روزنامه آفتاب یزد
1400/07/20
چگونه می‌توانیم در شانگ‌های موثر باشیم؟
آفتاب یزد- می‌گل هشترودی: عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری‌های اقتصادی شانگ‌های، باعث شد تا بسیاری از هواداران دولت سیزدهم این اقدام را قدمی بزرگ و توانایی وزارت خارجه آن بدانند. همزمان برخی دیگر نیز این عضویت رسمی را آنگونه تحلیل می‌کنند که تاثیر مستقیم و مثبت بر مذاکرات وین و احیای برجام می‌گذارد.به همین دلیل با احسان حضرتی، کارشناس ارشد سیاست بین‌الملل به گفتگو نشستیم تا هم درباره روند عضویت در این سازمان بپرسیم و هم درباره روابط شانگ‌های و وین را مورد واکاوی قرار بدهیم.
عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های را در نخستین اقدام سیاست خارجی دولت سیزدهم چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به طور کلی عضویت در سازمان‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای برای هر کشوری یک فرصت مغتنم محسوب میشود. سازمان همکاری‌های شانگ‌های اگر بتوانیم درست از ظرفیت‌های اعضای آن استفاده کنیم برای بحث تجارت خارجی ما بسیار مفید خواهد بود، البته باید طرفین دیگر را قانع کنیم که برای سرمایه‌گذاری به سمت ایران نیز بیایند. با این همه من کل موضوع را تایید می‌کنم ولی نسبت به مدل سوال شما ایراد دارم.
لطفا بیشتر توضیح بدهید؛ چه ایرادی وجود دارد؟
عضویت در یک سازمان تشکیل شده از اعضای مختلف حالا چه منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای باشد و چه یک سازمان بین‌المللی، نیازمند طی شدن یک روند نسبتا طولانی است. اینطور نیست که شما درخواست دهید و بلافاصله بگویند بله. باید بررسی کنند، وضعیت سیاسی، اقتصادی و تجاری شما را، بعد از آن روابط شما با دیگر کشورها را می‌سنجند، در طول زمان این بررسی نگاه می‌کنند ببینند شما با این کشورها چگونه روابط خود را گسترش می‌دهید و فاکتورهای دیگری از این دست را در نظر می‌گیرند، آن وقت در یک نشست آگر همه اعضای اصلی موافق بودند شما را به عنوان عضو اصلی می‌پذیرند.
حالا وقتی شما که می‌گویید نخستین اقدام سیاست خارجی دولت سیزدهم، من به این قسمت ایراد می‌گیرم.
پس به نظر شما دولت سیزدهم نقشی در این عضویت رسمی نداشت؟
نه، نداشت. دولت سیزدهم سفارش شاید هفده سال پیش را الان تحویل گرفت. ایران در اواخر دولت هشتم برای عضویت رسمی در این سازمان درخواست داده بود. روندی که همه دولت‌های هشتم تا دوازدهم پیگیر آن بودند تا امروز به نتیجه برسد. در طول این سال‌ها سه مرحله را گذرانده‌ایم تا به عضویت رسمی رسیدیم.
کمی بیشتر درباره این سه مرحله توضیح بدهید؟
زمانی که دولت آقای خاتمی این درخواست را مطرح کردند، این سازمان به ما اجازه داد تا به عنوان مهمان در اجلاسیه‌های آن شرکت کنیم. بعد از آن و طی گذشت مدت زمانی توانستیم به عنوان شرکای بحث و گفتگو در این سازمان مشارکت کنیم که بسیار هم تاثیرگذار بودیم. زمانی که اعضای شانگ‌های وضعیت ایران را بررسی کردند، جمهوری اسلامی به عنوان یک عضو ناظر در این سازمان حضور داشت. در طول چند سال گذشته نیز تلاش گسترده‌ای برای عضویت رسمی صورت گرفته بود که بالاخره نتیجه داد.
به همین دلیل دولت سیزدهم لقمه آماده را تحویل گرفت. اگر آقای رضایی یا همتی هم دولت سیزدهم را تشکیل می‌دادند به آن‌ها هم همین لقمه را تحویل می‌دادند.
شخص شما با این عضویت رسمی موافقیدیا مخالف؟
قطعا موافق این اتفاق هستم، چرا نباشم؟ حرف این است که همه‌چیز یک شبه اتفاق نمی‌افتد، وگرنه بازار ۳۳۰ میلیارد دلاری سازمان شانگ‌های برای ما یک فرصت بزرگ است که باید از آن به بهترین شکل استفاده کنیم. بازار کشورهای آسیای صغیر و برخی از طرفین گفتگوی سازمان برای ما فرصت مغتنمی است که باید آن را به تجار ایرانی معرفی کنیم برای امر صادرات و از این مهمتر ترغیب تجار دیگر کشورها برای حضور و سرمایه‌گذاری در ایران است. دولت سیزدهم اگر این فرصت را از دست بدهد عضویت ایران و تلاش‌های این چندساله بی‌ثمر خواهد شد.
چگونه می‌توانیم در این سازمان موثر باشیم؟
آنچه که به ذهن من می‌آید این است که بایدیک کمیته تخصصی زیرنظر یکی از معاونت‌های ریاست جمهوری که ترجیحا معاونت اقتصادی ایشان باشد، تشکیل شود و افراد متخصص از وزارت خارجه که فضای همکاری با شرق را به خوبی بشناسند و تاجران و اقتصاددانان آشنا به تجارت با شرق در آن عضو باشند تا بتوانیم ظرف یک سال آینده به خوبی از این موقعیت استفاده کرده و جای پای خودمان را محکم کنیم.
به نظر شما وزارت خارجه نمیتواند این کار را انجام بدهد؟
نه اینکه نتواند ولی حرکت اول برای ما در این سازمان مهم است. وزارت خارجه چندان ظرفیت پیگیری این مسئله را ندارد. البته گفتم که باید از کارشناسان خبره این وزارت خانه که فضای شرق آسیا و همکاری با این سازمان را می‌شناسند در کمیته پیشنهادی استفاده کنند.
چرا معاونت اقتصادی را ارجح می‌دانید؟ معاون اول گزینه بهتری نیست؟
اگر دنبال گزینه بهتر هستید که کمیته به ریاست آقای رئیسی بهتر است، اما با توجه به این نکته که عمده رابطه ما با اعضای سازمان در حوزه اقتصادی و تجاری است پس معاونت اقتصادی بهتر می‌تواند این مسئله را پیگیری کرده و نتیجه لازم را به دست آورد.
به نظر شما این عضویت چه تاثیری در سیاست خارجی ما در قبال منطقه و غرب خواهد داشت؟
تاثیر داشتن یا نداشتن این عضویت بستگی به رفتار ما در عرصه بین‌الملل دارد. صرف عضویت و ارتباط با اعضا نمی‌توانید منطقه و غرب را نادیده بگیرید. دلایل و شواهد بسیاری وجود دارد که اعضای شانگ‌های روابط گسترده و محکمی با غرب دارند. به همین دلیل معتقدم باید وزارت خارجه تلاش کند تا در این برهه زمانی به نوعی توازن را برقرار کند.
یعنی شما معتقدید که دولت‌های عضو سازمان شانگ‌های، روابطشان با غرب اولویت دارد بر روابط درون سازمانی؟
صددرصد اینطور است. بعد از فروپاشی شوروی و مطرح شدن دکترین نظم نوین جهانی، قدرت‌های بزرگ به دنبال احیای حیاط خلوت برای خودشان بودند. این روند تا به امروز ادامه دارد. شانگ‌های حیاط خلوت چین و روسیه است. اما کشورهای عضو نسبت به روابطشان با اروپا و آمریکا بسیار حساس هستند و به آن اهمیت می‌دهند. حجم مبادلات این کشورها حتی چین و روسیه را با آمریکا و اروپا ببینید متوجه عرایض بنده می‌شوید.
بنابراین این سازمان در بحث تحریم‌ها نمیتواند به ما کمک کند؟
آنچنان که انتظار داشته باشیم، نه نمیتواند. این کشورها همگی در بحث تحریم‌ها تنها در کلام به ایران دلگرمی می‌دهند و در عمل ما چیزی ندیده ایم. نهایتا بخش جزیی از بازارشان را داشته باشیم نه بیشتر که آن هم با توجه به وضعیت مبادله ارز بسیار مشکل خواهد بود. اصل مشکل ما جای دیگری است که باید آن را در اولین قدم حل کنیم وگرنه عضویت‌های اینگونه در سازمان‌های مختلف تاثیری برایمان ندارد.
اما شما که گفته بودید همکاری اقتصادی با این سازمان خوب است و بازار خوبی برایمان دارد.
بله دارد، هنوز هم می‌گویم، حرف قبلیم را نقض نمی‌کنم و بازار کشورهایش برای ما بسیار مفید است به شرطی که سنگ تحریم را از روی اقتصاد و تجارتمان برداریم. وقتی این سنگ باشد نه شما و نه هیچ کشور دیگری نمیتواند کاری بکند.
شما تحریم را مهمترین عامل بازدارنده در این قضیه می‌دانید؟
بله، عامل دیگری وجود ندارد. اگر این سنگ را بردارند به نظرم ما حتی نیاز نیست به سراغ بازار چین و روسیه برویم، بازار آسیای میانه برای سود کلان ما کافی است.
پس با این تفاسیر شما با این نظر که عضویت در شانگ‌های به ما در پرونده هسته‌ای کمک می‌کند، مخالفید؟
بله، مخالفم. شانگ‌های چه ارتباطی به مذاکرات وین و برجام و... دارد؟
روسیه و چین که در هردو گروه هستند، این باعث حمایت بیشتر نمی‌شود؟
نه، نمی‌شود. چین و روسیه کی و کجا برای ما قدم عملی برداشته‌اند و به نفع ما دست به کاری زده اند؟ آن‌ها حاضر نیستند به خاطر ما دست به کاری بزنند. حتی بیشتر تمایل دارند مذاکرات در بن بست بماند تا سودشان تامین شود. این تحریم‌ها و مسائل اقتصادی و سیاسی برای ایندو کشور سوددارد، متاسفانه سیاست خارجی کشور نیز نتوانست خود را از تاثیر این دو کشور نجات دهد. شانگ‌های و وین دو مسیر جداگانه دارند. وین می‌تواند مارا نجات دهد و اگر وین نتیجه بخش باشد، شانگ‌های برای ما سودآور خواهد بود. اما اگر وین در بن بست بماند یا کار به شورای امنیت برود، همه چیز برای ما مضر خواهد بود و کشورهای شانگ‌های سود خواهند کرد.
آیا اصلا سازمان شانگ‌های این ظرفیت را دارد که در مسئله هسته‌ای و مذاکرات، وزنه را به نفع ایران سنگین کند؟
بله دارد، روسیه و چین هستند اما برای ایران این کار را نمی‌کند. چون سطح تجارتشان با اروپا و آمریکا را ببینید، روابطشان را ببینید، کدام عقل سلیمی این را قبول می‌کند؟ شاید اگر سطح ارتباط ما نزدیک به آن سطح بود می‌توانستیم در مورد این اتفاق حرف بزنیم اما در حال حاضر داشتن چنین انتظاری شبیه انتظار داشتن طلوع خورشید از غرب است.
سایر اخبار این روزنامه
چگونه می‌توانیم در شانگ‌های موثر باشیم؟
کمبود دختران مجرد درکشور؟
پاسخ فوری به نامه کانون وکلا و شکایت از آفتاب یزد
مکرون شانسی ندارد مگر معجزه‌ای رخ دهد
کشتی ورزش فقیر ومظلوم
آقای عنابستانی! مردم فراموش نمی‌کنند
خشم
کودکان افسرده
آقای مجلس!مردم آلزایمر ندارند
اگر باختیم مسئولیت‌اش با وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال است
مشارکت‌پذیری دولت
هدایای قیمتی عربستان به ترامپ تقلبی از کار درآمد
