روزنامه خراسان
1400/07/18
وقف،فرهنگ و دوران پساکرونا
ریشه دار بودن تفکر شیعی در ایران و حضور مرقد حضرت رضا(ع) در این کشور موجب پایداری سنت وقف از زمان های قدیم شده و وقف توانسته است فرهنگ شیعی را در دوران گوناگون خفقان حفظ و حراست کند. بسیاری از مساجد، حرم های امامزادگان، یتیم خانه ها، مدارس دینی و... را می توان از این موارد بر شمرد، بنابراین در این مرز و بوم پیوند اقتصاد و فرهنگ از دیرباز وجود داشته است و تفاوت وقف در فرهنگ ایرانی با نیکوکاری در دیگر جوامع را می توان همین هویت دینی و فرهنگی «خیر اقتصادی» در ایران دانست. اگر چه در دوره پهلوی نیز نهادهایی در قالب نیکوکاری وجود داشته ولی پس از انقلاب با تاسیس اداره اوقاف و امور خیریه تلاش شده است که اهداف فرهنگی بر هر گونه خیر اقتصادی غلبه کند و تحقق فرهنگ شیعی از مسیر نیت و انگیزه خیر واقفان به طور دقیق تر پیگیری شود، اما در سال های اخیر تحریم و بحران اقتصادی کشور، سازمان های مختلف از جمله سازمان اوقاف و امور خیریه را تحت تاثیر قرار داده است، به صورتی که زیان ده بودن برخی از کارخانجات، زمین های کشاورزی و سازمان های اقتصادی را موجب شده است و دغدغه بقای این سازمان ها، باعث شده که مدیران اقتصادی موفق در بخش های دیگر جذب سازمان اوقاف و امور خیریه شوند تا از این رهگذر بتوان به کارایی و کارآمدی بیشتر نهادهای زیرمجموعه سازمان اوقاف کمک کرد. این اتفاق اگرچه نوید بخش رشد اقتصادی اداره اوقاف و امور خیریه در بخش های کشاورزی، صنعت و خدمات بوده اما آرام آرام چشم انداز فرهنگی این سازمان را تحت تاثیر قرار داده، به صورتی که بخش زیادی از خدمات فرهنگی آن به حاشیه رانده و صرف کمک های اقتصادی به خانواده های بی بضاعت و کم برخوردار جایگزین آن شده است که یکی از این موارد را می توان مجموعه مدارس زیر نظر اداره کل اوقاف برشمرد. برای مثال، پژوهشی معتبر که به سفارش اداره کل اوقاف استان خراسان رضوی در سال 94 روی یکی از مدارس مختص یتیمان این استان انجام شده است به وضوح نشان می دهد که برخی از مدارس زیر نظر اداره اوقاف که با تمکن مالی بالایی نیز از دهه های قبل وجود داشته است، دارای کارایی فرهنگی اندکی هستند. به عنوان نمونه مدرسه ای که به پشتوانه بیش از 100 هکتار زمین در یکی از بهترین مناطق با هدف نگهداری از یتیمان در سال های قبل تاسیس شده است، با گنجایش بیش از 400 دانش آموز، تنها حدود 120 دانش آموز پذیرش کرده و بسیاری از زیرساخت های کشاورزی و فنی که به نیت آموزش و پرورش دانش آموزان بنا شده، صرفا در جهت اهداف اقتصادی این موقوفه به بهره برداری رسیده است. این پژوهش به وضوح نشان می دهد که این مجموعه آموزشی در سال های اخیر با رشد اقتصادی چندین برابر روبه رو بوده و حوزه های مختلف اقتصادی از جمله پرورش ماهی، دام سبک و سنگین و دیگر موارد را راه اندازی کرده است ولی این رشد اقتصادی نه تنها موجب بهتر شدن عملکرد فرهنگی نشده بلکه به کاهش خدمات آموزشی و پرورشی این مجموعه منجر و هم به لحاظ کمی و هم کیفی از اهداف فرهنگی و آموزشی غفلت شده است که در نهایت اولویت قرار گرفتن بهره وری اقتصادی بر چشم اندازهای فرهنگی در اداره اوقاف را می توان کم توجهی به نیت واقف تلقی کرد. همه این موارد در حالی است که این روزها با ارقام سه رقمی مرگ و میر ناشی از کرونا مواجه هستیم و آمار غیر رسمی، رشد نسبت تعداد کودکان و نوجوانان یتیم در جامعه را نشان می دهد که در صورت بی توجهی به کمبودهای فرهنگی و آموزشی مختص این نوجوانان با بحران های آسیب های اجتماعی، خودکشی و نظایر آن در این قشر روبه رو خواهیم بود که لازم است سازمان اوقاف با برخورداری از موقوفات و وقف نامه های مرتبط، برای تدوین سند و الزامات سختگیرانه تری در زیر مجموعه های خود به منظور رسیدگی به این قشر اقدام کند.
سایر اخبار این روزنامه
اوج گیری نانوی ایرانی
روزنامه خراسان رضوی 17 ساله شد
بدرود! پدر با نمک «حبیب»
پیام رهبر انقلاب در پی حادثه انفجار در مسجد قندوز
سوداگری منافقین با جاه‌طلبی بنی‌صدر
ثروتمند شدن با منتالیسم؟
وقف،فرهنگ و دوران پساکرونا
حکاکی خونین در مرداب خیانت!
زنگ‌خطر 3 میلیون سالمند مجرد در 1430
شکست سیاست اجاره بهای ابلاغی!
تاریخ سازی در اسلو
