهوری
بارقه امید در دل محبوسین
