شفافیت، جهان‌بینی نمایندگان را نشان می‌دهد!

طرح شفافیت آرای نمایندگان بالاخره قرار است رأی‌گیری شود. این طرح از یک جهت، جهان‌بینی نمایندگان را افشا خواهد کرد و ذات اعتقادی و شخصیت اصولی یک نماینده را به محک می‌گذارد. از این رو طرحی بسیار پرچالش است و طرح آن در هر یک از مجالس بعد از انقلاب ممکن بود به نتیجه متفاوتی برسد. برخی دعوا‌هایی که بر سر شفافیت یا عدم آن در سال‌های اخیر شد، نشان می‌دهد که بیشتر نگرانی‌ها از آن جهت است که هم شفافیت و هم عدم شفافیت مستقیماً ممکن است نماینده را به سوء‌استفاده یا انحراف بکشاند این یعنی دعوای اصلی بر سر اخلاق انسانی و دینی و اعتقادات و اصولی‌بودن نمایندگان است و، چون هیچ‌کس نمی‌تواند روی نماینده‌ای که وارد مجلس می‌شود، قسم جلاله بخورد، این طرح که در ظاهر امری معقول و پسندیده به نظر می‌رسد، مخالفانی دارد که معتقدند شفافیت موجب می‌شود آرای برخی نمایندگان واقعی نباشد یا نمایندگان از شفاف‌شدن آن بهره‌برداری شخصی کنند! عجیب اینکه نظیر همین حجت و دلیل را موافقان شفافیت هم می‌آورند و این جدال مانند جدال سعدی و مدعی، برنده و پایان ندارد. البته این امکان وجود داشت و از نظر منطقی نیز مهم بود که برخی بحث‌ها بر سر «کدام رأی‌گیری‌ها شفاف و کدام غیر‌شفاف؟» باشد، اما کمتر چنین شد و بحث‌ها همیشه صفر و صدی بود.
در برخی موارد- چنانکه اخیراً در یک مورد خاص رئیس مجلس هم به آن اشاره کرد-ممکن است نماینده‌ای به طرحی رأی بدهد، اما در رسانه‌ها و در میان موکلانش خود را مخالف آن نشان دهد یا برعکس، به طرح رأی ندهد، اما خود را موافق جا بزند! و حتی پیچیده‌تر از این نیز ممکن است اتفاق بیفتد، یعنی جایی که از نماینده انتظار رأی مثبت است، خود را موافق و جایی که از او انتظار رأی منفی می‌رود، خود را مخالف نشان دهد. چنانکه از این موارد خبرنگاران و روزنامه‌نگاران زیاد در خاطره‌ها دارند. حتی بدتر از این هم ممکن است و آن وقتی است که یک نماینده در عمل به طرح یا به وزیری رأی منفی دهد، ولی با القای اینکه رأی مثبت داده همزمان هم جریان خود را در مجلس فریب دهد و هم به سراغ وزیری که به او رأی عدم اعتماد داده برود و مطالبه‌ای مطرح کند! شاید اگر این شفافیت یا عدم شفافیت را به هوش مصنوعی یک ابرکامپیوتر بسپارند، راه‌های دیگری هم پیش‌پای برخی نمایندگان قرار دهد!
بر همین اساس شفافیت آرای نمایندگان را باید با یک اصول کلی اخلاقی سنجید و نه با نفع‌و‌ضرر احتمالی آن. در اینجا باید به امید روزی که «اصول» خط قرمز همه نمایندگان شود و مردم کسی را به مجلس بفرستند که نماد بلامنازع اصولی‌بودن باشد، بر شفافیت پای‌فشرد. شفافیت موجب می‌شود که نماینده تلاش کند یک شخصیت واحد داشته باشد و بوقلمون‌صفت نباشد و در کمیسیون‌ها و در جمع‌های دونفره و بیشتر و در پنهان و آشکار یک حرف بزند و حرفی را که در کمیسیون‌ها و در جلسات داخلی مجلس می‌زند، چنین بپندارد که در حال پخش زنده یا تبدیل شدن به یک کتاب است. شفافیت مانع می‌شود که نماینده شصت‌جور رنگ عوض کند و مقابل هر کسی به مزاج او سخن بگوید. مانع می‌شود که نماینده بدون آگاهی و با تکرار سخنان این و آن ارتزاق کند. مردم باید بدانند که یک نماینده در زمان رأی‌گیری در مجلس حضور دارد یا نه و در چه تعداد از رأی‌گیری‌ها حضور دارد. نماینده‌ای که تمامی آرای یک دوره او ممتنع بوده و در صحن مجلس نه ناطق خوبی، نه مستمع خوبی و نه رأی‌دهنده خوبی بوده است، با شفافیت دچار دردسر می‌شود. قطعاً در آغاز کار، برخی نمایندگان از قانون شفافیت نیز سوءاستفاده و بهره‌برداری ناصواب خواهند کرد، مانند هر قانون دیگری که بلافاصله راه‌های دور زدن آن در جامعه کشف و اجرا می‌شود! ولی همان‌طور که گفته شد کلیت مجلس و مردم با شفافیت، سرشان بالاست و ادعای‌شان بی‌نقص، حتی اگر در عمل نقصی صورت دهد-که می‌دهد-، اما امید به بهبود اوضاع بیشتر خواهد بود.
همین که دیروز رئیس مجلس از نمایندگان خواست به طرح شفافیت رأی مثبت بدهند، یعنی اکنون که هنوز رأی‌ها مخفی است، برای یک طرح خوب باید چانه‌زنی کرد! شاید بهتر است رأی‌گیری برای خود طرح شفافیت، شفاف باشد، چه رأی بیاورد و چه نیاورد. هرچند طرحی با موضوع شفافیت سرانجام چه در این مجلس یا در مجالس بعدی رأی خواهد آورد و این، امر ناگزیر تکامل حقوقی و اخلاقی و معرفتی بشر است. در جهان‌بینی الهی، آن قسم امور و کار‌هایی که نمایندگان انجام می‌دهند نیازی به مخفی‌کاری ندارد. هر مجلسی که این طرح را به نام خود زد، تاریخ‌ساز خواهد بود.