روزنامه آفتاب یزد
1400/06/31
برجام، شانگهای و چند نکته مهم دیگر
بهناز دائی زاده- ایران روز جمعه ۲۶شهریور ماه به عضویت دائمی شانگهای درآمد، این خبر موجی از خوشحالی توام با سوال را همراه خود داشت! حال چه میشود؟برای توصیف اوضاع این روزها بهتر است توضیح دهم که سازمان همکاری شانگهای در سال۲۰۰۱با هدف همکاری چند جانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان، به منظور برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه پایه‌گذاری و به مرور زمان به تعداد اعضای دائم این سازمان افزوده شد.
این سازمان نزدیک به ۴۰ درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده و دارنده‌ی بزرگترین مصرف کننده‌ی منابع انرژی جهان است. تلاش ایران برای عضویت در این سازمان به سال۲۰۰۵ بازمیگردد که سرانجام این تلاش‌ها در سال۲۰۲۱نتیجه داد که با موجی از استقبال از سوی مردم و سران دولتی
همراه شد.
مهمترین مانع حقوقی بر سر راه ایران برای پیوستن به شانگهای، قطعنامه‌های شورای امنیت بود که ایران را تهدیدی برای صلح و امنیت جهانی میدانستند اما سرانجام در سال۱۳۹۴ پس از اجرایی شدن توافق هسته‌ای و لغو قطعنامه‌های تحریمی امکان حقوقی پذیرش عضویت دائمی ایران در سازمان شانگهای فراهم شد. بنابراین روی کار آمدن دولت یازدهم در همین سال و آغاز به کار روند جدیدی از مذاکرات باکشورهای۱+۵ شرایط جدیدی را به وجود آورد که نتیجه‌اش صدور برجام و تعلیق تمام قطعنامه‌های ضدایرانی پیشین شد. همین موضوع نیز سبب شد تا ایران در اولین فرصت پس از برجام، مجدداً درخواست عضویت دائم خود در این سازمان شانگهای را ارائه کند. اما اینبار دعوت بی‌موقع از آقای کبیری نماینده‌ی مجلس و رهبر حزب نهضت اسلامی به تاجیکستان مانع جدیدی را پیش روی ایران قرار داد چرا تاجیکستان در پی حذف کامل این حزب بود و آنرا تروریستی می‌دانست. به همین علت مخالفت این کشور مجدداً فرآیند عضویت ایران در سازمان شانگهای را به تعویق انداخت. سرانجام با فراز و فرودهای بسیار و پس از گذشت قریب به دو دهه ایران توانست موافقت اعضای سازمان شانگهای را برای عضویت دائم در این سازمان که مبتنی بر همکاری‌های امنیتی شکل گرفته است به دست آورد.
حال که دولت سیزدهم اعتقاد دارد برای بهبود روابط سیاسی و پیشرفت اقتصادی باید در مسیر تعامل گام برداشت می‌بینیم که ایران برای کشورهای عضو شانگهای دارای اهمیت اقتصادی، سیاسی، ژئوپلیتیکی زیادی است که راه دسترسی کشورهای عضو این سازمان به سمت بازارهای غرب آسیا را فراهم میکند.
با این حال خروج از یک چالش گازی را میتوان نخستین دستاورد حضور ایران در شانگهای دانست، چرا که به طور کلی میتوان گفت ترکمنستان، به عنوان چهارمین دارنده ذخایر گاز جهان، یکی از فرصت‌های بی‌نظیر ایران برای واردات گاز خواهد بود.
بازارهای صادراتی گاز کشور هم شامل کشورهای حوزه خلیج فارس (عمان، امارات، بحرین، کویت)، هند، پاکستان، عراق و ترکیه است. بازارهای کوچک دیگری از جمله ارمنستان، افغانستان، گرجستان و حتی سوریه نیز در دسترس ایران قرار دارند که همین بازار و تعامل باعث ترمیم بسیاری از عقب ماندگی‌های اقتصادی ایران میشود.
اما در کنار تمام چشم‌انداز‌های روشن این عضویت این دیدگاه نادیده گرفته شده که ایران با هیچ یک از اعضای سازمان همکاری شانگهای مانند اعضای اتحادیه اروپا واحد پولی یا نهادهای اداره‌کننده مشترک ندارد و اعضای این سازمان مانند اعضای ناتو حاضر نیستند برای امنیت یکدیگر جانفشانی کنند همان طور که
می‌بینیم عضویت دائم در این سازمان هیچ کمکی به هند و پاکستان برای کنار گذاشتن دشمنی‌شان نکرده و همکاری‌های چین و روسیه علیه افراط گرایی و جدایی طلبی مدیون این سازمان نیست. به همین دلیل هم بعید نیست که شاهد این باشیم که در ادامه‌ی این همکاری ایران دست از هویت غرب ستیزی خود بر ندارد. به عنوان تیتر آخر میتوانم بگویم به جز چین و روسیه هیچ یک از اعضای دائم این سازمان مایل به رویارویی با آمریکا نیستند و هند و پاکستان نیز همچنان به حمایت آمریکا نیاز دارند بنابراین دور از انتظار نیست اعضا راه دخالت غرب در اقتصاد و مناسبات امنیتی را به‌دست غربی‌ها در سازمان باز کنند.
سایر اخبار این روزنامه
چرا طالبان تاکنون نتوانسته تشکیل دولت خود را رسمی کند؟
یک نفر مسئولیت بپذیرد!
تکرار تجربه تلخ ساخت موبایل داخلی
با جاهلیت مدرن در دنیا مواجه ایم
آمریکا باید تمام تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند
دفاتر اسناد رسمی را در اجرای قانون تنها گذارده‌اند
متحدان قدیمی
برجام، شانگهای و چند نکته مهم دیگر
خجالت‌زده هستیم
حسن روحانی در استراحت مطلق!
مسئولانی که فقط دستور می‌دهند
برجام، شانگهای و چند نکته مهم دیگر
متحدان قدیمی
دفاتر اسناد رسمی را در اجرای قانون تنها گذارده‌اند
استاد برجسته روابط بین‌الملل دار فانی را وداع گفت
