روزنامه ابتکار
1400/06/30
آیا ایران به کنوانسیون برن می‌پیوندد؟ حق مولف ایستاده در مه
گروه فرهنگ و هنر – از زمانی که یادمان می‌آید می‌گفتند کپی کردن از روی کار دیگران تقلب است و حتی اگر هم نتیجه چیز خوبی از آب دربیاید، باز هم ارزش چندانی ندارد چون نه خلاقیتی در آن دیده میشود و نه به خالق اثر اصلی احترام گذاشته شده است. کپی کردن در دنیای هنر اتفاق تازه‌ای نیست اما مثل خیلی جاهای دیگر اگر با ذکر منبع یا رعایت حق مولف اصلی باشد، می‌توان به آن نگاهی متفاوت داشت. سال‌ها است که موضوع عدم پیوستن ایران به کنوانسیون برن و مشکلاتی که به واسطه‌اش گریبان هنر را خواهد گرفت، صحبت شده است اما آیا این اتفاق در دولت تازه رخ خواهد داد؟با شنیدن اصطلاح سرقت هنری اولین چیزی که در ذهن نقش می‌بندد این است که فردی اثری هنری را از کتاب، فیلم یا موسیقی انتخاب می‌کند و خود را خالق آن می‌نامد. اما سرقت هنری چیزی بیش از این است. شاید در گذشته تشخیص سرقت هنری به سادگی میسر نبود اما امروزه با وجود اینترنت و در دسترس بودن بسیاری از کتاب‌ها، بسیار ساده‌تر از قبل می‌تواند صاحب اصلی اثر را تشخیص داد و نسخه‌های مشابه را کپی و سرقت شده دانست. اما با وجود این قابلیت عجیب است که میزان سرقت‌های هنری از گذشته کمتر نشده که هیچ شاید بیشتر هم شده باشد.
ایران در حال حاضر از قانونی که در سال ۱۳۴۸ برای حفظ حقوق مولف تصویب کرده، استفاده می‌کند. در سال ۱۳۴۸ قانونی وضع شد که حمایت از کپی‌رایت و ترجمه را در بر می‌گیرد. وجه مشخصه این‌قانون هم این است که حدود اجرای آن در محدوده مرزهای داخلی کشور است. به‌عبارتی قانون مذکور، حقوق مولفان داخل کشور را به رسمیت می‌شناسد و نسبت به صاحبان آثار در خارج از کشور الزامی ندارد. وی افزود: برای پیوستن ایران به کنوانسیون برن، یک‌سری نگرانی‌هایی وجود دارد. برخی معتقد هستند که اگر قانون کپی رایت بپیوندیم، این می‌تواند برای کشور مشکل زا باشد چرا که باید از قوانین مصوب آن پیروی کنیم. برای اینکه مشکلی در زمینه پیوستن به قانون کپی‌رایت پیش نیاید، می‌توان به شکل ساده‌تر و در قالب قانونی ملی، کپی‌رایت را بپذیریم. این، باعث میشود هر زمان احساس کردیم مشکلی در زمینه پذیرش کپی‌رایت داریم، قانون را تغییر بدهیم. به این‌ترتیب موضوعات یک‌بام و دوهوایی که در این‌زمینه وجود دارد، منتفی میشود و می‌توانیم رعایت حقوق مولف یا کپی را جنبه کامل تری بدهیم.
موضوع عدم رعایت حق مولف تقریبا در تمامی شاخه‌های هنری و ادبی به چشم می‌خورد و جالب آنکه با مجوز وزارت ارشاد نیز منتشر می‌شوند. در حوزه ترجمه کتاب چنان این آش شور است که کافی است قدمی در خیابان انقلاب بزنید تا با مشاهده ترجمه‌های بی‌شمار و حتی بسیار شبیه به هم از یک اثر، آن را به چشم ببینید.
در حوزه موسیقی نیز کپی کردن از آثار هنرمندان دیگر به وفور به چشم می‌خورد. کپی‌هایی که اثری از اشاره به خالق اصلی هم در آن دیده نمی‌شود. فاطمه عرب سرخی، مدیر واحد نظارت و ارزشیابی دفتر موسیقی، درباره معیارهای مجوزدهی به آثار موسیقایی می‌گوید: شورای موسیقی طبق آیین‌نامه نظارت بر انتشار و اجرای آثار موسیقایی به ارزیابی آثار می‌پردازد. در این آیین نامه چارچوب‌های مد نظر بیان شده است. پس از صدور تاییدیه شعر و ترانه از سوی شورای ترانه، در گام بعدی موسیقی اثر در شورای موسیقی ارزیابی میشود. در این شورا صرفا مسائل فنی همانند نحوه تلفیق شعر و موسیقی، نحوه خوانش درست کلمات (یا حضور یک کارشناس شعر و ترانه در شورای موسیقی)، صدای خواننده، نحوه صداسازی و استفاده از سازها، تنظیم، میکس و ... ارزیابی میشود.او با اشاره به فرآیند اجرایی کردن کپی‌رایت در دنیا، اظهار می‌کند: این امر به صورت دقیق، نیازمند تکنولوژی بسیار پیشرفته هوش مصنوعی است. برای تشخیص محتوای کپی‌رایت شده، ناشران موسیقی و دارندگان کپی‌رایت از تکنولوژی‌ای به نام اثر انگشت صوتی استفاده می‌کنند. این تکنولوژی اولین بار توسط سرویس موسیقی Shazam برای شناسایی تِرک‌های موسیقی طراحی شده بود.
عرب سرخی ادامه می‌دهد: اکنون یک استارتاپ ۵ ساله واقع در چین و آلمان با نام ACRCloud این تکنولوژی را در دسترس دارندگان کپی‌رایت قرار می‌دهد. این استارتاپ می‌تواند به سرعت اثر انگشت صوتی آهنگ را با یک بانک اطلاعاتی از میلیون‌ها تِرَک مختلف تطابق دهد. این استارتاپ با دارندگان کپی‌رایت مختلفی از کشورهای غربی همکاری می‌کند. البته کمپانی به دلیل مسائل قانونی، قادر به نام بردن از آنها نیست.
او تصریح می‌کند: این فقط ناشران و دارندگان کپی‌رایت نیستند که از سرویس‌های ACRCloud استفاده می‌کنند. بسیاری از ارگان‌های دیگر نظیر سرویس‌های استریمینگ و ایستگاه‌های رادیویی نیز ناچار هستند مراقب موسیقی‌های پخش شده روی پلتفرم خود باشند. از این رو سرویس‌های ACRCloud اهمیت بسیار زیادی در حفظ نظم و تعادل دنیای پخش و کپی‌رایت موسیقی دارند.
به گفته عرب سرخی در دفتر موسیقی وزارت ارشاد با توجه به فقدان این تکنولوژی، با توجه به تخصص و تجارب هر یک از کارشناسان شورای شعر و موسیقی به موضوع رسیدگی میشود و در صورت تشخیص، اقدام مقتضی صورت می‌گیرد. ضمنا در مورد رعایت حقوق مالکان آثار نیز متقاضیان باید رضایت‌نامه را در صورتی که نیاز باشد، ارائه دهند.
در حوزه فیلم نیز نپیوستن به کنوانسیون برن، پیامدهای گوناگونی داشته است. به طور مثال در کشور ما هیچ فیلم خارجی‌ای اکران نمی‌شود.
حالا اما به نظر می‌رسد دوباره عزمی برای پیوستن به این کنوانسیون ایجاد شده است. دوشنبه 22 شهریور 1400 نشست تخصصی بررسی ابعاد، پیامدها و اثار پیوستن ایران به کنوانسیون برن از منظر سیاستگذاری فرهنگی در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
در این نشست، غلامعلی منتظری (نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی)، سید احسان قاضی‌زاده (عضو کمیسیون فرهنگی مجلس)، امیر خوراکیان (معاون حقوقی و امور مجلس مرکز فضای مجازی)، لادن حیدری (معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)، سیدعباس حسینی نیک (مدیرعامل انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی) به همراه محمدصادق افراسیابی (معاون امور محتوایی مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی) و میثم قمیشیان (پژوهشگر سیاستگذاری فرهنگ و ارتباطات) از سخنرانان این نشست حضور داشتند.
حالا باید دید آیا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت جدید، اقدامی در راستای عضویت در این کنواسیون انجام خواهد داد؟
سایر اخبار این روزنامه
انتقاد محسنی اژه‌ای از کیفیت گزارش دستگاه‌های نظارتی و امنیتی
نباید در گزارش‌ها صرفاً به نقاط ضعف افراد توجه شود
جلال خوش‌چهره
سازمان ملل متحد در انزوا
«ابتکار» دلیل تفاوت آمارهای اعلام شده از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار را بررسی کرد
آمارهای متفاوت، علامتی غلط به فعالان اقتصادی
آیا ایران به کنوانسیون برن می‌پیوندد؟
حق مولف ایستاده در مه
رئیس مرکز شماره گذاری پلیس راهور ناجا:
برگ سبز به عنوان سند رسمی مالکیت خودرو بلامانع است
تیم جلیلی احیا میشود؟
ترکیب احتمالی ایران در مذاکرات هسته‌ای
کرونا در یک سوم کشورهای جهان همچنان پیشتازی می‌کند
مجمع عمومی سازمان ملل زیر سایه محدودیت ها و تبعیض‌های کرونایی
کلاس‌های درسی یک گام به برگزاری حضوری درس نزدیک شدند
دانش آموزان در صف واکسن
رئیسی در دیدار جمعی از فرزندان و خانواده شهدا:
رئیس سازمان انرژی اتمی در کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی:
برجام یک نمونه بارز از حسن نیت ایران است
خضریان مطرح کرد
ورود کمیسیون اصل نود به موضوع کمبود پزشک در کشور
سرلشکر باقری در مراسم تکریم و معارفه رئیس «داعا»:
تعرض به منافع ایران با پاسخی قاطع مواجه میشود
خبر مسرت‌بخش واکسیناسیون دانش‌آموزان و نشاط والدین
