روزنامه آفتاب یزد
1400/07/14
مسائل پنهان پشت اعداد کنکور 1400
آفتاب یزد _ یگانه شوق الشعرا / هادی صفری:کنکور سراسری ۱۴۰۰ در روزهای ۹ تا ۱۲ تیر برگزار شد و نتایج نهایی آن در روز ۳ مهر اعلام گردید. سازمان سنجش آموزش کشور در شناسنامه آماری این آزمون و برخی مصاحبه‌های منتشرشده قبلی اطلاعاتی درباره وضعیت پذیرش در مقطع کارشناسی منتشر کرده است. در این نوشته به آن‌چه در پشت اعداد پنهان شده است نگاهی خواهیم انداخت.
> گروه آزمایشی علوم تجربی با بیشترین میزان داوطلب
مطابق گزارش ایسنا که در ادامه مورد استفاده قرار خواهد گرفت، ۱ میلیون و ۳۶۷ هزار و ۹۳۱ داوطلب (کارت) در روز ۸ تیرماه ثبت‌نام کرده بوده‌اند. این عدد از عدد نهایی شناسنامه آزمون که سازمان سنجش منتشر کرده است (۱ میلیون و ۳۶۹ هزار و ۴۱۶) اندکی کمتر است. ۵۵۴ هزار و ۸۶۰ داوطلب گروه آزمایشی علوم تجربی، بزرگ‌ترین گروه ثبت‌نام‌کنندگان آزمون سراسری ۱۴۰۰ را تشکیل داده‌اند.همچنان گروه آزمایشی علوم تجربی در کشور ما بیشترین میزان داوطلب را به خود اختصاص داده است.
> کلیشه‌های جنسیتی درباره رشته‌های مختلف
در این آزمون، ۸۲۸ هزار و ۵۵۲ دختر و ۵۳۹ هزار و ۳۷۹ پسر به رقابت پرداخته‌اند. در همه گروه‌های آزمایشی تعداد دختران بیش از پسران بوده است، جز در گروه آزمایشی ریاضی و فنی که تعداد پسرها تقریباً دو برابر دخترها بوده است. با احتساب علاقه‌مندانی که به عنوان رشته فرعی در آزمون گروه‌های آزمایشی زبان‌های خارجی و هنر شرکت کرده‌اند، دخترها در رشته هنر بیشترین سهم را داشته‌اند. در میان گروه‌های آزمایشی اصلی نیز در رشته علوم تجربی سهم دخترها بیشتر از سایر گروه‌های آزمایشی بوده است. به نظر می‌رسد با وجود افزایش فراوان سهم زنان در آموزش عالی، کلیشه‌های جنسیتی درباره رشته‌های مختلف هنوز وجود دارد.
ترکیب جنسیتی ثبت‌نام کنندگان
> علوم تجربی؛ بزرگ‌ترین گروه مجازین به انتخاب رشته
از میان شرکت‌کنندگان در آزمون سراسری ۱۴۰۰، با احتساب علاقه‌مندان به گروه‌های آزمایشی دوم و سوم، ۱ میلیون و ۲۳ هزار و ۳۰۶ داوطلب مجاز به انتخاب رشته شده‌اند. اگر فقط گروه‌های آزمایشی اصلی داوطلبان را در نظر بگیریم، ۸۷۸ هزار و ۸۴ نفر اجازه یافته‌اند در آزمون سراسری ۱۴۰۰ انتخاب رشته کنند. بزرگ‌ترین گروه مجازین به انتخاب رشته داوطلبان رشته علوم تجربی بوده‌اند.
بخش کمرنگ داوطلبانی را نشان می‌دهد که به عنوان گروه‌های آزمایشی دوم و سوم مجاز به انتخاب رشته شده‌اند.
> تنها 34 درصد صندلی‌ها به پذیرش با آزمون اختصاص دارد
بدون احتساب ظرفیت‌های دانشگاه آزاد اسلامی، ۵۰۲ هزار و ۸۴۲ صندلی با آزمون و بدون آزمون برای تحصیل در دوره‌های کاردانی، کارشناسی و دکتری حرفه‌ای در سال ۱۴۰۰ در کشور فراهم بوده است. از این میان ۱۷۳ هزار و ۷۶۵ صندلی به پذیرش با آزمون سراسری و ۳۲۹ هزار و ۷۷ صندلی به پذیرش بدون آزمون و صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی اختصاص داشته است. بیشترین ظرفیت پذیرش با ۲۴۹ هزار و ۵۴۸ صندلی در گروه آزمایشی علوم انسانی و بیشترین ظرفیت پذیرش با آزمون سراسری با اختلافی اندک با ۵۵ هزار و ۶۵۲ صندلی در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی در دسترس بوده است.
بخش کمرنگ ظرفیت‌های پذیرش با آزمون را نشان می‌دهد.
در مجموع تنها ۳۴/۶۵٪ صندلی‌ها به پذیرش با آزمون سراسری اختصاص داشته است. در همه گروه‌های آزمایشی، عمده پذیرش صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی صورت می‌گیرد جز گروه آزمایشی علوم تجربی که در آن ۶۶/۳۲٪ صندلی‌ها به پذیرش از طریق آزمون سراسری اختصاص یافته است.تعداد بالای دانشگاه‌ها در کشور باعث شده است با میزان بالای دانشجویانی مواجه باشیم که بسیاری از آن‌ها برای رسیدن به دانشگاه از مسیر کسب علم عبور نکرده اند.
ترکیب پذیرش (ظرفیت)
> تنها 40 درصد پذیرش‌ها از طریق آزمون سراسری
با احتساب ظرفیت دانشگاه آزاد اسلامی در چهار رشته پرطرفدار گروه آزمایشی علوم تجربی، در مجموع ۴۵۵ هزار و ۴۲۴ نفر در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ در دوره‌های کاردانی، کارشناسی و دکتری حرفه‌ای پذیرفته شده‌اند که از این میان پذیرش ۱۸۴ هزار و ۹۴۳ نفر با آزمون سراسری و پذیرش ۲۷۰ هزار و ۴۸۱ نفر صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی بوده است. بیشترین پذیرش با ۲۱۱ هزار و ۸۶۱ نفر در گروه آزمایشی علوم انسانی صورت گرفته است. بیشترین پذیرش از طریق آزمون سراسری نیز با اختلافی اندک و با ۶۰ هزار و ۷۹۸ نفر در گروه آزمایشی علوم تجربی صورت گرفته است. (تعداد پذیرفته‌شدگان نهایی از طریق آزمون سراسری که در گزارش سازمان سنجش آموزش کشور اعلام شده است از ظرفیت اعلامی در همان گزارش بیشتر است که ممکن است نتیجه دو بار شمارش پذیرفته‌شدگان با برخی سهمیه‌های مازاد باشد.)
بخش کمرنگ ظرفیت‌های پذیرش با آزمون را نشان می‌دهد.
با احتساب ظرفیت دانشگاه آزاد اسلامی در چهار رشته پرطرفدار گروه آزمایشی علوم تجربی، در مجموع تنها ۴۰/۶۱٪ پذیرش از طریق آزمون سراسری صورت گرفته است. عمده پذیرش در همه گروه‌های آزمایشی صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی بوده است جز در گروه آزمایشی علوم تجربی که ۶۳/۰۲٪ پذیرش از طریق آزمون سراسری صورت گرفته است.
ترکیب در نوع پذیرش (پذیرش)
بیشترین سهم ظرفیت پرشده به گروه آزمایشی هنر و کمترین آن به گروه آزمایشی علوم انسانی اختصاص داشته است.
ظرفیت پذیرش
> احتمال قبولی
با بررسی نسبت داوطلبان ثبت‌نام‌کرده در گروه‌های آزمایشی مختلف به ظرفیت‌های اعلامی و پذیرش نهایی، می‌توان معیاری از احتمال قبولی داوطلبان به دست آورد. بدیهی است که بررسی میزان رقابت و احتمال قبولی در رشته و دانشگاه‌های پرطرفدار نیازمند بررسی آمار با تفکیک بیشتر است و آن‌چه در ادامه گفته میشود تصویر کاملی از میزان دشواری آزمون‌های گروه‌های آزمایشی مختلف ارائه نمی‌کند. همچنین، مقایسه پذیرش نهایی و ظرفیت پذیرش در رشته‌های بدون آزمون نیازمند بررسی آمار تفکیکی انتخاب‌رشته‌کنندگان گروه‌های آزمایشی مختلف است؛ چنین آماری در منابع بررسی‌شده در دسترس نبود. علاوه بر این، به دلیل انبوه داوطلبانی که در گروه‌های آزمایشی هنر و زبان‌های خارجی به عنوان گروه آزمایشی دوم و سوم ثبت‌نام میکنند و برخی از آن‌ها در این گروه‌ها پذیرش می‌شوند، مقایسه این گروه‌ها با گروه‌های آزمایشی اصلی از برخی جهات دقیق نیست.بیشترین احتمال پذیرش در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی و کمترین احتمال در بین گروه‌های آزمایشی اصلی در گروه آزمایشی علوم تجربی بوده است؛ هرچند احتمال پذیرش در رشته‌محل‌های روزانه در گروه آزمایشی علوم انسانی کمتر از گروه آزمایشی علوم تجربی بوده است.
بخش پررنگ ظرفیت‌های پذیرش با آزمون را نشان می‌دهد.
احتمال قبولی با آزمون (ظرفیت )
بخش پررنگ ظرفیت‌های پذیرش با آزمون را نشان می‌دهد
> عمده پذیرش دانشجو از طریق آموزش پولی یا تعهد خدمت
در مجموع ۱۲۴ هزار و ۱۴۸ صندلی برای تحصیل رایگان و بدون تعهد خدمت (شامل سهمیه مناطق محروم و… و نه تعهد خدمت در مقابل آموزش رایگان و سهمیه مناطق) و شرایط خاص در رشته‌محل‌های روزانه در دسترس بوده است که از این میان پذیرش برای ۱۰۵ هزار و ۷۸۰ صندلی از طریق آزمون سراسری و ۱۸ هزار و ۳۶۸ صندلی صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی صورت می‌گرفته است. بیشترین ظرفیت پذیرش رشته‌محل‌های روزانه با ۴۷ هزار و ۱۴۶ صندلی در گروه آزمایشی ریاضی و فنی در دسترس بوده است.
بخش پررنگ ظرفیت‌های پذیرش با آزمون را نشان می‌دهد.
در همه گروه‌های آزمایشی، عمده پذیرش در رشته‌محل‌های روزانه از طریق آزمون سراسری صورت می‌گیرد. در مجموع، ۸۵/۲۰٪ کل ظرفیت‌های پذیرش روزانه با پذیرفته‌شدگان آزمون سراسری پر میشود. بیشترین سهم پذیرش با آزمون از پذیرش روزانه با ۹۱/۸۲٪ متعلق به گروه آزمایشی علوم انسانی و کمترین آن با ۷۲/۶۰٪ متعلق به گروه آزمایشی زبان‌های خارجی است. قابل توجه است که بسیاری از رشته‌محل‌های متعلق به زبان‌های خاص حتی در دانشگاه‌های برتر کشور، مانند دانشگاه تهران، صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی دانشجو می‌پذیرند.
ترکیب در نوع پذیرش (ظرفیت روزانه)
عمده پذیرش دانشجو از طریق آموزش پولی یا تعهد خدمت صورت می‌گیرد. در مجموع، تنها ۲۴/۶۹٪ ظرفیت پذیرش به پذیرش روزانه اختصاص دارد. کمترین سهم رشته‌محل‌های روزانه از کل ظرفیت با ۹/۸۵٪ ظرفیت متعلق به گروه آزمایشی علوم انسانی و بیشترین سهم با ۵۳/۴۳٪ ظرفیت متعلق به گروه آزمایشی علوم تجربی است.
سهم آموزش رایگان (ظرفیت)
بخش کمرنگ سهم پذیرش روزانهٔ بدون آزمون را نشان می‌دهد.
در مقابل، عمده ظرفیت پذیرش با آزمون به آموزش رایگان تعلق دارد. در مجموع، ۶۰/۸۸٪ ظرفیت پذیرش با آزمون به رشته‌محل‌های روزانه تعلق دارد. کمترین سهم آموزش رایگان از ظرفیت پذیرش با آزمون با ۴۲/۵۳٪ متعلق به گروه آزمایشی علوم انسانی و بیشترین سهم با ۷۴/۵۶٪ متعلق به گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی است.
سهم آموزش رایگان (ظرفیت)
سهم آموزش رایگان از پذیرش با آزمون(ظرفیت)
> رخوت علوم انسانی
محمدرضا نیک نژاد کارشناس آموزشی در این خصوص
به آفتاب یزد گفت:« چند نکته مهم وجود دارد. اولا گرایش به سمت علوم تجربی زیاد شده است و دلیل این امر هم چند مورد است یکی اینکه خانواده‌هایی که متوسط رو به بالا هستند و برای تحصیل فرزندانشان هزینه میکنند گرایش زیادی به رشته‌های گروه تجربی پیدا کرده‌اند به این دلیل که رشته‌هایی مانند پزشکی دندانپزشکی و رشته‌هایی مانند این‌ها نوعی سرمایه‌گذاری است. اما چرا داوطلبان گروه ریاضی و علوم انسانی افت کرده اند؟ مهم‌ترین دلیل شاید مشکل اشتغال و نبود کار است. حدود دو دهه پیش گرایش به سمت رشته‌های ریاضی بسیار زیاد بود چون آن دوران تقریبا با یک شکوفایی اقتصادی رو به رو بودیم و سرمایه‌گذاری و بازار کار بیشتر به سمت فناوری بود رشته‌های ریاضی و علوم فنی خواهان بیشتری داشت. اما علوم انسانی از گذشته هم چنین بن بست‌هایی داشته است و در حال حاضر مضاعف هم شده و عموما فارغ التحصیلان این رشته‌ها جذب بازار کار نمیشوند. تقریبا ما در جامعه ساز و کاری نداریم به جز چند رشته خاص مانند حقوق و حسابداری ولی عموما رشته‌های علوم انسانی در کشور ما دچار چنین رخوتی هست.»
> افزایش گرایش خانواده‌ها به سمت دانشگاه‌های بدون آزمون
وی ادامه داد:« نکته بعدی اینکه در چند سال گذشته خانواده‌ها به سمت ورود به دانشگاه بدون آزمون رفته اند. عموما رشته‌های بدون آزمون پولی‌اند اما بر اساس آمار اشاره شده برخی هم بدون آزمون از آموزش رایگان بهره مند شده اند. بسیاری از اوقات کلاس‌های متشکل از ورودی‌های با کنکور و بدون آزمون تعادل آموزشی ندارد زیرا سطح دانشجویان یکسان نیست.این موضوع از این زاویه هم قابل بررسی است که این باعث میشود اختلاف طبقاتی بازهم در جامعه بیشتر نمود پیدا کند و فرد پولدارتر در رشته‌های بهتری تحصیل و از منافع آن استفاده کند.به نظر من این دو نکته بسیار مهم است. در این آمار‌ها به آمار بالای افراد جذب شده در رشته‌های بورسیه‌ای اشاره شده است.این هم یکی از نشانه‌های عدم وجود بازار کار است. یعنی در سال‌های گذشته ما با افرادی مواجه هستیم که با رتبه‌های زیر صد مثلا جذب دانشگاه فرهنگیان شده‌اند به دلیل اینکه تضمین کاری دارد. اما و اگر‌های بازار کاری در آینده برای بخش زیادی از داوطلبان و خانواده‌ها موضوع مهمی است. برای همین در چند سال گذشته علی رغم وجود علاقه خواهان چنین رشته‌هایی زیاد شده است. همچنین بالا بودن میزان داوطبان دختر و عدم تعادل رشته‌های دانشگاهی برای این گروه نیز بسیار حائز اهمیت است.یعنی پذیرش جنسیتی همچنان در دانشگاه‌ها وجود دارد. مثلا رشته‌های مهندسی خاص با درصد 30 بر 70 به نفع پسران جذب دانشجو دارند. با اینکه شرکت‌کنندگان کنکور و پذیرفته شدگان دختر در کنکور‌ها بیشتر است ولی عدم تعادل و نگاه جنسیت زده حاکمیت متاسفانه خودش را در لایه‌های پنهان جامعه نشان می‌دهد. در کل سهم خانم‌ها در پذیرش خیلی دیده نمی‌شود و دغدغه بخشی از حاکمیت این است که دختران بیشتر از پسرها به دانشگاه نروند.با این استدلال که ان‌ها نیازی به کار ندارند و این نگاه باعث میشود که سهمیه بندی‌های جنسیتی وجود داشته باشد. »
> منابع
در نگارش این نوشته از آمار ثبت‌نام‌کنندگان گزارش ۸ تیر ۱۴۰۰ فاطمه زارعی در ایسنا و آمار شناسنامه آزمون سراسری ۱۴۰۰ سازمان سنجش آموزش کشور استفاده شده است.
سایر اخبار این روزنامه
با سوداگران جان مردم باید قاطعانه برخورد کرد
مسائل پنهان پشت اعداد کنکور 1400
واقعیت ایران:اکثریت فقیر – اقلیت غنی
اسرائیل بدون توقع در آذربایجان لانه نکرده است
۶ساعت سخت بدون اینستاگرام!
رژیم صهیونیستی با برنامه ریزی به دنبال اقداماتی علیه ایران است
رسانه ملی با مدیرمیدانی
در جمع مردم، منهای تشریفات
پرواز با کمربندهای بسته
دیکته‌ی پر غلط دیپلماسی از روی دست محسن رضایی
ساختار شناسی سیاسی
گردهمایی ادیان اصلی دنیا در خصوص تغییرات اقلیمی
اسرائیل بدون توقع در آذربایجان لانه نکرده است
رسانه ملی با مدیرمیدانی
