روزنامه ابتکار
1400/07/18
اقتصاد ایران در خدمت ثروتمندان افزایش شکاف طبقاتی؛ چرا ایرانیان روز به روز فقیرتر می‌شوند؟
بر اساس آماری که طی چند وقت گذشته رئیس کمیته امداد ارائه داده، به طور متوسط در دوره زمانی ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۸ حدود ۳۳ درصد از جمعیت کشور زیر خط فقر چند بعدی قرار گرفته‌اند و خط فقر از ۹۵۰ هزار تومان در سال ۱۳۹۰ به ۱۰ میلیون تومان در سال ۱۳۹۹ رسیده است.به گزارش فرارو، بر اساس آماری که مرتضی بختیاری ارائه داده، نتایج به دست آمده در مطالعه حوزه فقر از سال ۸۰ تا ۹۸ نشان می‌دهد هزینه خانوار در طول این ۱۸ سال ۲۲ برابر شده است. در این دوره نرخ تورم به عنوان عامل فزاینده فقر و کاهش قدرت خرید تا سال ۱۳۹۸ به ۴۱ درصد رسیده است. همچنین سرعت متوسط سالیانه خط فقر مطلق در کل کشور برابر با ۲۰ درصد بوده است و مقدار این شاخص در طول دوره مورد بررسی بیش از ۲۷ برابر شده است.
این در حالی است که فقر در روستا‌ها گسترش بیشتری داشته، در راستا به طور متوسط در طول دوره زمانی مورد بررسی بیش از ۳۰ درصد مردم در مناطق روستایی در فقر به سر می‌برند در حالی که این نسبت در مناطق شهری برابر با رقم ۱۵.۵ درصد و در کل کشور برابر با ۱۶ درصد است.
وحید شقاقی شهری کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه طی دهه ۹۰ شکاف طبقاتی در جامعه ایران با افزایش بسیار قابل ملاحظه روبرو بوده است، گفت: ساده‌ترین شاخص که نشان‌دهنده افزایش شکاف طبقاتی است، ضریب جینی به شمار می‌رود، این ضریب در اوائل دهه ۹۰، ۳۶ بود، اما در پایان سال گذشته ضریب جینی به ۴۱ افزایش یافته، بنابراین مشاهده می‌کنیم که با افزایش ضریب جینی فاصله طبقاتی نیز با رشد بسیار زیادی روبه‌رو شده است.
وی با اشاره به اینکه طبقه متوسط در دهه ۹۰ بسیار نحیف شده، اظهار کرد: طبقه متوسط روز به‌روز در حال کوچک شدن است که این موضوع عواقب بسیار جبران‌ناپذیری دارد، زیرا طبقه متوسط است که می‌تواند اقتصاد کشور را به حرکت درآورد و هرچه این طبقه فربه‌تر باشد، آن کشور از جامعه پویا و زنده‌تری برخوردار است، اما در سال ها‌ی گذشته با کوچکتر شدن طبقه متوسط، طبقه فقیر و ضعیف جامعه روز به‌روز بزرگتر شده است.
شقاقی افزود: ادامه این وضعیت، مشکلات موجود در کشور را افزایش می‌دهد و فقیرتر شدن جامعه در ایران را روز به روز به صورت فزاینده‌تری با افزایش مواجه خواهد کرد، در این رابطه تمامی آمار و ارقام اقتصادی نیز خود گویای این موضوع است، بنابراین باید برای پر کردن شکاف طبقاتی ایجاد شده در دهه‌های گذشته، فکر عاجلی شود، در غیر این صورت این شکاف طبقاتی و افزایش آن می‌تواند در آینده مشکلات بسیار زیادی را از لحاظ اجتماعی به وجود بیاورد که این موضوع نیز تبعات خاص خود را در پی خواهد داشت.
این اقتصاددان با بیان اینکه در زمان افزایش تورم و رشد فاصله طبقاتی، کارکرد ۳ نظام باز توزیع ثروت می‌تواند، این فاصله طبقاتی را تعدیل کند، اضافه کرد: در زمانی که رشد اقتصادی منفی بوده و از طرف دیگر با تورم بالای ۴۰ درصد روبه‌رو هستیم، سه نظام باز توزیع ثروت وجود دارد که می‌تواند این تورم را از سمت طبقه متوسط و فقیر جامعه به قسمت ثروتمند جامعه هل دهد و مانع افزایش شکاف طبقاتی شود، در واقع با انجام این کار فشار تورمی بر روی اکثریت جامعه تعدیل میشود و به نوعی تنظیم‌کننده است، اما متاسفانه در کشور ما این ۳ نظام کارکرد‌های متفاوتی دارند.
وی با تاکید بر اینکه نظام بانکی به عنوان اولین نظام در این رابطه به نفع ثروتمندان کار می‌کند، ادامه داد: با توجه به اینکه نرخ بهره واقعی در ایران در سال گذشته منفی ۲۲ درصد بوده، بسیاری از افراد ذی‌نفوذ و ثروتمند جامعه که به تسهیلات بانکی دسترسی دارند و با توجه به اینکه وسائق و تضامین لازم را نیز برای این کار ارائه می‌دهند، بعد از اخذ وام‌های کلان در همان ابتدا حداقل از سود ۲۲ درصدی بهره‌مند می‌شوند.
شقاقی خاطرنشان‌کرد: بسیاری از تسهیلات بانکی عملاً به بخش کوچکی از جامعه داده میشود، یکی از کارکرد‌های نظام بانکی باز توزیع ثروت است که می‌تواند شکاف طبقاتی را تعدیل کند، اما عملاً این موضوع در ایران کارکرد ندارد و برعکس بر شکاف طبقاتی و افزایش فاصله آن می‌افزاید، در مورد دومین نظام باز توزیع یعنی نظام یارانه‌ای نیز دقیقا همین موضوع صدق می‌کند، با توجه به اینکه در کشورمان یارانه انرژی توزیع میشود، افراد ثروتمند به دلیل دارایی‌های بیشتری که دارند طبعا یارانه بیشتری نیز مصرف می‌کنند.
این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: ازسویی افراد دارا و غنی با یارانه دولتی کالا و خدمات تولید می‌کنند، اما آن‌ها را با نرخ ارز آزاد به عموم مردم عرضه می‌کنند یا اینکه به دلیل مصرف بیشتر یارانه‌های دولتی، از این رانت بهره بیشتری می‌برند، بنابراین نظام یارانه ای نیز که در ابتدا برای بازتوزیع ثروت و ایجاد عدالت یارانه ای ایجاد شد، از کارکرد اصلی خود منحرف شد، به طوری که شاهد هستیم که ثروتمندان باز هم از این نظام یارانه‌ای در جهت منافع خود استفاده می‌کنند.
شقاقی سومین نظام در این زمینه را نظام مالیاتی برشمرد و تصریح کرد: درمورد مالیات نیز ما با این مشکل روبرو هستیم، اصولاً مالیات در کشور‌های دیگر برای این است که ثروت به صورت عادلانه توزیع شود و هر که درآمد بیشتری دارد مالیات بیشتری نیز بپردازد، اما به دلیل اینکه ما در کشور بسیاری از پایه‌های مالیاتی از جمله مالیات بر ثروت، مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر مجموع درآمد، مالیات تصاعدی در مصرف کالا‌های لوکس، مالیات تصاعدی در مورد افزایش مصرف انرژی را نداریم، در عمل نمی‌توانیم از مالیات ستانی برای باز توزیع ثروت نهایت استفاده را ببریم.
وی افزود: در کشور‌های دیگر از مالیات برای ایجاد عدالت اقتصادی استفاده می‌کنند، اما متاسفانه در کشور ما مالیات به هیچ عنوان چنین کارکردی ندارد، برای کم کردن فاصله طبقاتی در ایران باید این سه نظام باز توزیع مورد جراحی عمیق قرار گیرد، بنابراین تا زمانی که این وضعیت باز توزیع ثروت در سه نظام یارانه‌ای، مالیاتی و بانکی وجود داشته باشد، شکاف طبقاتی روز به روز افزایش پیدا می‌کند و اقلیت ثروتمند از منافع بیشتری منتفع می‌شوند و اکثریت جامعه نیز هر روز فقیرتر می‌شوند.
سایر اخبار این روزنامه
پیام فرمانده معظم کل قوا به مناسبت هفته نیروی انتظامی
با ارتقاء سطح خدمتگزاری قدر نیروی انتظامی را در چشم مردم ارتقاء دهید
شهاب زمانی
ایران، عربستان و ترکیه؛ از واگرایی تا همگرایی منطقه ای
قدرتمند‌ترین لابی صهیونیستی در آمریکا
آیپک یا اوانجلیست‌ها؟
روایتی از درگذشت تا تشییع محمدرضا شجریان
روزی که مرغ سحر پرکشید
به مناسبت هفته دامپزشکی، «ابتکار» با رئیس سازمان دامپزشکی کشور گفت‌وگو کرد
تایید سلامت به جای اعطای مجوز
چرا برخی با وجود تزریق واکسن با ابتلای شدید به کرونا فوت می‌کنند؟
حصول ایمنی جمعی تا اوایل آذر
بلاتکلیفی‌ها خودرو را گران کرد؟
خودرو در جاده نوسان قیمت
قالیباف در جلسه تودیع و معارفه رئیس جدید صدا و سیما:
مردم از ما اداره غلط کشور را نمی‌پذیرند
امیرعبداللهیان در دیدار با بشار اسد:
پیشبرد برنامه‌مان را متوقف مذاکرات وین نخواهیم کرد
انتقاد برنده نوبل از نحوه برخورد با مهاجران
اقتصاد ایران در خدمت ثروتمندان
افزایش شکاف طبقاتی؛ چرا ایرانیان روز به روز فقیرتر می‌شوند؟
چاووش‌اوغلو:
آمریکا از تروریسم برای تقسیم سوریه حمایت می‌کند
طالبان:
آمریکا در امور داخلی افغانستان دخالت نکند
