عملیات 7 ساعته نجات در «برنجه»
فاطمه عسگری‌نیا| جمعه گذشته یکی از اعضای تیم 26 نفره کوهنوردی که برای صعود به ارتفاعات قله «برنجه» در روستای «ونایی» از توابع بروجرد به دل کوه زده بودند، دچار حادثه شد. بانویی جوان که به علت پیچیدگی مچ پا نتوانست دوستان و همراهان خود را در مسیر بازگشت همراهی کند. امدادگران جمعیت هلال‌احمر شهرستان بروجرد به محض اطلاع از این حادثه در قالب تیم‌های مختلف سریعا خود را به منطقه وقوع حادثه رساندند. اما از آنجا که عملیات نجات به ساعات تاریکی شب خورد، این عملیات با دردسرهای شبانه همراه بود؛ از عبور سخت از مسیرهای صخره‌ای و دره‌های خطرناک گرفته تا حمل مصدوم نسبتا سنگین‌وزن، با بسکت از ارتفاع 2هزار متری. این دشواری‌ها باعث شد تا این عملیات 7 ساعت طول بکشد، اما درنهایت امدادگران داوطلب و نجاتگران جمعیت هلال‌احمر بروجرد موفق به نجات جان زن کوهنورد شدند.
قله برنجه، یکی از قلل مرتفع روستای ونایی از توابع بروجرد است که ارتفاع 3500 متری‌اش همیشه جاذبه‌ای برای صعود کوهنوردان حرفه‌ای و مبتدی بوده و هست. البته این صعودها هیچ‌گاه بدون حادثه نیست؛ مخصوصا برای گروه‌های غیرحرفه‌ای که نه به مسیرهای صخره‌ای این منطقه آشنا هستند، نه از سختی طی این مسیر آگاهند. ساعت 4 صبح روز جمعه 22 مهرماه بود که تیم 24 نفره‌ای از کوهنوردان برای صعود به این قله زیبا خود را به دامنه کوه رساندند. به ظاهر همه چیز برای صعود آماده بود. کوهنوردان مسیر را با راهنمایی سرپرست گروه در پیش گرفتند. هوای خنک صبحگاهی دلنشین بود و بوی چای زغالی عشایر آنها را مست کرده بود. این عطر و بوی دل‌انگیز آنها را برای لحظه‌ای میهمان خانواده سه نفره‌ای از عشایر منطقه کرد. مشغول گپ‌وگفت شدند و بعد از استراحت کوتاهی، با راهنمایی «فرهاد» پسر کوچ‌نشین خانواده عشایر، تیم به راه خود ادامه داد. حوالی عصر بود که سرانجام موفق به صعود شدند. بعد از کمی استراحت همین که دم‌دمای غروب تصمیم به برگشت از کوه گرفتند، یکی از بانوان همراه تیم در میانه راه سنگلاخی کوهستان در پی پیچیدگی مچ پا دچار مصدومیت شد و این حادثه تمام برنامه برگشت اعضای تیم را تحت‌الشعاع خود قرار داد. هوا به تاریکی می‌رفت، اما از بازگشت کوهنوردان خبری نبود. فرهاد که حواسش به از دست رفتن زمان برای بازگشت کوهنوردان بود، چشم از قله برنمی‌داشت. تا اینکه با پیدا شدن نورهای ضعیفی در ارتفاعات کوه و ثابت ماندن نورها دلش گواه حادثه‌ای را داد. اعضای تیم کوهنوردی هم البته در آن ارتفاعات بیکار نمانده بودند و حادثه را به جمعیت هلال‌احمر شهرستان بروجرد اطلاع داده بودند.
فرهاد که مسیر قله را مثل کف دست می‌شناخت سریعا برای کمک به این تیم خود را به این ارتفاعات رساند و در میانه راه با نیروهای امدادی جمعیت هلال‌احمر برخورد کرد. مسیر صخره‌ای، پر از سنگلاخ و خطرناک قله برنجه در دل تاریکی شب کار را برای امدادگران و نجاتگران هلال‌احمر سخت کرده بود و اگر راهنمایی‌های فرهاد نبود، قطعا زمان برای پیدا کردن مسیر دسترسی به فرد حادثه‌دیده بیشتر از دست می‌رفت. به گفته «رضا کرزبر» مسئول پایگاه امدادونجات جمعیت هلال‌احمر شهرستان بروجرد فرهاد خود را سریع‌تر از بچه‌های هلال‌احمر به مصدوم رساند و موفق شد با حداقل امکاناتی که در اختیار داشت، 500 متری مصدوم را به پایین منتقل کند، اما خستگی اعضای تیم و مسیر سخت اجازه ادامه کار را به آنها نداده بود. نجاتگران جمعیت هلال‌احمر سریعا به محض رسیدن به مصدوم و بسکت کردن اصولی و فنی آن نسبت به انتقال او اقدام کردند، کاری که با توجه به سنگینی وزن مصدوم و مسیر صخره‌ای کوهستان طاقت‌فرسا بود: «تاریکی هوا و سنگلاخی مسیر اجازه نمی‌داد تا کار انتقال مصدوم به راحتی انجام شود، از طرفی حفظ سلامت مصدوم برای ما در اولویت بود. این خانم تقریبا 110 کیلو وزن داشت که در حالت مصدومیت به سنگینی وزن‌شان هم افزوده شده بود. به خاطر همین کار انتقال مصدوم تقریبا 6 ساعتی به طول کشید و نجاتگران در مسیر برگشت بارها و بارها دچار زمین‌خوردگی و مصدومیت شدند.»
ارتفاعات همواره پرحادثه
این اولین بار و آخرین باری نیست که نجاتگران کوهستان جمعیت هلال‌احمر بروجرد عملیات سخت امدادونجات را در این ارتفاعات سخت انجام می‌دهند. «مجید کحالیان» از کوهنوردان حرفه‌ای و داوطلبان تیم نجات کوهستان جمعیت هلال‌احمر بروجرد است. او فعالیت‌های داوطلبانه خود را از سال81 با جمعیت هلال‌احمر آغاز کرده و در تمام طول این سال‌ها با جان و دل برای نجات جان انسان‌ها تلاش کرده است: «ارتفاعات کوهستانی منطقه ما همواره برای گردشگران و طبیعت‌گردان پرجاذبه و البته پرخطر و همراه با ریسک فراوان است. آمادگی داوطلبان کوهنورد منطقه همواره در حوادث کوهستان و نجات جان افراد موثر بوده است. در همین نمونه آخر که جمعه برای انجام عملیات عازم شدیم، اگر همراهی و ازخودگذشتگی نجاتگران نبود، چه‌بسا انتقال مصدوم سنگین‌وزن از ارتفاعات 2هزار متری کوهستان به راحتی انجام نمی‌شد. اعضای داوطلب کوهستان در بروجرد با حداقل امکانات فردی در این عملیات‌ها شرکت کرده و در هر عملیات برای نجات جان هر کوهنورد یا کوه‌رو با جان خود بازی می‌کنند. این در حالی است که بعد از انجام هر عملیات نامی از آنها در جایی برده نمی‌شود.»
طبیعت‌گردان آمار حوادث را بالا برده‌اند
مجید و دوستان کوهنوردش دائما در ارتفاعات «سه‌کوزان»، «ولاش» و «تخته سفره» مشغول فعالیت‌های امدادونجات هستند و این روزها که در سایه فعالیت بی‌منطق گروه‌های طبیعت‌گردی حضور تیم‌های کوه‌رو به ارتفاعات فنی و سخت منطقه افزایش یافته، ماموریت‌ها و دغدغه‌هایشان برای نجات جان انسان‌ها بیشتر شده است: «متاسفانه در دو سال اخیر فعالیت گروه‌های طبیعت‌گرد افزایش یافته، مردم هم اقبال خوبی به این فعالیت‌ها داشتند، در حالی که این تیم‌ها هیچ‌گونه حمایت و پشتیبانی از افراد همراه خود در زمان بروز حادثه انجام نمی‌دهند و این صرفا بازی با جان انسان‌هاست.»به گفته او نجاتگران کوهستان هر هفته عملیاتی را در ارتفاعات بروجرد در پیش دارند، البته این عملیات‌ها صرفا در قلل نیست و حتی در پایین‌دست‌ها و «تنگه کپرگه» نیز دائما شاهد گم‌شدن گردشگران در مسیرهای پرپیچ‌وتاپ منطقه‌اند: «اغلب افراد به علت ناآشنایی با منطقه در این مسیرها گم می‌شوند وگاه باید روزها دنبال تیم‌هایی بگردیم که کسی خبر از مسیر طی‌شده توسط آنها ندارد.»
18 تیم امدادونجات در بروجرد پای کارند
«موسی امید علی» معاون شعبه و مسئول امدادونجات شهرستان بروجرد می‌گوید 18 تیم امدادونجات در جمعیت هلال‌احمر شهرستان بروجرد همواره در حال آماده‌باش برای پوشش عملیات‌های نجات هستند: «این تیم‌ها در بخش‌های مختلف کوهستان، سیلاب، جاده، آوار، اسکان اضطراری، پشتیبانی و تغذیه در بحران ساماندهی شده‌اند.»
به گفته او علاوه بر تیم‌های امدادونجات حرفه‌ای که در قالب جمعیت هلال‌احمر فعالند نیروهای بومی و محلی هم در صورت نیاز به یاری نجاتگران می‌آیند و این کمک‌ها روند امدادرسانی به حادثه‌دیدگان به‌خصوص در مناطق کوهستانی را سریع‌تر کرده است.
امید علی هم کمبود امکانات در اختیار تیم‌های امدادونجات جمعیت هلال‌احمر شهرستان بروجرد را تایید می‌کند و معتقد است که درست است که این امکانات به‌روز نیست، اما نجاتگران حرفه‌ای جمعیت هلال‌احمر با ازخودگذشتگی و هدف والای خود که همان نجات جان انسان‌ها در بحران است، هرگز در حوادث کم نمی‌گذارند.
1500 نیروی داوطلب داریم
حرفی که «محمد کرمی» مدیر جمعیت هلال‌احمر شهرستان بروجرد هم بر آن صحه می‌گذارد و می‌گوید: «ما در شهرستان بروجرد 1500 نیروی داوطلب در تمامی بخش‌ها داریم. از این تعداد حدود صد نفر به عنوان نجاتگر در ماموریت‌های امدادونجات فعالیت دارند. منطقه ما، یک منطقه کوهستانی با جغرافیای خاص است. وجود قلل مرتفع در مسیر رشته‌‌کوه‌های زاگرس در این منطقه باعث شده تا این قلل همواره یکی از انتخاب‌های نخست کوهنوردان برای صعودهای فنی باشد.»
درست است که جمعیت هلال‌احمر با آموزش نجاتگران حرفه‌ای شرایط مطلوبی را در حوزه امدادرسانی به حادثه‌دیدگان در بخش‌های مختلف پیش‌بینی کرده، اما در کنار این ظرفیت از خانه‌های هلال و توانایی نیروهای بومی منطقه هم غافل نشده است. کرمی می‌گوید: «یکی از اولویت‌های اساسی ما افزایش تعداد خانه‌های هلال شهرستان و تقویت نیروهای بومی برای بهره‌گیری از توان و ظرفیت‌شان در ماموریت‌های نجات است.»
