روزنامه شرق
1400/06/22
نقش نیروی دریایی در افزایش قدرت و توان دفاعی
نقش نیروی دریایی در افزایش قدرت و توان دفاعی محمدناصر مرادی.مدیر خبر و اطلاع‌رسانی ارتش نیروی دریایی همواره یکی از پایه‌های اصلی قدرت دریایی کشورها بوده است. از ویژگی‌های جغرافیایی که در قدرت کشورها بسیار تأثیرگذار بوده، دریا و میزان و نحوه دسترسی دریایی کشورها بوده است. دریا از دیرباز تاکنون نقش مهمی در سرنوشت بشر داشته است. با شروع دریانوردی مدرن، نقش دریا در قدرت‌آفرینی کشورها در عرصه‌های مختلف نظامی، سیاسی، اقتصادی و... دوچندان شده است. موقعیت دریایی می‌تواند در توسعه نیروی دریایی راهبردی یا تحول اقتصادی بسیار تأثیرگذار باشد و به این شکل قدرت دریایی کشورها را متأثر کند؛ بنابراین دریا مهم‌ترین ابزار شکل‌گیری قدرت دریایی و رکن اصلی قدرت دریایی، نیروی دریایی است که ابزار اصلی اعمال قدرت در دریاهاست. از سوی دیگر دریا همواره نقطه تقابل قدرت‌های بزرگ بوده؛ ازاین‌رو سیادت و کنترل دریایی نقش بسیار بالایی برای کشورها در دستیابی به قدرت دریایی و تأمین جهانی امنیت و منافع ملی و بین‌المللی داشته است. به‌گونه‌ای که تحت‌کنترل‌بودن دریاها و حضور و تسلط بر آب‌های بین‌المللی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کشورهای قدرتمند است. دریاسالار آلفرد تایر ماهان ابداع‌کننده «استراتژی دریایی» و نویسنده کتاب اثرگذار و نامدار «تأثیر و نفوذ قدرت دریایی در تاریخ» می‌گوید: اقیانوس‌ها و دریاهای کره زمین، حبابی پر آب هستند که سه‌چهارم جدار زمین را پوشانده‌اند. هر کشـور یـا ائتلافی از کشورها که قدرت فرماندهی بر این دریاهای بزرگ را داشته باشد، می‌تواند ثروت دنیا را کنترل کند و از این طریق بر کره زمین مسلط شود. شرط اساسی و لازم برای این کار، وجود یـک نیروی دریایی قدرتمند است کـه دارای پایگاه‌های عملیـاتی و نظـامی در داخـل کشـور و مـاورای دریاها باشد و با انبوهی از ناوگان تجاری، تکمیل و پشتیبانی شود. این تلقی منسجم از«قدرت دریایی» نشئت‌گرفته از شرایط خاص جهان پیشرفته امروز است. نیروی دریایی از دیرباز به‌عنوان یکی از عوامل مهم نظامی و اقتصادی، مورد توجه بوده است؛ بهویژه آنکه در سده‌های اخیر، ابرقدرت‌ها به‌منظور حفظ سلطه خود بر جهان، سعی کرده‌اند با ایجاد یک نیروی دریایی قوی، امور نظامی و اقتصادی جهان را تحت سیطره خود قرار دهند؛ اما ایران از قدیمی‌ترین کشورهایی است که دارای نیروی دریایی بوده و برای رسیدن به اهداف خود از آن استفاده کرده است. نیروی دریایی ایران فراز و فرود فراوانی داشته که در این نوشتار مجالی برای پرداختن به آن نیست. جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهایی است که موقعیت دریایی مناسبی دارد و می‌تواند از این موقعیت دریایی برای اعمال قدرت دریایی استفاده کند. واقع‌شدن در سواحل جنوبی دریای خزر از سمت شمال، خلیج فارس و دریای عمان و بهویژه تنگه استراتژیک هرمز از سمت جنوب، موقعیت دریایی بسیار حساس و استراتژیکی را برای کشور به ارمغان آورده است. کشور ایران می‌تواند علاوه بر برخورداری از مزایای اقتصادی و بهره‌مندی از دریانوردی تجاری، با تعریف نیروی دریایی کارآمد و راهبردی از مزیت‌های یک نیروی دریایی قدرتمند برخوردار شود و به این شکل به ارتقای جایگاه قدرت منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای خود کمک کند. همچنین امروزه آرایش و توان نیروی نظامی رقبای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ایران به‌گونه‌ای است که می‌توانند از سمت‌و‌سوی دریا تهدیدهای جدی را برای آن به وجود آورند و باعث تکرار بعضی وقایع ناگوار تاریخی شوند. جمهوری اسلامی ایران به‌واسطه قرارگرفتن در شمال اقیانوس هند، مجاورت با خلیج فارس، تنگه هرمز، دریای عمان و دریای خزر از موقعیت ژئوپلیتیکی و دریایی ویژه‌ای در منطقه و جهان برخوردار است. اقتدار دریایی و برخورداری از یك نیروی دریایی قدرتمند و کارآمد نه‌تنها می‌تواند تأثیر بسزایی در صیانت از منافع ملی و دستیابی به اهداف دفاعی داشته باشد، بلکه در دستیابی به یك سیاست دفاعی موفق نیز مؤثر و کارآمد است. به‌علاوه، ایران می‌تواند از جانب رقبای جدی فرامنطقه‌ای خود از سمت دریا مورد تهدید قرار بگیرد. تقویت نیروی دریایی و گسترش استراتژی دریایی یکی از راه‌های مقابله با چنین نیروهایی است؛ چراکه یکی از شیوه‌های مقابله این رقبا با ایران در دریا و از راه دریاست. ایران از طریق دریای عمان و اقیانوس هند به دریاهای آزاد دسترسی پیدا می‌کند. ایران در دریاهای دورتر برای تأمین اهداف نظامی و غیرنظامی خود، بهویژه تأمین منافع دریایی و تجارت دریایی خود به گسترش نیروی دریایی نیاز دارد. همچنین امروزه دزدی دریایی از جمله تهدیدهای پیش‌روی ناوگان‌های تجاری دریایی جهان است و کانون این تهدیدها در مسیرهای اصلی تجاری دریایی ایران قرار گرفته است.همچنین جنوب شرق ایران با داشتن ظرفیت‌های ژئوپلیتیکی فوق‌العاده اقتصادی، امنیتی، دسترسی، ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی واجد کارکردهای تولید‌کننده قدرت در کشور است. در مجموع می‌توان گفت با توجه به بخش اعظم تجارت از طریق دریا (بیش از 90 درصد)، ضرورت حفاظت و صیانت از مرزهای دریایی، جلوگیری از خیال‌پردازی هرگونه تجاوز به مرزهای آبی کشور، ایجاد عمق راهبردی در دریاها برای کشور، نقش‌آفرینی در افزایش رشد و رونق اقتصادی کشور، صیانت از کشتی‌های تجاری در مقابل دزدان دریایی و کمک به خارج‌کردن کشور از دایره تحریم‌های ظالمانه غرب از‌جمله ضرورت‌های وجود نیروی دریایی راهبردی است که در سال‌های اخیر و با حمایت‌های مقام معظم رهبری در این مسیر قدم برداشته است.
سایر اخبار این روزنامه
سرنوشت پول‌های نامشروع چه شد؟
لغو روادید در آستانه اربعین
برجام روحانی در دست رئیسی
قلم برگیر، ایستاده!
آسیب‌پذیری و ریسک زلزله در تهران
نقش نیروی دریایی در افزایش قدرت و توان دفاعی
ساختار معیوب سازمان جنگل‌ها و مراتع
نیروی دریایی ارتش، استکبار جهانی را دچار ابهام راهبردی کرد
اصلاح و بازنگری در قوانین حوزه زنان
ماندن یا نماندن آیت‌الله مسئله این است
ماجرای بازداشت خبرنگار و عکاس ایرانی در مرزهای غربی ایران
تکذیب استعفای دسته‌جمعی در حزب کارگزاران
جنجال برای دوچرخه ۱۵۰میلیون‌تومانی
رئیسی برای آخرین رقیب خود حکم زد
