روزنامه خراسان
1400/07/21
بازیگران عراق پسا انتخابات
رحیم پور-«عراق فقط برای عراقی‌هاست»، «اجازه نمی‌دهیم کشور‌های خارجی در امور عراق دخالت کنند»، «از امروز به بعد هیچ جایی برای فساد و فاسدان در عراق نیست و قدرت و پول مردم عراق را با کسی تقسیم نمی‌کنیم. عراق بر فساد پیروز شد ، اصلاحات امروز در عراق پیروز شد، امروز روز عراق و استواری و پیروزی بر شبه نظامیان است. جریان اصلاحات نه شرقی است و نه غربی.» مقتدی صدر عصر روز گذشته پس از مشخص شدن نتایج اولیه انتخابات پارلمانی عراق، با این جملات، خطابه پیروزی خود را به پایان برد. خطابه‌ای که حشدالشعبی، ایران، عربستان و آمریکا را هدف قرار داده بود. وی خواستار آن شد که سلاح در عراق به انحصار دولت دربیاید و گفت که مردم عراق می‌خواهند در صلح و بدون حضور تروریست و شبه‌نظامی زندگی کنند. دوشنبه شب نتایج اولیه انتخابات زودهنگام پارلمانی در عراق اعلام شد. نتایج غافل گیر کننده‌ای که بر اساس آن جریان وابسته به مقتدی صدر با کسب ۷۳ کرسی در جایگاه نخست ایستاد. صدریها توانستند بدون ائتلاف با گروه‌هایی خارج از جریان صدر و در سایه مشارکت پایین انتخاباتی، نتایج قابل توجهی به دست آورند. تقدم به رهبری محمد الحلبوسی توانست با کسب ۳۸ کرسی در جایگاه دوم بایستد. خود الحلبوسی نیز بالاترین رأی شخصی را میان اهل سنت به دست آورده است. آن هم در انتخاباتی که به دلیل تغییر در قانون، بسیاری از چهره‌های مشهور و سران احزاب سیاسی از بیم رأی نیاوردن، نامزد انتخاباتی نشدند. ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی با صعود نسبت به انتخابات گذشته با کسب ۳۷ کرسی در جایگاه سوم قرار گرفته است. نوری المالکی اکنون مهم‌ترین رقیب الکاظمی محسوب میشود. در این میان نقش تعیین‌کننده با حزب دموکرات کردستان و تقدم الحلبوسی است. نیروهای مستقل همان طور که پیش‌بینی می‌شد توانستند با کسب ۲۹ کرسی در جایگاه مناسبی قرار بگیرند. به نظر می‌رسد تغییر قانون انتخابات در گام نخست، توانسته تاحدودی فضا را برای ورود چهره‌های خارج از احزاب فراهم کند. البته در صورتی که فرضیه ورود برخی چهره‌های وابسته به احزاب در قالب نیروهای مستقل برای اطمینان از رأی‌آوری اشتباه باشد. ائتلاف فتح و جریان وابسته به عمار حکیم و حیدر العبادی شاید بزرگ ترین بازندگان انتخابات اخیر بودند. گروه نخست ۱۴ کرسی و گروه دوم تنها چهار کرسی انتخاباتی را کسب کرده‌اند. به نظر می‌رسد آرای کاسته شده از سبد ائتلاف فتح(هادی العامری) به سبد ائتلاف دولت قانون(نوری المالکی) و آرای کاسته شده از سبد حکمت ملی(عمار حکیم) و نصر(حیدر العبادی) به سبد صدریها و تحریم‌کنندگان افزوده شده است. گویا عملکرد ضعیف ائتلاف فتح در پارلمان عراق و به ویژه در مسئله معیشت و برخی تشتت‌های درون این ائتلاف و جدایی نیروهایی مانند کتائب حزب‌ا... در کاهش آرای فتح اثرگذار بوده است.جالب اینجاست که زنان، ۹۷ کرسی پارلمان از مجموع ۳۲۹ کرسی را کسب کردند، یعنی 29.4 درصد در انتخابات پارلمانی که بالاترین میزان و دستاورد محقق شده توسط زنان عراقی در تاریخ این کشور است. در مجموع دو نکته را نباید فراموش کرد: نخست این که نتایج فعلی، آمار اولیه محسوب میشود. هرچند که احتمال تغییر تعیین‌کننده در نتایج کم است. دوم این که در ساختار انتخاباتی عراق، ائتلاف‌های پساانتخاباتی اهمیت بسیاری دارند؛ زیرا این ائتلاف‌ها تعیین‌کننده فراکسیون بزرگ تر و در نهایت گزینه نخست‌وزیری هستند. ادعای تقلب و اعتراض به نتایج همزمان با این که میدان آزادی در وسط بغداد پایتخت عراق شاهد حضور صد‌ها نفر از حامیان جریان صدر بود که پیروزی این جریان را با به صدا درآوردن بوق خودروها و برافراشتن پرچم عراق و تصویر مقتدی صدر جشن گرفته بودند ، پس از بیانیه چارچوب هماهنگ‌کننده احزاب شیعی عراق در اعتراض به کمیساریای عالی انتخابات این کشور، «هادی العامری» رئیس ائتلاف الفتح عراق، باصدور بیانیه ای نوشت: «به هر قیمتی که شده، ما این نتایج ساختگی را نمی‌پذیریم و از آرای نامزدهای خود و رأی‌دهندگانمان با تمام قدرت دفاع خواهیم کرد». چارچوب هماهنگ‌کننده احزاب شیعی شامل ائتلاف «الفتح»، «دولت القانون»، «عصائب اهل الحق» به اضافه «کتائب حزب‌ا...» و دیگر جریان‌های شیعی است. ابوعلی العسکری سخنگوی گردان‌های حزب ا... عراق نیز در بیانیه ای نوشت: آن چیزی که در انتخابات روز گذشته دیدیم بزرگ ترین عملیات کلاهبرداری و فریب سازمان یافته تاریخ علیه ملت عراق بود. درمقابل کمیساریای عالی انتخابات عراق در پاسخ به معترضان به نتایج انتخابات پارلمانی گفت که دستگاه های رأی‌گیری بسیار پیشرفته و دقیق هستند و امکان جابه‌جایی آرا وجود ندارد. هیئت اعزامی اتحادیه اروپا نیز برای نظارت بر انتخابات عراق می‌گوید که تخلفاتی در برخی مراکز اخذ رأی عراق صورت گرفته؛ اما این موارد بر روند انتخابات اثرگذار نبوده است. چرایی افزایش آرای صدریها پس از اعلام نتایج اولیه انتخابات پارلمانی زودهنگام در عراق، ازجمله پرسش‌های مهمی که وجود دارد این است که چرا آرای جریان صدر نسبت به انتخابات گذشته افزایش قابل توجهی داشته است؟واقعیت این است که مقتدی صدر هواداران ثابتی دارد که بیش از عملکرد به کاریزمای وی رأی می‌دهند و کاهش میزان مشارکت نیز تأثیری در اراده آن‌ها برای حمایت از مقتدی ندارد. مشارکت حدوداً ۴۰ درصدی در انتخابات اخیر، زمینه را برای قدرت‌نمایی صدریها فراهم کرد. به‌ویژه آن که به نظر می‌رسد بیانیه مرجعیت نیز نتوانست بر مشارکت مردمی در عراق بیفزاید. افزون بر این، استفاده از دستگاه‌هایی برای خوانش اثر انگشت و قطع مکرر این دستگاه‌ها، اخلال قابل توجهی در فرایند رأی‌گیری ایجاد کرد و گزارش‌های متعددی نیز منتشر شد که نشان می‌داد افراد زیادی نتوانستند رأی خود را به صندوق بیندازند. این وضعیت به سود رأی‌دهندگان جریان صدر تمام شد. از ابتدای اعتراضات اکتبر ۲۰۱۹نیز از جمله مهم‌ترین افرادی که مورد شدیدترین حملات گروه‌های تشرینی (معترضان) قرار گرفت، مقتدی صدر و هوادارانش بودند. این روند در ماه‌های اخیر افزایش محسوسی داشت. از این‌رو به نظر می‌رسد حملات بی‌سابقه و سیل توهین و تمسخر مقتدی در فضای مجازی عراق، حامیانش را بیش از پیش برای شرکت در انتخابات تهییج کرده باشد. مسئله دیگر نیز استفاده مقتدی از کلیدواژه‌ها و شعارهایی است که در فرهنگ سیاسی عراق امروز قابلیت بسیج‌کنندگی دارند. ازجمله مبارزه با فساد، دخالت خارجی و تأکید بر استقلال عراق و همچنین چند سخنرانی اخیر مقتدی که توانست حامیانش را پای صندوق بیاورد. سناریوهای ائتلاف‌های پساانتخاباتی اما مهم‌ترین مسئله فعلی تشکیل فراکسیون اکثریت است. وضعیت آرا و تحولات سیاسی نشان می‌دهد فراکسیون بزرگ تر (کتلة الاکبر) با حضور حداقل ۱۴۵ نماینده با ترکیب صدریها، تقدم (محمد الحلبوسی)، حزب دموکرات کردستان (بارزانی) و قوی الدوله (الحکیم و العبادی) تشکیل خواهد شد. در سوی مقابل فراکسیون دیگری با ترکیب دولت قانون (المالکی)، فتح (العامری)، عزم (الخنجر) و چند ائتلاف دیگر و با حضور ۷۸ نماینده شکل خواهد گرفت. نکته مهم این است که هنوز مشخص نیست نیروهای مستقل و تشرینی‌ها که جمعاً حدود ۴۰ کرسی را به دست آورده‌اند، به سمت کدام جریان پارلمانی حرکت خواهند کرد. زیرا اولاً ماهیت سیاسی و صنفی نیروهای مستقل نامعلوم است و ثانیاً تشرینی‌ها هم با صدر و هم با محور مقاومت زاویه دارند. براساس شرایط فعلی، گزینه اصلی برای نخست‌وزیری، الکاظمی است و گزینه دوم المالکی. با این تفاوت که الکاظمی حمایت آمریکا، صدر و کردها و همچنین عدم وتوی ایران و مرجعیت را دارد اما المالکی با وجود حمایت ایران، آمریکا و کردها با معضل وتوی صدر و احتمالاً مخالفت مرجعیت روبه‌روست. نکته کلیدی این که براساس یک تفسیر از قانون جدید انتخاباتی در عراق، احزاب سیاسی راه‌یافته به پارلمان در فاصله تشکیل پارلمان تا تشکیل دولت، نمی‌توانند دست به ایجاد ائتلاف‌های جدید بزنند. بنابراین فراکسیون اکثریت می‌تواند همان حزب پیروز در انتخابات باشد. در این شرایط صدر می‌تواند بدون هماهنگی با سایر احزاب، گزینه خود برای نخست‌وزیری را به رئیس‌جمهور معرفی کند. اما به دلیل شرایط دشوار اقتصادی و سیاسی در عراق و مخالفت بازیگران خارجی، مقتدی احتمالاً مسیر همکاری با سایر احزاب را پیش خواهد برد. آینده حشد؛ تداوم، ادغام یا انحلال؟ با اعلام نتایج اولیه انتخابات پارلمانی زودهنگام در عراق و بیانیه مقتدی صدر، ابهاماتی درباره آینده گروه‌های مقاومت در عراق ایجاد شده است. حشدالشعبی نیروی مسلح رسمی و قانونی در عراق محسوب میشود که زیرمجموعه نخست‌وزیر به عنوان فرمانده کل قواست بنابراین تنها نگرانی درباره تداوم وضعیت این نهاد، شکاف موجود میان نیروهای موسوم به حشد مرجعیت با نیروهای نزدیک به ایران است. از این‌رو طرح انحلال حشد چندان قابل تحقق به نظر نمی‌رسد.گروه‌های مقاومت عراقی (فصائل المقاومه) که حداقل بخشی از آن‌ها خارج از چارچوب رسمی حشدالشعبی هستند در معرض حملات تشرینی‌ها (معترضان) و صدریها قرار دارند. مقتدی در بیانیه اخیرخود چند بار به این گروه‌ها اشاره کرد و خواستار انحصار سلاح در دست دولت شد بنابراین، فعلا تمرکز روی این نیروهاست. در این شرایط سه وضعیت را می توان برای آینده این گروه‌ها متصور بود. انحلال، ادغام یا تداوم فعالیت. در صورت نخست‌وزیری الکاظمی یا نخست‌وزیری فردی از جناح صدر و با توجه به خروج نیروهای رزمی آمریکایی از عراق در پایان سال جاری میلادی، فشار به گروه‌های مقاومت خارج از حشد افزایش خواهد یافت و سناریوی انحلال جدی‌تر خواهد بود. با توجه به واکنش شب گذشته کتائب، وقوع درگیری داخلی در چنین شرایطی محتمل است اما در صورت نخست‌وزیری شخصی مانند نوری المالکی به نظر می‌رسد مهم‌ترین سناریو، ادغام گروه‌های مقاومت در چارچوب رسمی حشدالشعبی باشد. در این شرایط، احتمالاً مقتدی به مهم‌ترین مخالف ادغام تبدیل خواهد شد زیرا وی هیچ گاه حاضر نیست سلاح گروه نظامی وابسته به خود (سرایا السلام) را تحویل دولت دهد. عراق پس از انتخابات پارلمانی انتخاباتی که کمترین میزان نسبت مشارکت در دو دهه گذشته را دارد اما پتانسیل بالایی برای تغییر موازنه قوا و همچنین نقشه سیاسی در عراق دارد. تکلیف روابط خارجی بغداد پس از این انتخابات به چه شکل تعیین خواهد شد؟روزنامه العربی الجدید در تحلیلی به تاثیر نتایج انتخابات عراق بر آینده این کشور و حل مشکلات و بحران‌هایی که بغداد با آن مواجه است، پرداخته و نوشته است که دو فرضیه امروز پیش روی بهبود شرایط این کشور است: فرضیه نخست که معتقد است تغییر از داخل عراق و در نتیجه روند سیاسی باید صورت گیرد و فرضیه دوم که می‌گوید بهترین انتخاب برای تغییر، تحریم انتخابات و فشار و اعتراضات مردمی است. العربی الجدید با اشاره به این دو فرضیه می‌نویسد: جدای از این دو فرضیه موجود، واقعیت آنچه در عراق می‌گذرد تاکیدی بر این امر است که هیچ تغییری در عراق چه از رهگذر روند سیاسی و چه از مسیر تحریم و فشار و اعتراضات مردمی ممکن نیست مگر آنکه تمایل و رغبتی منطقه‌ای برای ایجاد تغییر در عراق وجود داشته باشد. نباید این واقعیت را نادیده بگیرید که روند سیاسی در عراق نتیجه توافقات منطقه‌ای است. نباید فراموش کنیم که نخست وزیری در عراق سمتی است که باید در نتیجه توافق ایران و آمریکا تعیین تکلیف شود. امروز شاهد برگزاری گفت و گو میان ایران و عربستان در زمین عراق هستیم، نتایج مثبت این مذاکرات تاثیرات بزرگی بر داخل عراق، پارلمان آینده و حکومت جدید عراق خواهد داشت.
سایر اخبار این روزنامه
فرمول افزایش 10 درصدی حقوق+یارانه
سقوط بورس در روز خبرسازی عجیب رئیس !
هوای مشهد آلوده تر از تهران!
چرا زنان کمتر تصادف می‌کنند؟
بازگشت حسن روحانی؟
دوراهی افزایش حقوق و اَبَرتورم یا ...
بدشانسی مقابل۹۰ هزار صندلی خالی!
کسب و کار فقط به شرط واکسن
جهان پُر از شگفتی «سیدعلی قاضی»
بازیگران عراق پسا انتخابات
نسخه زندگی با بی‌آبی
خانه های چینی در ایران ؟
