معتادا نمی‌گیرن؟
یاسر نوروزی| گزارشگر پرسید: «شما الان معتادی؟» و دیدیم که طرف با لبخندی ملیح گفت: «بله!» و از آن به بعد بود که جمله‌ای معروف شد با این مضمون که «معتادا نمی‌گیرن!» ماجرا به فروردین سال گذشته برمی‌گشت در شهرستان شهریار از توابع تهران. گزارشگر برنامه «خبر شهر» از فردی که بعدها با عنوان رضا همدانی مطرح شد، درباره کرونا می‌پرسید و همدانی هم با سرخوشی و نشئگی خاصی پاسخ می‌داد. بعد هم به محض پخش‌شدن ویدیوی کوتاه این گفت‌وگو، رضا همدانی تبدیل شد به یکی از چهره‌های محبوب اینستاگرام! فالوورهای او از عده‌ای قلیل ناگهان رسید به 70هزار نفر و حتی ایرج حریرچی، معاون وقت وزارت بهداشت را هم ناچار به واکنش در برنامه زنده «صبح به خیر ایران» کرد. حریرچی صراحتا چنین جمله‌ای را رد کرد و بعد هم گفت: «گرفتاری شدیم با این ادعای معتادا کرونا نمی‌گیرن»!
رضا همدانی این وسط اما دیگر اینفلوئنسر شده بود. بازدید از پست‌های او تا مرز 450 هزار هم رفت و حتی صفحاتی شبیه به صفحه او ساختند. همدانی هم که یک‌شبه با ویدیویی سرخوشانه و توهم‌آلود و حتی طنزآمیز به چهره‌ای معروف تبدیل شده بود، پست‌های دیگری هم ساخت که در پایان جملاتی نظیر آنچه را گفته بود، به معتادها نسبت می‌داد. در کنار این پست‌ها، آهنگ‌های مختلفی با پس‌زمینه «معتادا نمی‌گیرن» ساخته و پخش می‌شد؛ ریمیکس‌هایی رپ‌گونه با جملات او! در کنار اینها رسانه‌ها اما به‌شدت پیگیر این جمله بودند و صاحب‌نظران فراوانی درباره ادعای همدانی صحبت می‌کردند؛ از رئیس مرکز ملی اعتیاد گرفته تا دبیر کل ستاد مبارزه با موادمخدر. پزشکان هم در حال پاکسازی چنین ذهنیت اشتباهی بودند. در صحبت‌های تمام آنها هم تأکید بیشتر از همه بر یک مؤلفه بود؛ انواع موادمخدر از جمله تریاک نه‌تنها مقاومتی علیه کرونا در بدن فرد ایجاد نمی‌کند بلکه ریسک ابتلا را به جهت کاهش سیستم ایمنی افزایش می‌دهد. حتی چنین جمله‌ای را منتسب به مافیای فروش موادمخدر کردند و گفتند ترفندی برای سودجویی این دسته بوده است. واقعیت امر هم چندماه بعد روشن شد. زمانی که فرید براتی سده، مدیرکل وقت دفتر پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی کشور اعلام کرد: «درصد ابتلا به ویروس کرونا در بین معتادان متجاهر رو به افزایش است و درحال حاضر تعداد بیشتری از معتادان متجاهر در گروه‌هایی که جمع آوری می‌شوند، به کووید-۱۹ مبتلا هستند.»
هرچند قصه از همانا ابتدا هم تا حدودی مشخص بود. طبق آخرین آمار دبیر ستاد مبارزه با موادمخدر، 4/5درصد جمعیت فعال کشور مبتلا به اعتیاد هستند. در این میان، حدود 2 میلیون و 800 هزار نفر، مصرف‌کننده مستمر هستند و 600 هزار نفر، مصرف گاه و بیگاه دارند که از آن با عنوان «مصرف تفننی» یاد می‌شود. هرچند پزشکان بر این باور هستند که چنین عنوانی اصولا برای پاک‌کردن صورت مسأله از سوی شخص معتاد است. در واقع ترفندی برای ورود فرد به دنیای موادمخدر و درگیری اوست، چراکه فرد عموما بعد از اولین تجربه، مصرف‌های پی درپی را تجربه خواهد کرد. اما جمله معروف «معتادا نمی‌گیرن»، تنها یکی از راه گریزهای ذهنی اشخاص برای پناه بردن به موادمخدر بود؛ چراکه این ترفندهای ذهنی و حتی گاهی طراحی‌شده از سوی فروشندگان موادمخدر، تجسم‌های عجیبی در زبان داشته‌اند؛ کاربرد «دارو»، «دوا» و «دراگ» به جای «موادمخدر»، «تست‌کردن» به جای «تزریق‌کردن»، «زدن» به جای «مصرف‌کردن» و... در واقع ذهن فرد معتاد و از آن‌سو ذهنیت حاکم بر سوداگران مرگ، دست به دست هم می‌دهد تا قبح مصرف و خطرات آن را به شکلی فریب‌آلود، از بین ببرد. به همین جهت است که فرد معتاد به جای عنوان «موادمخدر» از «دوا» و «دارو» و در دو دهه اخیر از عنوان «دراگ» استفاده می‌کند. هر چند گاهی مقصود از «دراگ»، قرص‌های روان‌گردان و توهم‌زا یا چنین موادی است اما در خطرات آن هیچ جای شک و شبهه‌ای نیست. عنوان‌های جدید در انواع مخدر هم یکی دیگر از همین فریب‌هاست؛ فریبی که به هر شکل و شمایلی تجسم پیدا می‌کند. رضا همدانی معروف هم در این میانه یک قربانی بود. مهرماه همان سال، به گزارش خبرگزاری‌های مختلف از جمله «رکنا»، او در سفری که به تهران داشت، در نهایت در طرح دستگیری معتادان متجاهر بازداشت و به مراکز اجباری ترک اعتیاد سپرده شد. قصه در واقع به جایی منتهی شد که هم معتادان کرونا گرفتند و هم مأموران ذیربط، رضا همدانی را! حالا اما احتمالا آزاد شده و دوباره به زندگی برگشته است؛ منتها همچنان مثل گذشته است؟! مسأله اصلی همین است.
