لاف نیویورکی

جوان: سازمان ملل در دهه گذشته برای ایرانیان بیشتر با دالان‌هایش یادآوری شده است تا با صحن علنی اش! آنجا که مردانی از دولت قبل با اشاره مشاوران خود تلاش می‌کردند در دالان‌ها خودشان را به پرزیدنت اوباما برسانند یا خودشان را سر راه او قرار دهند تا او به ایشان برسد و شانه‌های‌شان با هم تماس بگیرد که «فی‌القرب عشقاه»! غرب‌دوستی و غرب‌باوری مردان سابق البته همیشه محل مناقشه بود، زیرا اگرچه آن آغازین روز‌ها که کارشان با برجام به ظاهر جلو رفت، باکی نداشتند که به غرب‌دوستی متهم شوند، اما پس از وارونه شدن جام‌برجام و نمایان شدن بخت وارونه، سخن از «همواره به غرب بی‌اعتماد بودیم» هم شنیده می‌شد. با این حال یک دهه است چیزی فرق نکرده، هنوز هم امریکا بدون اینکه کوچک‌ترین تعهدی را در برجام پذیرفته باشد، لاف می‌زند، مانند دیشب که بایدن دوباره گفت «امریکا آماده بازگشت به برجام است.»، اما این لافی بیشتر نیست، زیرا مثل همیشه این بازگشت را با «به شرط اینکه ایران هم به آن پایبند باشد»، پیوند می‌زند تا نتیجه خود را از آن بگیرند که «بازنگشتن به برجام» است! زیرا اصولاً ایران هیچ‌گاه نبوده که به برجام پایبند نباشد و حالا چرا چیزی را که نیست، شرط بازگشت خود می‌کنند، از آن خباثت‌های معروف امریکایی است.
لاف دیگر امریکا همان همیشگی معروف است: «به جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی پایبندیم.» و این هم باز مثل مورد قبلی اشاره به چیزی است که اصولاً وجود ندارد و اینچنین امریکا از «نیست‌ها» برای خود هستومند می‌سازد!
اجلاس جاری سازمان ملل با تغییری که در ساختار قوای ایران حاصل شده باید منتظر تغییر رویه هم باشد. سخنرانی رئیس‌جمهور ایران در این اجلاس نشان خواهد داد که چرا «حقوق‌دانان» و «زبان‌دنیاشناسان» و «روابط بین‌الملل‌بازان» باید منافع ملی ایران را علنی و در میانه میدان دیپلماسی و در فضای حقیقی و با سینه ستبر و سعه‌صدر جست‌وجو کنند، نه درون دالان‌ها و پیچ‌و‌خم‌های سازمان امریکایی ملل متحد!
آن روز که تیم ایرانی به خاطر تماس «ناشایست» تلفنی با اوباما در هتل جشن گرفت و برای خود پیتزا سفارش داد و آن روزی که بخت‌برگشتگان زبون داخل مجلس شورای اسلامی با آن خانم مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا عکس گرفتند، گذشت. هرچند خساراتش باقی ماند. اکنون نوبت دیگری است.


طرف‌های غربی فشار زیادی می‌آورند تا تیم ایرانی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک نشستی چندجانبه با بازماندگان برجام برگزار کند. جوبایدن عصر دیروز گفت امریکا آماده برگشتن به برجام است؛ و وزیر خارجه فرانسه هم مدعی است که زمان علیه هرگونه توافق احتمالی با تهران عمل می‌کند و از احتمال نشست وزرای خارجه ۱+۴ با ایران در نیویورک خبر داده، ولی کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا می‌گوید چنین نشستی در وین برگزار نخواهد شد؛ موضوعی که سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم آن را تأیید می‌کند. در حالی که ترکیب تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران هنوز مشخص نشده، روس‌ها می‌گویند تأخیر ایران «قابل درک است» و به طرف امریکایی یادآوری می‌کنند که از زمان ورود بایدن به کاخ سفید، دو ماه طول کشید که امریکا برای شروع مذاکره در وین آماده شود.
‌جوبایدن، رئیس جمهور امریکا غروب دیروز در سخنرانی مجمع عمومی یک بار دیگر اعلام کرد که اگر ایران پایبندی به برجام را از سر بگیرد، امریکا هم آماده برگشتن به برجام است تا بحث «همزمانی اجرای تعهدات» یک بار دیگر از زبان بالاترین مقام امریکایی تکرار شود. او البته تأکید کرد: «امریکا به جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی متعهد است» تا در لفافه هشداری هم درباره عواقب مذاکره نکردن ایران داده باشد. لیزتراس و آنتونی بلینکن وزرای خارجه امریکا و انگلیس هم طی دیدار دوجانبه در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، خواستار بازگشت ایران به مذاکرات وین درباره توافق برجام شدند. بیانیه‌ای که وزارت خارجه انگلیس منتشر کرده، می‌گوید که «تراس و بلینکن درباره ضرورت آزادی فوری همه اتباع بریتانیایی و امریکایی که به صورت خودسرانه در ایران بازداشت شده‌اند و همچنین ضرورت بازگشت ایران به مذاکرات برجامی در وین توافق کردند.» همچنین «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه دیروز گفت که احتمال دارد در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، نشستی با ایران درباره توافق هسته‌ای برگزار شود. لودریان که کشورش طی ماه‌های اخیر تحرکات دیپلماتیک گسترده‌ای در خاورمیانه شروع کرده و در نشست منطقه‌ای بغداد هم در سطح رئیس‌جمهور شرکت کرد، گفته که «حضور ایران در اجلاس بغداد نشانه مثبتی بود». لودریان افزود: «من این هفته در سازمان ملل متحد با وزیر امور خارجه ایران دیدار خواهم کرد. این دیدار که شامل تمام طرف‌های برجام به‌جز امریکا خواهد بود، با هدف ایجاد حرکت مثبت برای از سرگیری مذاکرات [وین]است.» وزیر خارجه فرانسه معتقد است «زمان علیه هرگونه توافق احتمالی با تهران عمل می‌کند.» به خصوص که به گفته او «با گذشت زمان، مقامات ایرانی به فعالیت‌های هسته‌ای خود سرعت می‌دهند.» پیش از این برخی منابع هم به طور غیر رسمی گفته بودند که ممکن است وزرای خارجه ایران و کشور‌های باقی مانده در برجام در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل نشست برگزار کنند، ولی دیروز سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه گفت که نشست ایران و گروه ۱+۴ در نیویورک در دستورکار نیست. خطیب‌زاده تأیید کرده که «قبلاً وزرای خارجه دیگری این اظهار علاقه را کرده بودند و برجام یکی از موضوعات بحث ما با وزرای خارجه‌ای خواهد بود که در ۱+۴ در نیویورک حضور دارند» با این حال بدون توضیح بیشتر، برگزاری نشست در قالب ۱+۴ را منتفی اعلام کرد. دو شنبه شب، جوزف بورل، کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم به خبرنگاران گفته بود که وزرای انگلیس، چین، روسیه، فرانسه و آلمان طی هفته جاری در سازمان ملل در خصوص بازگشت به توافق هسته‌ای با مقام‌های ایرانی دیدار نخواهند کرد. رویترز می‌گوید که دیپلمات‌ها تلاش زیادی کرده‌اند نشست وزرا امروز (چهارشنبه) در حاشیه نشست مجمع عمومی برگزار شود، ولی بورل گفته است: «برخی سال‌ها اتفاق می‌افتد، برخی سال‌ها اتفاق نمی‌افتد، امسال این برنامه در اولویت نیست.»
اهمیت ۱۰ درصدی که حل نشده
اینکه چرا زمینه برگزاری نشست ۱+۴ با ایران در نیویورک فراهم نشده، دقیقاً مشخص نیست، ولی بورل معتقد است «مسئله مهم نشست وزرا نیست بلکه عزم همه طرف‌ها برای ازسرگیری مذاکرات در وین است»، به خصوص که هفته قبل سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه با گفتن این جمله که «دولتی رفته و آمده است» اعلام کرد که دولت جدید در ایران «گفتگو‌های وین را در آینده نزدیک از سر می‌گیرد» با این حال، برخی منابع آگاه در تهران تأیید می‌کنند که بحث‌ها درباره ترکیب تیم مذاکره‌کننده ایرانی در جریان است و هنوز به نقطه نهایی ختم نشده است. میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در وین در گفتگو با شبکه الحدث، آماده نبودن تهران برای مذاکرات را در حالی که کمتر از سه هفته از زمان شروع به کار دولت رئیسی گذشته، «قابل درک» دانسته و این نکته را گوشزد کرده که دولت بایدن، دو ماه بعد از ورود به کاخ سفید در ماه ژانویه، مذاکرات را در وین شروع کرد. او می‌گوید: «می‌خواهم یادآوری کنم که دولت جدید امریکا دو ماه به منظور آماده شدن برای مذاکرات وین زمان صرف کرد و درباره ایران، دولت جدید فقط دو هفته پیش تشکیل شد. به همین علت، تأخیر قابل درک است.» او با این حال گفته که «تأخیر به موفقیت مذاکرات وین کمک نخواهد کرد و هر چه سریع‌تر به مذاکرات بازگردند، بهتر خواهد بود.» اولیانوف از حل شدن ۹۰ درصد اختلافات تا پایان مذاکرات در اوایل تیرماه خبر داده و می‌گوید: «در بیستم ژوئن زمانی که هفتمین دور مذاکرات متوقف شد، ۹۰ درصد از مسائل اختلافی حل شده و حدود ۱۰ درصد باقی مانده بود. به همین علت باید راهکار‌هایی برای حل اختلافات باقیمانده در سریع‌ترین زمان ممکن پیدا شود.»‌اولیانوف افزود: «تهران هم همین حرف را می‌زند و خواهان رسیدن به راه‌حل در پایان مذاکرات و نه مذاکرات طولانی است. به نظر من، همه طرف‌های توافق، در این چارچوب توافق نظر دارند.»
تهران: اول واشنگتن
هرچند نماینده روسیه جزئیاتی درباره اختلافات باقی مانده ذکر نکرده، ولی شواهد و قرائن نشان می‌دهد اختلافات بین ایران و امریکا بر سر اینکه کدام طرف بایستی ابتدا تعهداتش را از سربگیرد، باقی است. یک شنبه این هفته، جالینا پورتر، معاون سخنگوی وزارت خارجه امریکا گفت که بازگشت دوجانبه به پایبندی به برجام در راستای منافع ملی ایالات متحده است و تأکید کرد: «چیزی که دنبال آن هستیم بازگشت دوجانبه به برجام است.» این در حالی است که محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، روز سه شنبه در وین به شبکه خبری «ان. اچ. کی» ژاپن گفت: «امریکا به وظایف و تعهداتی که در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با آن‌ها موافقت کرده بود عمل نکرد، لذا باید همه تحریم‌هایش را لغو کند و سریعاً به برجام بازگردد.» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران که روز دو شنبه گفته بود «امریکا بایستی ابتدا همه تحریم‌ها را به شیوه‌ای عملی، مؤثر و قابل راستی‌آزمایی لغو کند» در گفتگو با شبکه ژاپنی گفته است: «ایران متناسب با آنچه که امریکا انجام می‌دهد گام به گام اقدام خواهد کرد.»‌اسلامی صبح دیروز در وین، با «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم ملاقات کرد؛ دیداری که گروسی از آن با ابراز خشنودی یاد کرد و در صفحه توئیتر خود نوشت: «از اینکه از محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در نشست سالانه آژانس استقبال کردم، خرسند هستم.» مدیرکل آژانس با بیان اینکه در دیدار با اسلامی، به تقویت بیانیه مشترکی که در جریان سفر اخیر خود به تهران مورد توافق قرار گرفته بود، پرداختند، افزود: «اکنون کار‌هایی هست که باید با هم انجام دهیم.»‌نشست آژانس دیروز همچنین شاهد تنش لفظی بین نمایندگان ایران و عربستان بود؛ جایی که عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی در کنفرانس عمومی آژانس به تکرار ادعا‌های گذشته دولت خود علیه برنامه هسته‌ای ایران پرداخت و مدعی شد که ایران در قبال برنامه هسته‌ای خود شفافیت ندارد و به قوانین و تعهدات بین‌المللی پایبند نیست و این موضوع عربستان سعودی را نگران می‌کند. «خدایار روزبهانی» رایزن سیاسی نمایندگی دائم در آژانس در پاسخ گفته است: «این طنز تلخی است که جمله عامیانه «بهترین دفاع، یک حمله است»، در حال تبدیل شدن به یک الگو در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. عربستان در حالی به برنامه هسته‌ای ایران می‌پردازد که این کشور هنوز نسخه قدیمی «پروتکل مقادیر کوچک» را اجرا می‌کند و در نتیجه، از نظارت و راستی‌آزمایی جامع برنامه هسته‌ای خود توسط آژانس جلوگیری می‌کند.»