اصرار امیر عبداللهیان بر دیپلماسی منطقه‌ای

عراق، سوریه، تاجیکستان، نیویورک، مسکو، بیروت و دمشق مقصد سفرهای امیرعبداللهیان در چهل و پنج روز گذشته بوده است
آفتاب یزد - رضا بردستانی: نمایندگان در نشست علنی چهارشنبه سوم شهریور مجلس شورای اسلامی در پایان بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی رئیس جمهور به حسین امیرعبداللهیان وزیر پیشنهادی امور خارجه با ۲۷۰ رای موافق، ۱۰ رای مخالف و ۶ رای ممتنع، رای اعتماد دادند.
> نشست بغداد و چند حاشیه
حسین امیر عبداللهیان، ۴۸ ساعت بعدِ اخذِ رای اعتماد از مجلس راهی بغداد شد تا در اجلاسی شرکت کند که حضور وعدم حضور بسیاری از چهره‌های شاخص در آن در هاله‌ای از ابهام قرار داشت. شرکت در اجلاس بغداد اگرچه دستاوردِ قابلِ ذکری در بر نداشت اما حضور در صف نخست حاضران در اجلاس، مسئله‌ای که برخی آن را سنت‌شکنی در عرف دیپلماسی دانستند اما عبداللهیان از آن دفاع کرد و اقدام به سخنرانی به زبان عربی، زبانی که گفته شده بود وی بر آن تسلط کافی دارد و نداشت (!) تبدیل به دو حاشیه‌ی بزرگ در محافل سیاسی و رسانه‌ای شد و دیگر مباحث از جمله: چرایی شرکت در این نشست و دستاوردهای احتمالی به بوته‌ی فراموشی سپرده شد. دیدارهای حاشیه‌ای در این اجلاس نشان داد عزمی برای بهبود سریع روابط تهران - ریاض نیز در دستور کار قرار ندارد و مُهر تاییدی بر این مسئله که اساساً گفتگوهای ایران و عربستان تا اطلاع ثانوی در چارچوب‌های امنیتی و در حوزه‌ی «شورای عالی امنیت ملی» دنبال می‌شود و نه در چارچوب‌های دیپلماسی با محوریت وزارت امور خارجه.


> سوریه ایستگاه آغازین
حسین امیرعبداللهیان، هفتم مهرماه راهی سوریه شد تا با مقامات سوری دیدارهایی داشته باشد. اقدام به سفر از بغداد به سوریه در سایه‌ی تحرکات و تحریکات منطقه‌ای که روسیه و آنکارا در آن نقش داشتند این سوالات را به وجود آورد که ادامه حضور ایران در سوریه، دیپلماسی پس از بحرانِ دمشق و جایگاه ایران در سوریه‌ی پساجنگ از منظر سیاسی و اقتصادی چگونه و بر چه اساسی
بنیان نهاده خواهد شد.
این سفر در کنارِ دو اظهار نظر از سوی مقامات کرملین:
- اسرائیل اولویت روسیه است
- اجازه نمی‌دهیم از خاک سوریه علیه اسرائیل اقدام نظامی شود؛
تبدیل به یک چالش در میان موافقان و مخالفان حضور ایران در کنار روسیه به منظور نجات «اسد» از مخمصه‌ی جنگ داخلی شد و بحث‌های مهمی نیز در رسانه و مجامع سیاسی داخل کشور و منطقه بالاگرفت با این توضیح که، چرخش روسیه در مسائل مربوط به دمشق با چشم‌انداز حمایت از «اسرائیل» به اندازه‌ای روشن و آشکار است که گاه مقامات همیشه مدافع جمهوری اسلامی ایران از مواضع تهران در قبال بشار اسد و سوریه نیز بهت‌زده، نظاره‌گر بازیگردانی پوتین و یارانش با همراهی اردوغان در قبال مسئله‌ای به نام دمشق می‌شدند.
> اجلاس شانگهای و چند پرسش بی‌پاسخ
سفر به تاجیکستان به منظور حضور در بیست و یکمین اجلاس سران شانگهای که در آن با عضویت دائمی ایران در «سازمان همکاری‌های شانگهای» موافقت شد و این عضویت دائمی به تصویب رسید اما چند پرسش بی‌پاسخ در میان همهمه‌ی رسانه‌های حامی دولت به اصطلاح «گُم» شد که با وجود تحریم‌های سفت و سخت نفتی و بانکی، کشورهای عضو و بازار سه و نیم میلیاردنفری و چند هزارمیلیارد دلاری شانگهای چگونه خواهد توانست تا قفل اقتصاد و تجارت خارجی جمهوری اسلامی ایران را بگشاید؟ یا این پرسش که اساساً اگر عضویت ایران در شانگهای تا این اندازه مهم است چرا چین و روسیه که خارج از این سازمان نیز با ایران روابط نزدیکی دارند حاضر به معاملاتی که نشان دهد تحریم‌ها نقشی در این گونه روابط و سازمان‌ها ندارد، نمی‌شوند اما حضور وزیر خارجه در این اجلاس نیز همانند اجلاس بغداد به چند مصاحبه و نشست‌های جنبی خلاصه شد که البته در تمامی آن نشست ها، برجام و مسئله‌ی هسته‌ای ایران در صدر ملاحظات بود تا مشخص شود این دو مسئله یعنی برجام و مسئله‌ی هسته‌ای حتی تا قلب شانگهای نیز ایران را رها نخواهد کرد.
> پایان شانگهای و آغاز نیویورک
حسین امیرعبداللهیان از شانگهای بازنگشته و به تهران نرسیده، راهی نیویورک شد تا در اجلاس سالانه‌ی سازمان ملل متحد به عنوان عالی‌ترین مقام دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران حضور داشته باشد، حضوری که زیر سایه‌ی سنگین مذاکرات متوقف شده‌ی برجام این مسئله را به میانه‌ی محافل سیاسی و رسانه‌ای کشانید که آیا در این سفر به مباحث برجامی و هسته‌ای نیز پرداخته خواهد شد یا نه که در کمال ناباوری و با وجودی که وزارت امور خارجه صراحتاً اعلام کرده بود مباحث برجامی و هسته‌ای در دستور کار وزیر امور خارجه قرار ندارد اما هر دیدار و احوال پرسی در مسیری قرار می‌گرفت که دست آخر یک خبر برجامی و هسته‌ای از درون آن به خبرگزاری‌ها مخابره می‌شد ازجمله دیدار امیرعبداللهیان با «جوزپ بورل» که عیناً حال و هوای مذاکرات وین را به خود گرفته بود.
برنامه‌های فشرده و دیدارهای پی در پی به همراه چندین و چند مصاحبه و نشست خبری، این واقعیت را به بیرون درز داد که جهان بی‌توجه به موضع گیری‌های عمدتاً «شاذ» امیرعبداللهیان، تنها و تنها به دنبال رسیدن به این پاسخ است که ایران در دوران سید ابراهیم رئیسی در قبال مذاکرات وین و مباحث دراز دامن هسته‌ای چه برنامه و ساختاری را دنبال خواهد کرد واگرنه این که امیرعبداللهیان در ابتدای صف بایستد یا در انتها و نیز این که پای خود را روی پای دیگر بیاندازد یا نه که برخی را در داخل دچار ذوق زدگی عجیب و غریب می‌کرد چندان اهمیتی نداشت!
> در ملاقات امیر عبداللهیان و جوزپ بورل چه گذشت؟!
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان و جوزپ بورل در حاشیه هفتاد و ششمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک دیدار و در خصوص موضوعات مختلف از جمله برجام و تحولات افغانستان گفتگو و تبادل نظر نمود. وزیر امور خارجه در این ملاقات با تاکید بر این امر که دولت آقای رئیسی در چارچوب اصول، عملگراست و لذا بدنبال نتیجه عملی در مذاکرات است، اظهار داشت: همانطور که قبلا گفته شده است، ما با جدیت در حال بررسی سوابق مذاکراتی هستیم و دولت جدید مذاکرات را از سر خواهد گرفت. ملاک ما عمل طرفهای مقابل است و نه اظهار نظر آن‌ها. دولت جدید در حال مرور و مطالعه پرونده مذاکرات انجام شده است. نه اتلاف وقت می‌کند، نه رفتار غیر سازنده آمریکا را
می‌پذیرد و نه کشور را معطل وعده‌های توخالی سابقه‌دار خواهد کرد. امیرعبداللهیان تاکید کرد: متاسفانه رفتار و سیاستهای دولت بایدن تاکنون در رابطه با ایران و برجام غیرسازنده بوده است. بایدن با وجود آنکه به صورت زبانی از سیاستهای ترامپ انتقاد کرده اما در عمل در قبال ایران همان سیاست‌ها را دنبال می‌کند.
جوزپ بورل، مسئول ارشد اتحادیه اروپا در این ملاقات ضمن مرور اقدامات اتحادیه اروپا برای احیاء برجام اظهار داشت: بنظر من موفقیت برجام نه تنها برای ایران و ۴+۱ بلکه برای منطقه و جهان بسیار مهم است. شکست برجام و مذاکرات برای هیچ طرفی خوب نیست. اتحادیه اروپا همواره از سیاست و اقدام مخرب ترامپ در خروج از برجام انتقاد کرده است و در این خصوص شفاف بوده است ولی تصمیم دولت جدید آمریکا فصل نوینی برای حفظ و احیاء برجام ایجاد کرده است.
بورل ضمن ارائه گزارشی از پیشرفت‌ها و چالش‌ها در وین اظهارداشت: مسئولیت آمریکا نسبت به ایجاد وضعیت فعلی روشن است اما در عین حال همه طرف‌ها باید کمک کنند تا به نتیجه مرضی الطرفین برسیم. قدم اول در این راستا تعیین زمان نشست وین است. مسئول ارشد اتحادیه اروپا خواستار اقدامات اعتماد ساز از سوی همه طرف‌ها شد.
> در جلسه وزیر امور خارجه
با خبرنگاران ارشد و اصحاب رسانه‌های آمریکایی چه گذشت؟!
امیرعبداللهیان در نشست با روزنامه نگاران و خبرنگاران ارشد رسانه‌های آمریکایی و سازمان ملل سیاستهای دولت جدید با تمرکز بر سیاست خارجی را تبیین کرد. وی در سخنان مقدماتی اظهار داشت: اولویت اصلی دولت جدید پیگیری سیاست خارجی متوازن است. ما برای ارتباط با همه کشورهای جهان برنامه داریم و تنها کشوری که از نظر ما مشروعیت نداشته و ارتباطی بین ما و آن کشور برقرار نخواهد شد رژیم جعلی اسرائیل است که آن را به رسمیت نمی‌شناسیم و نسبت به سیاستهای غیر سازنده و اقدامات تخریب‌کننده آن در منطقه مواضع روشن و دقیقی داریم.
وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص آمریکا نیز اظهار داشت: ملاک ما مشاهده رفتار عملی سیاستمداران و دولتمردان آمریکایی است. ما بر اساس رفتار عملی آقای بایدن تصمیم خواهیم گرفت. امیرعبداللهیان در خصوص موضوع برجام با اشاره به اینکه آمریکایی‌ها از یکسو به بازگشت به برجام تاکید می‌کنند و از ایران می‌خواهند که به میز مذاکرات وین برگردد اما همزمان تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال می‌کنند، این نوع رفتار را پارادوکسیکال خواند که حاوی پیام سازنده‌ای نیست.
وزیر امور خارجه با یادآوری این نکته که دولت جدید از زمان شروع به کار، سیاست روشن و صریح خود در قبال برجام مبنی بر به رسمیت شناختن تداوم مذاکرات، فاصله نگرفتن از برجام و پیگیری بازگشت کامل همه طرف‌ها به برجام را اعلام کرده است، تاکید کرد که این پنجره فرصت برای همیشه باز نخواهد بود.
> نخستین سفر وزیر امور خارجه به روسیه
امیرعبداللهیان ده روز پس از بازگشت از سفر پنج روزه‌ی خود به نیویورک، این بار راهی مسکو شد؛ مقصدِ بیشترین سفرهای خارجی ظریف و دیگر وزرای خارجه جمهوری اسلامی ایران که گویی «روسیه و برجام»، مخرج مشترکِ تمام و کمالِ سیاست خارجه ایران طی حداقل دو دهه‌ی گذشته به شمار می‌آید. سفر وزیر امور خارجه اگرچه بازتاب‌های گوناگونی در رسانه‌ها داشت اما تماس تلفنی لاوروف و بلینگن بلافاصله پس از دیدار با امیرعبداللهیان حکایت از این داشت که روسیه نیز نگرانِ ادامه‌ی بلاتکلیفی برجام و تصمیم تهران است واگرنه مواضع روسیه در قبال تهران و برجام، اساساً بر کسی پوشیده نیست.
> مسکو - بیروت، بیروت - دمشق
امیرعبداللهیان بعدِ دیدار با همتای روسی خود راهی بیروت شد و از آن جا راهی دمشق. صرف نظر از دیدارها و گفتگوها و موضع‌گیری‌ها که صرفاً ارزش خبری و کابرد رسانه‌ای دارد، به نظر می‌رسد ادامه‌ی رایزنی‌های چند لایه و با واسطه و نیزعدم شفافیت ایران در مسئله‌ی مذاکرات وین و نیز تکیه بر سفرهایی که در سطوح پایین‌تری نیز می‌تواند انجام شود (!) همگان را به این نتیجه رسانیده که ایران از درون نیز نتوانسته به یک جمعبندی حتی در ترکیب تیم مذاکره‌کننده و نوع برخورد با ادامه‌ی مذاکرات وین برسد مضافاً این که تکرار عبارت‌هایی نظیر: «مذاکره می‌کنیم اما برای مذاکره، مذاکره نمی‌کنیم!» یا: «توجهی به پیام‌های شفاهی آمریکایی‌ها نداریم» به قدری فاقد استراتژی و انگیزه است که حتی مقامات مسکو را نیز که به ظاهر باید همراه و پشتیبان ما باشند کلافه کرده است و این از موضع گیری‌ها و مصاحبه‌های لاوروف کاملا پیدا است.
پیام سفر امیرعبداللهیان به بیروت
یک رسانه لبنانی در گزارشی به پیام‌های سفر امیرعبداللهیان به لبنان پرداخت. به گزارش ایسنا، روزنامه الاخبار در گزارشی نوشت: «پیشنهادات وسوسه برانگیز است اما باید صبر کرد زیرا کشور توان تحمل تحریم‌های آمریکا را ندارد» این جمله پاسخ لبنانی‌ها به حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران مبنی بر آمادگی کشورش برای کمک به لبنان در زمینه برق، نفت، حمل و نقل و غیره بود. این پیشنهادات جدید نبود و پاسخ لبنان نیز غیرمنتظره نبود زیرا مسئولان این کشور از هرگونه تلاشی حتی در حد مانور برای شکست تحریم‌های آمریکا می‌ترسند. در این گزارش آمده است که مسئولان لبنانی و در راس آن‌ها نجیب میقاتی، نخست وزیر این کشور به بهانه «تحریم‌های آمریکا» کمک‌های ایران را نمی‌پذیرند و حسین امیر عبداللهیان نیز به منظور اتمام حجت به آن‌ها گفت «به افغانی‌ها و عراقی‌ها نگاه کنید که علیرغم تحریم‌های آمریکا چه کار کردند».
این روزنامه لبنانی می‌نویسد: وزیر خارجه ایران روز گذشته در یک نشست خبری در پایان سفر خود به لبنان گفت که ما به کشور لبنان به منظور عبور از بحران کمک خواهیم کرد و آماده تاسیس دو نیروگاه برق هستیم و به ارسال فرآورده‌های نفتی ادامه خواهیم داد و امیدواریم که این امر در آینده در چارچوب توافقات میان دو کشور باشد. در بخش دیگری از این گزارش آمده است: علیرغم اینکه پاسخ لبنانی‌ها به پیشنهادات ایران طبق معمول ناامید‌کننده بود اما نمی‌توان از سفر امیرعبداللهیان بی‌تفاوت گذشت و این سفر پیام‌های مهمی به همراه داشت.
اول اینکه این سفر در چارچوب سفر به روسیه و سوریه بود و این امر نشان‌دهنده جایگاه لبنان در تفکرات راهبردی تهران و اهمیت این کشور در دو سطح سیاسی و امنیتی است. سفر امیرعبداللهیان به بیروت و دمشق بعد از سفرش به بغداد در ۲۸ آگوست نشان‌دهنده مساوی بودن سطح اهمیت این دو کشور برای جمهوری اسلامی ایران است. دوم اینکه سفر امیرعبداللهیان به لبنان پیامی به خارج داشت مبنی بر اینکه جنگ با اسرائیل همچنان اولویت تهران است، بعد از اینکه پرونده هسته‌ای در دولت قبل در صدر اولویت‌ها بود. دیدار امیرعبداللهیان با سید حسن نصرالله تاکیدی بر این مسئله بود. سوم اینکه سفر امیرعبداللهیان بعد از گام اول شکست تحریم‌ها و ارسال سوخت به لبنان علیرغم تمام تهدیدات خارجی انجام شد و این امر تاکیدی بر این مسئله است که جمهوری اسلامی ایران آماده اتخاذ اقدامات بیشتر بر شکست تحریم‌ها است و از حزب الله در مقابله با جنگ‌اقتصادی آمریکا علیه لبنان حمایت می‌کند و می‌تواند که در زمینه‌های دیگر به غیر از انتقال سوخت حاضر و شریک باشد.
وزیر خارجه: سوریه متحد استراتژیک ایران است
وزیر امور خارجه کشورمان از سفر فیصل المقداد، وزیر امور خارجه سوریه به تهران طی روزهای آینده خبر داد. به گزارش ایسنا، حسین امیرعبداللهیان عصر روز شنبه بعد از دیدار با فیصل المقداد وزیر خارجه سوریه گفت: روابط دو کشور ایران و سوریه استراتژیک است و سوریه متحد استراتژیک ایران است و ما در این سال‌ها نشان دادیم که هیچ‌گاه در روزهای سخت متحدان خود را تنها نمی‌گذاریم. امیرعبداللهیان با بیان اینکه همانطور که در زمان مبارزه با تروریسم در کنار سوریه بودیم در کنار سوریه هستیم و فعالانه دو کشور با یکدیگر همکاری و تعامل دارند، گفت: هر دو کشور به دنبال این هستند که توافقات اخیر بین دو کشور را هرچه زودتر اجرایی و عملیاتی کنند.
وی با بیان این که آمادگی داریم در مرحله جدید حیات سیاسی سوریه، روابط دو کشور را در زمینه‌های مختلف گسترش دهیم، گفت: دو کشور دارای منابع و ظرفیت‌های زیادی هستند و ان‌شاءالله مردم دو کشور از اجرایی شدن این توافقات بهره ببرند. وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به دیدار خود با رئیس جمهور سوریه گفت: در این دیدار درباره مسائل مختلف دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی گفتگو کردیم، آقای بشار اسد دیدگاه‌های بلندی دارند.
وی همچنین با اشاره به رایزنی‌های صورت گرفته بین دو کشور در مورد موضوعات مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی اظهار کرد: نگرانی‌هایی در مورد قفقاز جنوبی وجود دارد از جمله حضور تروریست‌ها و صهیونیست‌ها در این منطقه. از دیگر سو هنوز دولت فراگیر در افغانستان شکل نگرفته است.
وزیر امور خارجه کشورمان افزود: مسائل منطقه به هم پیوسته است. امیرعبداللهیان با اشاره به دیدار و رایزنی‌هایش با فیصل المقداد وزیر خارجه سوریه نیز گفت: رایزنی‌های خوبی با آقای فیصل المقداد داشتیم و امیدواریم دیدار بین مقامات دو کشور در سطح بالاتر در زمان خودش شکل بگیرد.