شهروند آنلاین: در حالی که ایران به عنوان عضو ناظر در سازمان شانگهای حضور دارد، کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس تاکنون فاصله خود را با این سازمان و ائتلاف منطقه‌ای که چین کنترل آن در اختیار دارد، حفظ کرده‌اند. ایران برای دستیابی به عضویت اصلی سازمان همکاری شانگهای از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و در رأس آنها عربستان پیش گرفته است و شاید تا پایان این هفته به هدف خود در این زمینه برسد. برای پیوستن به سازمان شانگهای باید هشت عضو دایم این سازمان از جمله چین، روسیه، هند، پاکستان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان با این درخواست موافقت کنند. تاجیکستان به‌طور آشکار از عضویت ایران در سازمان شانگهای استقبال کرده است. «زهیدی نظام الدین» سفیر تاجیکستان در ایران طی یک کنفرانس مطبوعاتی گفته است پیوستن ایران به عنوان یک عضو اصلی از برنامه‌های سازمان شانگهای است و اگر دیگر کشور برای پذیریش ایران آماده باشد، تاجیکستان هم آماده است. «بختیار حکیم اف» فرستاد ویژه روسیه در سازمان شانگهای هم گفته است که همگان در این زمینه اتفاق‌نظر دارند و تردیدی در این زمینه نیست.

سفر قریب‌الوقوع سید ابراهیم رئیسی به تاجیکستان

وزارت امور خارجه تاجیکستان در بیانیه‌ای جزئیاتی از سفر قریب‌الوقوع سید ابراهیم رئیسی به این کشور به دعوت رئیس‌جمهوری تاجیکستان را ارایه کرد. پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه تاجیکستان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: به دعوت رسمی امامعلی رحمان رئیس‌جمهوری تاجیکستان، سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران در تاریخ ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۱ سفری رسمی به جمهوری تاجیکستان خواهد داشت.

در این بیانیه آمده است: روسای جمهوری دو کشور طی این دیدار، دیداری ویژه داشته و با مشارکت هیأت رسمی دو کشور، درباره طیف گسترده ای از موضوعات مذاکره خواهند کرد. وزارت امور خارجه تاجیکستان افزود: در پایان این دیدار، قرار است دو طرف بیانیه مشترکی در زمینه روابط دو جانبه و دیگر بسته‌ای از اسناد جدید همکاری را امضا کنند.

بیستمین اجلاس سازمان همکاری شانگهای زیرسایه بحران افغانستان

سران ۱۲ کشور منطقه از جمله سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در اجلاس شانگهای در ۱۶ و ۱۷ سپتامبر(۲۵ و ۲۶ شهریور) به دوشنبه پایتخت تاجیکستان سفر می‌کنند؛ به نظر تحلیلگران بحران افغانستان یکی از موضوعات اصلی این اجلاس خواهد بود. شهر دوشنبه این روزها خود را برای دو نشست مهم منطقه‌ای شامل سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) و سازمان همکاری شانگهای (SCO) در آخر این هفته آماده کرده است. ایران به عنوان کشور ناظر در سازمان همکاری شانگهای، به دنبال عضویت دایمی در این سازمان است.

ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه و سید ابراهیم رئیسی قرار است در دوشنبه و در حاشیه این اجلاس دیدار کنند. پوتین ۱۵ سپتامبر(۲۴ شهریور) وارد دوشنبه می‌شود و همان روز امامعلی رحمان رئیس‌جمهوری تاجیکستان دیدار می‌کند. در اجلاس سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه پایتخت تاجیکستان از کابل هیچ هیأت یا نماینده‌ای شرکت نخواهد کرد اما با وجود غیبت مقامات کابل به گفته تحلیلگران وضعیت افغانستان موضوع اصلی بحث سران منطقه خواهد بود.

رسانه های روسی به نقل از بختیار حکیموف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهوری روسیه در سازمان شانگهای گزارش دادند که هیچ هیأتی از افغانستان اعم از دولت طالبان با مقامات سابق این کشور در اجلاس ۱۶ و ۱۷سپتامبر(۲۵ و ۲۶ شهریور) در دوشنبه شرکت نخواهند کرد. مقامات تاجیک در مورد حضور مقامات دولت طالبان یا مقامات سابق در این اجلاس اظهارنظری نکرده‌اند. یک‌ماه پیش طالبان قدرت را در افغانستان به دست گرفتند.

بختیار حکیم اف، نماینده ویژه رئیس‌جمهوری روسیه در سازمان همکاری شانگهای گفت که این دعوتنامه از اختیارات ریاست جمهوری تاجیکستان است که به رهبری سابق افغانستان ارسال شده است. دولت سابق افغانستان در ۱۵ اگوست(۲۳ مرداد) با برکناری اشرف غنی رئیس‌جمهوری سقوط کرد. نماینده ویژه رئیس‌جمهوری روسیه گفت کشورهای عضو اکنون درک کرده‌اند که «هیچ دلیلی وجود ندارد که خواستار تشکیل حکومت قانونی در افغانستان شویم مگر آنکه مورد قبول همه قرار گیرد».

افغانستان دارای مقام ناظر در سازمان همکاری شانگهای است. شامگاه ۱۲ سپتامبر (۲۱ شهریور)، وزارت خارجه تاجیکستان فهرستی از میهمانان اجلاس سازمان همکاری شانگهای منتشر کرد که در آن هیچ نماینده‌ای از افغانستان ذکر نشده است. اما به گفته کارشناسان با وجود غیبت مقامات کابل، وضعیت افغانستان موضوع اصلی بحث رهبران منطقه خواهد بود.

رهبران سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) و سازمان همکاری شانگهای (SCO) قرار است در ۱۷ سپتامبر(۲۶ شهریور) برای اولین‌بار در مورد افغانستان دیدار کنند. پس از روی کارآمدن طالبان در افغانستان، مواضع کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در این مورد متفاوت است.

ازبکستان و چین از تشکیل دولت موقت طالبان استقبال کرده‌اند اما تاجیکستان به شدت با آن مخالف است و می‌گوید که حقوق اقلیت‌های ملی از جمله تاجیک‌ها باید در دولت بعدی افغانستان مورد توجه قرار گیرد. شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین، در دوشنبه حضور نخواهد داشت اما او در اجلاس مجازی سازمان همکاری شانگهای شرکت خواهد کرد.

گفته می‌شود که اجلاس سازمان همکاری شانگهای برای منطقه، به‌ویژه افغانستان مهم است. در این اجلاس رهبران چندین کشور تأثیرگذار در افغانستان از جمله جمهوری اسلامی ایران، پاکستان، هند، چین و روسیه حضور خواهند داشت. هنوز مشخص نیست که رهبران منطقه در مورد افغانستان و دولت طالبان چه خواهند گفت و همچنین مشخص نیست که موضع آشتی‌ناپذیر تاجیکستان با دولت طالبان پس از این دیدار چقدر تغییر خواهد کرد.

مقامات تاجیکستان از امضای ۲۰ سند جدید در سفر پوتین به این کشور خبر دادند، اما جزئیات توافق‌ها به‌طور رسمی اعلام نشده است. پیش از این، مقامات تاجیک اعلام کرده بودند که توافق‌نامه حقوق بازنشستگی مهاجران آماده امضاست. جزئیات بیشتر سفر ولادیمیر پوتین به این شرح است که او و همتای تاجیکی خود، امامعلی رحمان، در یک مراسم مجازی برای پنج مدرسه روسی شرکت خواهند کرد. برنامه‌ریزی شده است که این مدارس در دوشنبه، خجند، کلوب، بوختار و تورسونزودا ساخته شود.