چالش‌های درمان پناهندگان

بابک خطی ‪-‬ توریسم درمانی و استفاده از امکانات بهداشتی و درمانی یک کشور با تعرفه بالاتر از معمول برای مسافرانی که خصوصا به قصد امور درمانی به یک کشور می‌آیند، یکی از روش‌های در آمدزایی در بسیاری از کشورها از جمله ایران است که البته در کشور ما هنوز اقدامات زیادی برای توسعه آن نیاز است.
بیشتربودن هزینه‌های درمانی برای مسافران خارجی بر اساس نوع خدمت ارائه شده متفاوت بوده و در موارد زیادی چون هزینه‌ی بستری به سه برابر تعرفه‌ی آزاد مصوب معمول هم می‌رسد.
از طرفی باید بدانیم که ارائه خدمات بهداشتی درمانی برای پناهندگانی که به خاطر جنگ، مشکلات سیاسی و... به کشوری مهاجرت می‌کنند یک مقوله کاملا جدا بوده، نیاز به سازوکاری مستقل و مشخص و در خیلی از اوقات-مثل در میانه‌ی یک جنگ خانمانسوز- اقدامات اورژانسی از طرف وزارت بهداشت به عنوان متولی دارد. این دو موضوع چنان متفاوت است که امکان یک‌کاسه‌کردن و برخورد یکسان با آن ممکن است عجیب و حتی غیرقابل باور برسد. اما متاسفانه در دنیای واقعی خلط این دو مبحث باعث ایجاد مشکلات جدی و گاهی تهدیدکننده حیات گردیده است.
بسیاری از پناهندگان به صورت فوری، فوتی و با به جای گذاشتن همه‌ی دارایی‌ها در کشور مبدا، اقدام به مهاجرت می‌نمایند و به همین علت وضعیت اقتصادی آسیب‌پذیری دارند. به این مشکل بزرگ باید اضطراب‌های مهاجرت را نیز افزود که تعریف ساده‌ی آن برداشتن جان خود و عزیزان و کندن از همه‌ی ریشه‌ها، علائق و اتصالات مالوف است.


در مبحث امور درمانی پناهندگان موارد زیادی وجود دارند که علاوه بر خدمات معمول از قضا نیاز به حمایت ویژه‌ی سازمان‌های حقوق بشری و دولتی برای صیانت از سلامتی و جان انسان‌ها وجود دارد.
بنابراین به عنوان یک نتیجه اولا دریافت هزینه‌ی چندبرابری از پناهندگان هیچ توجیه عقلی و عرفی ندارد و ثانیا این مسئله از اساس ربطی به درآمدزایی از طریق توریسم درمانی ندارد.
هر چند باید منصفانه تایید کرد که موارد شخصی و استثنایی زیادی در حمایت و پیگیری امور درمانی پناهندگان دیده می‌شود، اما این حمایت‌ها فردی و ناشی از عملکرد متفاوت و پیگیری قابل ارج یک شخص در ساختار درمانی کشور و نه یک رویه‌ی حساب و کتاب‌دار است که در واقع باید باشد.
بدون تعارف، یک سازوکار سالم نیاز به لطف و احسان کسی ندارد، چرا اینکه خودش درست کار می‌کند و مسائل را مدیریت می‌نماید و اتفاقا وقتی می‌توان به سیستمی نمره قبولی داد که نفاذ کار امور در آن به طور روتین و معمول انجام شود و نیازمند اقدامات خاص افراد- به‌جز در مورد به خرج دادن خلاقیت در مورد کار راه اندازی- نباشد.
توریسم درمانی هم اگر به دنبال توسعه است باید به بهینه‌سازی خدمات و قراردادن انتخاب‌های جذاب و خاص برای مسافران درمانی اقدام کند نه اینکه فقط سر پناهندگان زرنگ و هوشیار باشد و هزینه‌های چندبرابر از آنان بستاند.
اقدامی که هم انسانی نیست و هم باعث درآمدزایی خاصی نخواهد شد.
ارائه خدمات درمانی به پناهندگان- از حقوق اولیه انسانی- و خط کشی واضح بین امور درمانی پناهندگان و توریسم درمانی- چنانکه روال عقل و عرف است- وقتی به سامان می‌رسد که قواعد و اصول آن با به خرج‌دادن تدبیر و آینده‌نگری به صورت ساختاری سیستماتیک و با ضمانت اجرایی تبیین و تنظیم گردد.
اقدامی که مدیریت ارشد وزارت بهداشت باید در اسرع وقت - و در نظر داشتن اینکه حتی حالا هم دیر است- بدان اقدام کرده، اثر قابل‌دفاع و ماندگاری از خود در پیش چشم جهان و تاریخ به جای بگذارد.