روزنامه وطن امروز
1400/07/22
ارتش آزاد سوریه
روح‌الله اژدری: ارتش آزاد سوریه از ابتدای شکل‌گیری، گروه‌های پراکنده‌ای بودند که هر کدام در بخشی از سوریه تشکیل شدند. برخی از افسران جدا شده تلاش کردند با نامگذاری برای گروه خود از طریق یک فیلم ویدئویی و خواندن بیانیه، مردم و اعضای ارتش سوریه را ترغیب به پیوستن به خود کنند. تیپ خالد بن ولید در نزدیکی حمص به فرماندهی عبدالرحمان شیخ علی، گردان فاروق به فرماندهی عبدالرزاق فاروق، گردان حمزه به فرماندهی ستوان ابراهیم محمد ایوب، گردان عمرو به فرماندهی قیس قطانه، جنبش افسران آزاد به فرماندهی سرهنگ حسین هرموش و گردان اسامه بن زید و گردان ابوالفیدا به فرماندهی زهیرالشیخ از نخستین گروه‌هایی بودند که پس از جدایی از ارتش اعلام موجودیت کردند. از ژوئن ۲۰۱۱ که نخستین نمونه شورش مسلحانه در جسرالشغور و ادلب بود تا فوریه ۲۰۱۲ در بابا عمرو و حمص حملات متعددی توسط شورشیان سوری، علیه مراکز حکومتی و ارتش سوریه به وقوع پیوست. این حملات خونین در ادلب، الرستان، حمص جبل الزویه، زبدانی و حومه دمشق توسط گروه‌های شورشی انجام شد. (2013:11.13Holliday) * تشکیل مقر ارتش آزاد سوریه در ترکیه با وقوع بحران و شورش در سوریه ۲ گروه از کشورها در عرصه حمایت از طرفین ظهور کردند که هر کدام براساس منافع استراتژیک خود عمل می‌کردند. عده‌ای مثل ایران و روسیه به حمایت از حکومت اسد پرداختند و کشورهایی مثل ترکیه، عربستان و قطر برای مقابله با نفوذ ایران در منطقه و آمریکا برای محافظت از اسرائیل و تامین منافع منطقه‌ای خود و مقابله با ایران و محور مقاومت وارد عرصه حمایت از مخالفان حکومت اسد شدند. با توجه به پراکندگی گروه‌های کوچک و متعدد شورشیان تلاش کردند برای اتحاد معارضان سوری، مرکزی برای هدایت و حمایت از آنان تشکیل دهند لذا اواخر ماه ژوئن ۲۰۱۱ سرهنگ ریاض اسعد به همراه ۶ افسر دیگر ارتش سوریه که از ارتش جدا شده بودند، در اردوگاه پناهندگان سوری در استان آنتالیای ترکیه از تشکیل ارتش آزاد سوریه خبر دادند. (2013:14Holliday) کنفرانس «دوستان سوریه» در آنتالیای ترکیه، در سال 2012 در واقع نوعی تقسیم کار حمایت از شورشیان علیه حکومت سوریه بود. علاوه بر ترکیه، قطر و سعودی که حامی مالی ارتش آزاد سوریه بودند، آمریکا در ابتدای آغاز شورش در سوریه محتاطانه به شورشیان آزاد سوریه قول داد تجهیزات غیرکشنده از جمله وسایل نقلیه، تجهیزات ارتباطی، غذا و تجهیزات پزشکی در اختیار آنان قرار دهد. (2016:8Lister) از ابتدای شورش‌ها تا زمستان ۲۰۱۲ ارتش آزاد سوریه موفقیت‌های فراوانی در تقابل با دولت سوریه به دست آورد و توانست بر بسیاری از مناطق تسلط یابد. به موازات ارتش آزاد سوریه، جبهه النصره نیز توانست پیروزی‌های قابل‌توجهی کسب کند. پیروزی‌های جبهه النصره وابسته به القاعده موجب شد ارتش آزاد که نیروی سکولار و ملی بود با جبهه النصره به تقابل برسد. اهداف جبهه النصره به‌رغم ادعای آنان، فراتر از مرزهای جغرافیایی سوریه بود و تعداد زیادی از نیروهای سلفی و تکفیری خارجی در آن می‌جنگیدند. (2012:9Lister) * اهداف ارتش آزاد سوریه افسران ارتش آزاد سوریه در واقع از بدنه ارتش سکولار سوریه جدا شده بودند، بنابراین بیشتر تعلق سکولاریستی داشتند. برخلاف جبهه النصره و احرارالشام که دنبال ایجاد یک امارت به‌اصطلاح اسلامی در سوریه بودند، اعضای ارتش آزاد سوریه دنبال اسقاط حکومت بشار اسد و ایجاد یک حکومت سکولار بودند. آنها هیچ‌گونه تعلق مذهبی نداشتند. نماز نمی‌خواندند و مشروب می‌خوردند. هیچ‌گونه موضع ضدغرب نداشتند و تلاش می‌کردند ضمن دریافت حمایت دیپلماتیک و رسانه‌ای غرب، از آمریکا نیز حمایت‌های نظامی و تسلیحاتی جذب کنند. آنها با اسرائیل روابط دوستانه‌ای برقرار کردند و اسرائیل ضمن حمایت تسلیحاتی به آنان در امور پزشکی نیز خدمات ارائه داد لذا بسیاری از سوری‌های شورشی که تعلق به‌اصطلاح مذهبی داشتند از ارتش آزاد بریدند و به گروه‌هایی مثل احرارالشام، جیش‌الاسلام، داعش و جبهه النصره پیوستند. شورای ملی سوریه تلاش می‌کرد ارتش آزاد سوریه را یکی از گروه‌های اپوزیسیون زیرمجموعه خودش قرار دهد اما ارتش آزاد تمایلی به پیوستن به شورای ملی نداشت و از موضع برتر و بالاتر با شورا تعامل می‌کرد.