سلامت روان سالمندی

فاطمه رسولی‪-‬ مشکلات بهداشت روانی (سلامت روان سالمندی یا روانشناسی سالمند) توسط متخصصین مراقبت‌های بهداشتی و خود افراد مسن کمتر شناخته می‌شود. همچنین شرم ناشی از این شرایط باعث می‌شود افراد تمایلی به کمک نداشته باشند. افراد مسن، از ۶۰ سال به بالا، به عنوان اعضای خانواده، داوطلبان و به عنوان فعالان نیروی کار، کمک‌های مهمی به جامعه می‌کنند. در حالی که اکثر افراد از سلامت روانی خوبی برخوردار هستند، بسیاری از افراد مسن در معرض خطر ابتلا به اختلالات روانی، اختلالات عصبی یا مصرف مواد و همچنین سایر موارد بهداشتی مانند دیابت، کاهش شنوایی و آرتروز هستند. علاوه بر این، با افزایش سن، افراد به طور همزمان چندین شرایط را تجربه می‌کنند. مطمئنا افسردگی را می‌توان به عنوان رتبه یک مشکلات سالمندان در جامعه دانست، مخصوصا جامعه‌ای که هر روز بدلیل شیوع بیماری کرونا آمار مبتلایان و مرگ و میر را باید جهت افزایش آگاهی افراد جامعه و یادآوری آنکه، پروتکل‌های بهداشتی را مصرانه اجرا نماییم، اعلام نماید. همچنین دوری از فرزندان باعث افزایش افسردگی در سالمندان شده است. از دیگر اختلالات روانی دوران سالمندی، آلزایمر می‌باشد. اختلال روانی سوم شایع در سالمندان، پارکینسون است.
> علائم پارکینسون در سالمندان:
۱- لرزش: غالبا از انگشت‌های دست شروع می‌شود و همچنین این لرزش‌ها در پاها، فک و سر نیز قابل احساس می‌باشد. در زمان‌هایی که سالمندان دچار استرس و تنش هستند این علائم شدیدتر می‌شوند.
۲- آهسته شدن حرکت بدن: پارکینسون سبب کندی در فعالیت روزانه می‌شود. قدم‌ها کوتاه‌تر و حتی در مواقعی سالمند پای خود را بر روی زمین می‌کشاند. سالمند در زمان‌هایی از راه رفتن ثابت می‌ماند (مخصوصا در ابتدای حرکت و یا در مواقعی که جهت مسیر حرکت را تغییر می‌دهد).


۳- اختلال در وضعیت بدن و حفظ تعادل: پارکینسون در سالمندان باعث خمیدگی و در پی آن باعث از بین رفتن تعادل می‌شود.
۴- سفت شدن عضلات: خشکی عضلات در بدن سالمندان به حالت طبیعی به دلیل کمتر شدن حرکات فیزیکی، وجود دارد اما دردناک بودن حرکات عادی روزانه می‌تواند یکی دیگر از علائم بیماری پارکینسون در سالمندان باشد.
> علائم افسردگی در سالمندان:
۱- بی‌علاقگی نسبت به انجام فعالیت‌های روزانه
۲- حس خود کم بینی و یا احساس گناه
۳- اختلالات در خواب، بی‌خوابی و یا پر خوابی
۴- بی‌قراری و آشفتگی
۵- پرخوری و یا بی‌اشتهایی
۶-عدم تمرکز
۷- احساس خستگی مداوم
> علائم آلزایمر در سالمندان:
۱- از دست دادن حافظه
۲- مشکلات زبانی
۳- سر در گمی زمانی و مکانی
۴- کاهش قوه قضاوت
۵- قرار دادن اشیا در جای نادرست
۶- از دست دادن قوه ابتکار و نوآوری
نکته‌هایی که در دوران سالمندی ضرورت دارد تا بتوان از بهداشت روانی بهتری بهره‌مند شد :
۱-از علائم افسردگی واضطراب آگاه باشید: اگر اخیرا احساس تغییر خلق، کاهش انرژی، کاهش لذت بردن از فعالیت‌های روزمره، احساس گناه، حس بی‌ارزشی، میل به تنهایی، دلشوره واضطراب، کاهش خواب واشتهاوکاهش وزن وشکایات متعددجسمانی را داشته‌اید حتما همراه با یکی از اعضاءخانواده به متخصص روانپزشکی مراجعه کنید.
۲- برخورداری از تحصیلات بیشتر: سالمندان هرچه تحصیلات بیشتری داشته باشند به لحاظ احساسی سالمتر خواهند بود.
۳-به اندازه کافی استراحت کنید: خواب واستراحت کافی به شما کمک می‌کند تا ذهنی آرام داشته باشید. 8-7 ساعت در شبانه روز بخوابید. علاوه بر خواب شبانه، خواب نیمروزی به مدت ۳۰تا۴۰دقیقه برای تمدداعصاب ونیز افزایش انرژی به شماکمک می‌کند. (به شرط آن که به بی‌خوابی شبانه مبتلا نباشید)
۴- رسیدن به یک استاندارد زندگی که از آن لذت ببرید: سالمندانی که در زندگی خود استانداردی برای لذت بردن دارند از بهداشت روانی مطلوب‌تری بهره‌مند هستند.
۵- فعالیت بدنی رااز همین امروز شروع کنید: هرچه زودتر ورزش منظم را آغاز کنید، فواید بیشتری
به دست خواهید آورد. ورزش کردن، باعث کاهش بیماری‌های مزمن مثل تصلب شرائین، کاهش فشارخون، کاهش چربی خون و...می شود. یک فعالیت بدنی منظم وملایم روزانه، مثل پیاده روی به مدت ۳۰دقیقه در روز باعث کاهش بیماری‌های قلبی عروقی وکاهش بروز پوکی استخوان، بهبودعملکرد تنفسی وبهبود جریان خون وحفظ وزن ایده آل وتناسب اندام ودر نهایت احساس کلی آرامش جسمی وروانی می‌باشد. در بسیاری از موارد بارژیم غذایی وورزش، وبدون مداخلات جراحی یا طبی اضافی، می‌توان فرایند یک بیماری را متوقف نمود.
۶-روابط اجتماعی را حفظ کنید: حمایتی که از روابط اجتماعی با دوستان، خانواده، بستگان و همکاران ایجاد می‌شود به حفظ سلامت روانی کمک می‌کند. مطالعات نشان داده است در کسانی که با اعضای خانواده، خویشاوندان و همچنین گروههای اجتماعی ارتباط خوبی دارند علائم آلزایمر دیرتر از کسانی که گوشه گیر و کم ارتباط هستند تظاهر می‌کند بنابراین توصیه می‌شود که سالمندان این ارتباطات را حفظ کنند. فعالیت‌های داوطلبانه اجتماعی و شرکت در گروههای مختلف برای این موضوع کمک کننده است.
۷-ارتباط معنوی: اگر مسائل معنوی و روحانی به شما احساس خوبی می‌دهد سعی کنید ارتباط خود را با این موضوع حفظ کنید. هر گونه عقاید مذهبی یا معنوی که دارید سعی کنید تقویت کنید. این‌ها ممکن است که به تخفیف افسردگی در سالمندی کمک کنند و یا حتی عامل دفاعی در برابر آلزایمر باشند کسانی که اعتقادات مذهبی و معنوی قوی دارند معمولاً به تبع آن احساس حمایت و راحتی بیشتری دارند.
و در آخر جامعه در تامین سلامت روان سالمندان نقش موثری دارد،
نگرش و دیدگاه اجتماع نسبت به سالمندان بر بهداشت روانی سالمندان تاثیرگذار است. اینکه جامعه سالمند را به چشم «چرخ پنجم گاری» ببیند یا به چشم فردی مجرب و عاقل موضوع مهمی است. بنابراین حمایت فرهنگی و اقتصادی جامعه و دولت از سالمند بسیار مهم است.