ماموریت سخت و یا شاید ناممکن!


آفتاب یزد _ یگانه شوق الشعرا: دکتر علی سلاجقه با حکمی از سوی رئیس جمهور به سمت معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست منصوب شد.علی سلاجقه دارای مدرک
فوق دکتری مهندسی منابع آب از فلوریدای آمریکا است که کارشناسی مهندسی منابع طبیعی، آبخیزداری و کارشناسی ارشد مهندسی آبخیز سیلاب و دکتری علوم مهندسی آبخیز - مهندسی رودخانه را از دانشگاه تهران اخذ کرده است.وی همچنین سال ۱۳۸۹ از سوی وزیر جهاد کشاورزی وقت به عنوان معاون وزیر و رئیس «سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور» انتخاب شد و مدتی در این سمت فعالیت کرد.معاون مالی و اداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، مدیرکل دفتر توسعه پایدار، بوم شناختی و اقتصاد محیط زیست، عضو کمیته آب و محیط زیست دومین کنفرانس بین‌المللی آب، محیط زیست و توسعه پایدار در مناطق خشک و نیمه خشک نیز بخشی از مسئولیت‌هایی است که سلاجقه در کارنامه کاری خود دارد.این چهره دانشگاهی همچنین مدیرکلی مشارکت‌های مردمی سازمان محیط زیست کشور و مدیر کل دفتر اقتصاد محیط زیست سازمان محیط زیست و همچنین دبیر کمیته ملی توسعه پایدار سازمان محیط زیست را در میانه دهه ۸۰ در کارنامه خود دارد. در ایران سال هاست که محیط زیست درگیر معضلات و مشکلات متعددی است به همین دلیل در این گزارش ما سعی کرده‌ایم به این موضوعات بپردازیم که آیا علی سلاجقه گزینه مناسبی برای این سمت است و از سوی دیگر انتظارات کارشناسان در این راستا چیست؟
>پوشش بخشی از دوپارگی سازمانی
مسعود امیرزاده کارشناس محیط زیست و عضو کارگروه آب و انرژی شبکه تشکل‌های محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور در این باره به آفتاب یزد گفت:«ایشان یک مدتی رئیس سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی آبخیز داری بودند. تقریبا حدود یک ماه و نیم پیش بخشی از کنشگران محیط زیست، کارشناسان سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی و روزنامه نگاران این حوزه یک نامه‌ای خطاب به ریاست محترم جمهور نوشتند و از آقای دکتر سلاجقه حمایت کردند.من ابتدا باید از ریاست محترم جمهور سپاسگزار باشم که حداقل حرف فعالین مدنی را گوش کردند و این خود نقطه امیدی است که ما می‌توانیم بگوییم که دولت مستقر و جدید به هر صورت تمایل دارد ارتباط را با جامعه مدنی را قطع نکند و این نشانه خوبی است. ما در بخش حکمرانی منابع طبیعی و محیط زیست یک مشکل داریم و آن این است که یک دوپارگی وجود دارد. یعنی بخشی از این حکمرانی در سازمان جنگل‌ها و مراتع آبخیز داری مستقر است و بخشی از آن در سازمان محیط زیست استقرار دارد. هر کسی که سیاست این سازمان یا آن سازمان را به عهده می‌گیرد باید یک لینک مستمری بین این دو سازمان باشد و حداقل از لحاظ سازه‌های ذهنی ارتباط بین اجزای مختلف درک شود. زیرا همیشه در این مورد فقدان وجود داشته است و انگار که این دو سازمان خیلی با یکدیگر ارتباط مستمری نداشته اند.چون آقای دکتر سلاجقه از خانواده منابع طبیعی هستند و از سازمان جنگل‌ها به سازمان محیط زیست آمده‌اند ما امیدواریم که بخشی از دوپارگی سازمانی با وجود آقای دکتر سلاجقه پوشش داده شود. این یک حسنی است که ما باید به آن اذعان داشته باشیم و از نقاط امیدوار‌کننده است. »


> ایستادگی در مقابل طرح‌های مخرب
وی ادامه داد:«بخش دومی که باید مورد اشاره قرار بگیرد این است که انتخاب ریاست سازمان محیط زیست با تاخیر رخ داد و بسیار برای کنشگران محیط زیست و خود سازمان محیط زیست نگران‌کننده بود که چرا رئیس سازمانی با این حد از اهمیت در آخرین نوبت انتخاب شد.ولی خب به هر صورت انتخاب آقای دکتر سلاجقه نشان داد که شاید آقای رئیسی می‌خواستند بهترین انتخاب را انجام بدهند. با انتخاب ایشان من تصور می‌کنم که مقداری از این نگرانی‌ها کمتر شد. اما به عنوان فعال مدنی به این نکته اشاره می‌کنم که عملکرد هرکسی در یک مجموعه مدیریتی نشان می‌دهد که چقدر موفق خواهد بود.دکتر سلاجقه خیلی مملکت، منابع طبیعی، نظام و حاکمیت را دوست دارند. » وی در ادامه گفت: «.ما الان شاهد این هستیم که طرح‌های سدسازی دوباره در دستور کار قرار گرفته اند. این طرح‌ها به دلیل عوارض‌هایی که داشتند متوقف شدند. ریاست محترم سازمان محیط زیست در بدو ورود باید شجاعانه در مقابله این طرح‌های مخرب سد سازی، راهسازی، معدن‌کاوی ، طرح‌های پتروشیمی و فولاد حتما مقاومت بکنند.»
> توسعه نباید منجر به نابودی محیط زیست شود
وی در ادامه تصریح کرد:«ما الان کشوری هستیم که از لحاظ مسائل زیست محیطی دچار حداقل ده چالش مهم هستیم: بحران آب، ریزگردها، فرونشست زمین، افت پوشش گیاهی، افت تنوع زیستی و... همه بحران‌های زیست محیطی هستند.آقای دکتر سلاجقه به عنوان کسی که خود جنگل بان بوده‌اند و با منابع طبیعی آشنایی داشته‌اند و اهمیت جنگل و عرصه‌های طبیعی را می‌دانند باید به سردمداران این کشور حتما این هشدار را بدهند که توسعه‌ای که منجر به تخریب محیط زیست شود آن توسعه نیست و نابودی سرزمین است. باید این روند متوقف شود و ما در دولت‌های گذشته هم دیدیم که به بهانه توسعه محیط زیست نابود شده است.ما امیدواریم که هرچه زودتر دولت محترم جدید این مسیر را عوض کند و نسبت به اصلاح چیدمان توسعه در کشور و رعایت مسائل زیست محیطی تجدید نظر نماید.همینطور آقای دکتر سلاجقه به عنوان کسی که سکان دار سازمان محیط زیست است از مرزهای زیستی سرزمین دفاع کنند که بدون نابودی محیط زیست اقدامات انجام شود. »
> وضعیت نامناسب شاخص‌های محیط زیستی ایران
مهدی معتق استاد مرکز علوم و تحقیقات زمین آلمان نیز در این باره به آفتاب یزد گفت:«ایشان حتما یکسری ویژگی‌های برجسته علمی و مدیریتی داشته‌اند که مورد انتخاب قرار گرفته‌اند اما من شناختی از خودشان ندارم و لذا وارد این بحث نمیشوم.اما در ارتباط با محیط زیست باید عرض کنم که شاخص‌های محیط زیست ایران کلا وضعیت خوبی ندارد و مشکلات عدیده‌ای وجود دارد، ازتخریب‌های بی‌امان جنگل‌های هیرکانی در شمال گرفته تا گسترش وحشتناک کوه‌های زباله در آنها، وضعیت نامناسب تالاب‌ها در کل کشور، معضلات آب‌های زیرزمینی وآلودگی هوا و گرد و غبارو مسائل دیگر. لذا شاخص‌های محیط زیستی وضعیت مناسبی در ایران ندارد. از هر رئیسی که در این جایگاه قرار می‌گیرد انتظار می‌رود بهبودی در این شاخص‌ها حاصل شود ودر نتیجه ما هم امیدواریم این بهبود‌ها در مدیریت ایشان به وجود بیاید. امروز در شرایطی زندگی می‌کنیم که در دنیا دولت‌ها و سیاست گذاریهای نامناسب در آنها خود مهم‌ترین عوامل تخریب محیط زیست هستند ودر واقع افراد عادی آن قدر قدرت ندارند که بتوانند محیط زیست را در مقیاس وسیع تخریب کنند.عمده تخریب محیط زیست در دنیا توسط دولت‌ها به وجود می‌آید. فرض کنید اگر جایی جنگلی تخریب می‌شود یا سد نامناسبی تاسیس می‌شود مربوط به سیاست‌های کلان دولت‌ها است. بنابراین وظیفه سازمان محیط زیست این است که جلوی این تحریب‌هایی که توسط دولت‌ها به وجود می‌آید، را بگیرد.در کشور‌های مختلف این کار، ساز و کار‌های مختلفی دارد. برای مثال امکان دارد در یک کشوری یک حزب مخالف دولت مسئولیت محیط زیست را داشته باشد که بخواهد مقابل سیاست‌های تخریبی دولت بایستد یا احزابی به قدرت می‌رسند که دولت را مجبور به اجرای سیاست‌های سازگار با محیط زیست میکنند. »
> سیاست تخریبی دولت‌ها
معتق ادامه داد: «در ایران به نظر من این معضل وجود دارد که رئیس سازمان محیط زیست از جانب خود رئیس جمهور تعیین می‌شود و این شخص باید مقابل سیاست‌های تخریبی خود دولت بایستد.منظور از دولت مجموعه بدنه دولت است.اگر رئیس سازمانی بخواهد این کار را درست انجام دهد، عملا از طرف دیگرسبب میشود کار دولت و وزارت خانه‌های آن پیش نرود و این جاست که کار رئیس سازمان محیط زیست بسیار سخت می‌شود. زیرا عامل اصلی تخریب محیط زیست دولت است و از طرف دیگر رئیس سازمان محیط زیست توسط خود دولت تعیین می‌شود و تعارض منافع به وجود می‌آید.ما نمی‌توانیم بگوییم که همه روسای سازمان محیط زیست در سال‌های پیش بد بودند و حالا شخص جدید بهتر از همه است. بالاخره تمام روسا یکسری قابلیت‌هایی داشته‌اند ولی باید از خود برسیم چه عاملی سبب شده است که روسای قبلی نتوانسته‌اند عملکرد لازم را داشته باشند و متاسفانه وضعیت محیط زیست روز به روز بدتر شده و سازمان محیط زیست نتوانسته نقش نظارتی خود را به درستی ایفا کند؟ به نظر می‌رسد عامل اصلی همین پارادوکسی است که وجود دارد که رئیس محیط زیست از طرف دولت تعیین میشود و از سوی دیگر باید در مقابل اقدامات تخریبی دولت‌ها بایستد.این که شخص جدید چگونه می‌تواند این تعارض منافع را حل بکند و تا چقدر توانایی دارد مقابل اقدامات تخریبی دولت‌ها بایستد موردی است که ما باید صبر کنیم تا ببینیم. »