قهرمانان شهر
شهروند| عزیزالله اکبری نیستانی و محسن لک دو آتشنشان فداکاری هستند که نامشان سال گذشته به لیست شهدای آتشنشان کشور اضافه شد. عزیزالله اکبری نیستانی مرد آتشی است که روی تشک نجات در اصفهان جانش را از دست داد و محسن لک منجی فداکاری که در عملیات نجات در مجتمع هفت طبقه شهرک اندیشه به شهادت رسید. آمار دقیقی از شهدای آتشنشان در کل کشور وجود ندارد، اما ۶۰ آتشنشان فداکار در پایتخت شهید شدهاند.
هفده نفر از آتشنشانان تهرانی در جریان دوران دفاع مقدس به درجه رفیع شهادت نائل آمدند. ۱۶ نفر از این مردان آتش نیز در جریان حادثه پلاسکو در تاریخ ۳۰ دی ۹۵ به شهادت رسیدند. نخستین شهید آتشنشانی تهران نیز پس از حادثه پلاسکو «سیداحسان جامعی» آتشنشان ایستگاه ۶۳ آتشنشانی تهران بود. او ۲۳ دی ۹۷ در جریان عملیات اطفای حریق یک سوله در جاده خاوران دچار برقگرفتگی شد. این حادثه حین جابهجایی تجهیزات بر اثر برخورد نردبان با برق فشار قوی رخ داد. احسان جامعی پس از انتقال به بیمارستان به علت شدت جراحات وارده به شهادت رسید.
مانور مرگ
عزیزالله اکبر نیستانی آتشنشانی است که درست هفت روز پس از روز آتشنشان یعنی ۱۴ مهر سال ۹۹ جانش را از دست داد. این منجی کشور نه در جدال با آتش، در اجرای مانور عملیاتی امدادونجات ایستگاه شماره۷ سازمان آتشنشانی اصفهان سرنوشتش با مرگ گره خورد.
دو سال در عملیاتها و حوادث خطرناک در دل آتش جنگید، اما این بار بخت با او یار نبود. یک حادثه، یک اتفاق ورق زندگیاش را برگرداند. به بیمارستان نرسیده بود که نفسش قطع شد.
گهگاهی در ایستگاهشان مانور برگزار میشد. اما اینبار متفاوت بود. مانور بود، یک امدادونجات فرضی. ۱۰ مرد آتشنشان اصفهانی با زنگ مانور به صف شدند. عملیات کلید خورد. امدادرسانی شروع شد. موانع فرضی؛ پرش از ارتفاع، اما یک حادثه، یک ضربه جان این منجی آتش را ستاند.
عزیزالله اکبر راننده پایه یک شرکت اتوبوسرانی شهرداری اصفهان بود که از سال ۹۷، پس از آموزشهای استاندارد در سازمان آتشنشانی استخدام شد. او دیگر یک آتشنشان حرفهای شده بود.
مأموران در حین عملیات بودند که ناگهان عزیزالله تعادلش را از دست میدهد و سرش به جدول برخورد میکند. همزمان مأموران اورژانسی که در ایستگاه مستقر بودند، او را به بیمارستان منتقل میکنند، اما این قهرمان که مأموریتهای ویژه و سخت در کارنامه کاریاش دارد، پیش از رسیدن به بیمارستان جانش را از دست میدهد. مرتضی اکبری نیستانی، برادر آتشنشان اصفهانی معتقد است که صددرصد سهلانگاری باعث مرگ برادرش شده است. او میگوید: «به گفته همکاران برادرم تشک آتشنشانی در کنار جدول بوده و اطراف آن هیچ حفاظ و توری نبوده است. وقتی برادرم از ارتفاع پایین میپرد، پس از سقوط سرش به جدول کنار تشک برخورد کرده و جانش را از دست میدهد.
برادرم تنها کسی بود که به گوشه تشک میافتد و سرش به جدول برخورد میکند. کاش حفاظی دور تشک بود یا تشک جایی بود که جدول نبود. اگر اطراف تشک محفوظ بود، شاید بعد از سقوط دست و پایش میشکست، اما سرش ضربه نمیدید.
آتشنشانی شغل پرخطری است، ولی باید لباسشان ایمن باشد و با تجهیزات کامل به مانور و عملیات بروند. کلاهی داشته باشند که جلوی ضربه را بگیرد، یا تشک ایمن باشد. حفاظی داشته باشد که جلوی پرتاب به بیرون را بگیرد. برادر من دو فرزند دارد، یک دختر و یک پسر. هیچ چیز جای پدر برای این بچهها و برادر را برای ما نمیگیرد.»
ماجرای شهادت یک آتشنشان در عملیات نجات
آتشنشان فداکار «محسن لک» از آتشنشانان شهر اندیشه بود، همان آتشنشان جوانی که روز ۱۰ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ سرنوشتش با مرگ گره خورد.
هفده سال در عملیاتها و حوادث خطرناک در دل آتش جنگید، اما این بار قرعه به نامش نبود.
ساعت ۱۴ ظهر روز جمعه بود که به ستاد فرماندهی آتشنشانی اندیشه خبر یک آتشسوزی رسید. یک مجتمع مسکونی هفت طبقه در فاز ۵ شهر اندیشه دچار حریق شده بود. کابلهای برق اتصالی کرده و دود غلیظ همه ساختمان را فراگرفته بود. مأموران آتشنشانی باید برای آغاز عملیات اطفای حریق راهی محل حادثه میشدند. آتشنشانان قرار بود مثل همیشه به محل حادثهای دیگر بروند و مأموریت دیگری را آغاز کنند.
ستاد فرماندهی بلافاصله زنگ سه ایستگاه 5 و 3 و 2 را به صدا درآورد. آتشنشانان این ایستگاهها با شنیدن صدای زنگ با برداشتن تجهیزات به محل حادثه رفتند، اما هرگز نمیدانستند که بعد از بازگشت از این مأموریت تعدادشان کم خواهد شد. آتشسوزی در یکی از واحدهای مسکونی رخ داده بود و تعدادی از ساکنان در میان دود و آتش گرفتار شده بودند. محل حادثه در فاز پنجم اندیشه بود. وقتی مأموران آتشنشانی به محل رسیدند، مشاهده کردند که یک ساختمان هفت طبقه مسکونی دچار آتشسوزی شده است.
براساس اطلاعات اولیه و اظهارات شاهدان، کانون آتشسوزی از طبقه نخست ساختمان بود و دود و حرارت بسیار بالای ناشی از آن موجب محبوسشدن تعدادی از ساکنان در ساختمان شده بود. بنابراین عملیات آتشنشانان آغاز شد. با استفاده از تجهیزات کامل فردی و بستن دستگاههای تنفسی همزمان یک گروه به طبقات ساختمان رفتند و در همان لحظات اولیه موفق شدند ساکنان را سالم از ساختمان خارج کنند. محسن لک هم دو پیرزن و یک مرد را از میان دود و آتش نجات داد.
محبوسشدگان نجات یافتند و با فرمان فرمانده نیروها از ساختمان خارج شدند. اما فرمانده برای بررسی نهایی بار دیگر وارد ساختمان شد. دقایق پشت هم میگذشت، اما از محسن خبری نبود. بیسیم را پاسخ نمیداد و همین امر باعث شد که این مأموریت برای آتشنشانان تلختر از همیشه شد. اکسیژن دستگاه تنفسی فرمانده عملیات تمام شد و محسن به شهادت رسید. مأموران وقتی پاسخی از فرمانده نشنیدند، بار دیگر به ساختمان رفتند. پیکر محسن را در پاگرد طبقه سوم پیدا کردند، اما دیگر نفس نمیکشید.
محسن از سال 82 که آتشنشانی در شهر اندیشه تأسیس شد، در آتشنشانی استخدام شد. از او یک دختر ۱۴ ساله به یادگار مانده است.
شهادت ۶۰ جنگجوی آتش
جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتشنشانی تهران، در روز آتشنشان به خبرنگار شهروند از مردان شهید آتش و نجات گفت. «از بتدای آغاز به کار سازمان آتشنشانی در تهران، ۶۰ شهید داشتیم. ١٧ نفر از آنها از شهدای جنگ هستند. ۴۳ آتشنشان هم در حین عملیاتهای مختلف قربانی فداکاری و جانفشانی شدهاند. ١٦ نفر از آتشنشانهایمان را ما در حادثه پلاسکو از دست دادیم. بعد از حادثه پلاسکو سیداحسان جامعی، آتشنشان ایستگاه ۶۳ آتشنشانی تهران در ۲۳ دی ماه سال ۹۷ در جریان عملیات اطفای حریق یک سوله در جاده خاوران دچار برقگرفتگی شد و در لیست شهدای آتشنشان قرار گرفت.» او میگوید از تعداد شهدای آتشنشان کل کشور اطلاعی ندارد و باید مسئولان مربوطه این آمار را اعلام کنند.
او در ادامه از علت نامگذاری روز ۷ مهر به نام آتشنشان گفت. «مهر ماه سال ۱۳۵۹ پالایشگاه آبادان در جنگ ایران و عراق از سوی دشمن مورد حمله هوایی قرار گرفت. پس از این اتفاق آتشنشانان برای اطفای حریق وارد عمل شدند، در حین اطفای حریق بار دیگر این پالایشگاه بمباران شد و تعداد زیادی از آتشنشانان در این حادثه شهید شدند.
بیست سال بعد از این حادثه، طرح تعیین روز آتشنشانی و ایمنی در سال ۱۳۷۹ توسط ستاد هماهنگی امور ایمنی و آتشنشانی کشور پیشنهاد و توسط شورایعالی انقلاب فرهنگی کشور تأیید شد.»
با وجود اینکه همه بر سخت و زیانآور بودن شغل آتشنشانی اذعان دارند، اما این شغل تا سال ۹۷ در لیست مشاغل سخت قرار نداشت.
سرانجام در تاریخ ۳۰ دی ماه، در سالگرد حادثه پلاسکو در یکصدوچهلونهمین جلسه شورایعالی حفاظت فنی مشاغل عملیاتی مقرر شد تا آتشنشانی به ۱۳ گروه شغلی گروه «ب» مشاغل سخت و زیانآور اضافه شود.
