روزنامه جوان
1400/07/26
قوانین حمایتی در عمل علیه مادران شاغل!
حال یک مادر شاغل را فقط مادر شاغل می‌فهمد؛ کسی که باید هم نقش مادری خود را خوب ایفا کند و هم کارش را به نحو احسن انجام دهد، البته کار‌های یک مادر شاغل به اینجا ختم نمی‌شود و او باید حواسش به کار‌های خانه و پخت و پز غذا هم باشد! در این میان هستند کسانی که بی‌توجه به علایق یک مادر شاغل به او می‌گویند که سرکار نرو و با آرامش در خانه بمان و فرزندت را بزرگ کن؛ متأسفانه آنها نمی‌دانند که مادران شاغل، علاوه بر اینکه عاشق فرزندشان هستند، به شغلی که سال‌ها در آن فعالیت می‌کردند، نیز علاقه دارند. شاید برخی از مادران شاغل برای حفظ شغل و ایفای نقش مادرانه خود تمام تلاششان را انجام دهند، اما در نهایت به‌دلیل نبود حمایت کافی از آنها، دیگر به جایی می‌رسند که در مسیر دوراهی انتخاب شغل یا رسیدگی به مسئولیت مادرانه‌شان قرار می‌گیرند و در صورت انتخاب یکی از این دو مسیر و بازماندن از مسیر دیگر، زندگیشان تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد و حال خوشی ندارند. در حالی که تأکید بر فرزندآوری و رشد جمعیت میشود و کارشناسان جمعیت نسبت به بسته شدن پنجره جمعیتی هشدار می‌دهند، بانوان شاغل که قصد فرزندآوری دارند از ترس از دست دادن شغلشان این امر را به تأخیر می‌اندازند، زیرا که قوانین حمایتی از مادران شاغل کافی نیست و آن قوانینی که در این خصوص به تصویب رسیده نیز به درستی اجرا نمی‌شود. البته در این میان دستگاه‌های تقنینی و اجرایی دولت اقداماتی را برای حمایت از مادران شاغل انجام داده‌اند، اما حمایت مناسب از این مادران، نیازمند عزمی همه‌جانبه و با حضور فعال‌تر دولت، تشکل‌های کارگری و به‌ویژه کارفرمایی است تا زمینه تصویب و اجرای هر چه بهتر و بیشتر قوانین فراهم شود. به هر حال برخی کاستی‌ها در این خصوص اخیراً دلایلی را فراهم آورده‌است که امروزه مادران زیادی وجود دارند که بعد از اینکه صاحب فرزندی شدند به ناچار شغلشان را از دست داده و خانه‌نشین شده‌اند. یکی از این کاستی‌های بزرگ وضعیت مادران شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور است؛ ایشان به استناد ماده ۷۵ قانون کار اساساً نباید در مشاغل سخت و زیان‌آور شاغل شوند و در صورت اشتغال به شغل سخت و زیان‌آور، کارفرما مرتکب تخلف شده‌است! اما مادران زیادی در مشاغل سخت و زیان‌آور مشغول به کارند و، چون قانون کارشان را به رسمیت نمی‌شناسد، در عمل از مزایای قانونی بسیاری محروم شده‌اند. این تناقض‌های عجیب و غریب قانونی باید مرتفع شود. «جوان» با کورش یزدان، مدیر کل روابط کار و جبران خدمت، درباره قوانین موجود برای حمایت از مادران شاغل گفتگو کرده‌است که آن را در ادامه می‌خوانید. با تأکید بر افزایش جمعیت و مشوق‌های فرزندآوری، چه قوانینی برای حمایت از مادران شاغل وجود دارد که هم بتوانند به شغل خود برسند و هم وظایف مادری‌شان را ایفا کنند؟در مورد قوانین موجود در حمایت از مادران شاغل باید به ماده ۷۸ قانون کار جمهوری اسلامی ایران مصوب ۲۹/۸/۱۳۶۹، ماده واحده قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب ۲۰/۳/۱۳۹۲ مجلس شورای اسلامی، قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی مصوب ۲۲/۱۲/۱۳۷۴ مجلس شورای اسلامی و قانون کاهش ساعات کار بانوان شاغل دارای شرایط خاص مصوب ۲/۶/۱۳۹۵ مجلس شورای اسلامی اشاره کرد که در قوانین مزبور حمایت‌های خاصی در خصوص کاهش ساعات کار مادران و اعطای مرخصی‌های زایمان به آنان اشاره شده‌است.
در ماده ۷۸ قانون کار جمهوری اسلامی ایران مصوب ۲۹/۸/۱۳۶۹ آمده‌است: «در کارگاه‌هایی که دارای کارگر زن هستند کارفرما مکلف است به مادران شیرده تا پایان دو سالگی کودک پس از هر سه ساعت، نیم ساعت فرصت شیر دادن بدهد. این فرصت جزو ساعات کار آنان محسوب میشود.» در تبصره ۲ ماده واحده قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعت و خانواده مصوب ۲۰/۳/۱۳۹۲ مجلس شورای اسلامی آمده‌است: «به دولت اجازه داده میشود مرخصی زایمان مادران را به ۹ ماه افزایش دهد و همسر آنان نیز از دو هفته مرخصی اجباری (تشویقی) برخوردار شوند. این قانون به مادرانی که سن فرزند آنان به ۹ ماهگی نرسیده‌است، تسری می‌یابد و مادر می‌تواند تا سن ۹ ماهگی نوزاد از مرخصی زایمان استفاده کند.» با توجه به فاصله زیاد محل کار تا خانه کارگران، قانون مرخصی شیردهی برای رسیدگی به فرزند شیرخوار عملاً قابل‌اجرا نیست و مادران شاغل نمی‌توانند از این امتیاز نیم ساعته مرخصی استفاده کنند؛ آیا مادران شاغل می‌توانند این دو نیم ساعت را به صورت یک ساعت کاهش ساعت کاری در اتمام کار خود مورد استفاده قرار دهند؟
در رابطه با موضوع مرخصی شیردهی لازم به ذکر است که به استناد ماده ۷۸ قانون کار «در کارگاه‌هایی که دارای کارگر زن هستند، کارفرما مکلف است به مادران شیرده تا پایان دو سالگی کودک پس از هر سه ساعت، نیم ساعت فرصت شیر دادن بدهد. این فرصت جزو ساعات کار آنان محسوب میشود.» نحوه استفاده از این امتیاز با توافق کارگر و کارفرما خواهد بود و می‌توان آن را به صورت یک ساعت کاهش کاری در اتمام کار تعیین کرد. البته مجدداً باید تأکید شود که در این خصوص یعنی یک ساعت کاهش میزان کار در چارچوب استفاده از مزایای ماده ۷۸ قانون کار، کارگر و کارفرما باید با یکدیگر توافق نمایند. آیا قانونی در حمایت از مادران شاغل که فرزندان بالای دو سال دارند نیز وجود دارد؟
به موجب ماده واحده قانون کاهش ساعات کار بانوان شاغل دارای شرایط خاص مصوب ۰۲/۰۶/۱۳۹۵ کارفرما موظف است ساعات کار هفتگی بانوان دارای فرزند زیر شش سال تمام را به جای ۴۴ ساعت در هفته ۳۶ ساعت در هفته با دریافت حقوق و مزایای ۴۴ ساعت تعیین نماید. نحوه اجرای این امتیاز توسط کارفرما در تبصره‌های ذیل ماده واحده پیش‌بینی شده‌است و به موجب تبصره ۲ ماده واحده مذکور «زمان شروع و خاتمه کار در اجرای این قانون با توافق مشمولان و مسئولان مربوط آنان تعیین می‌گردد.» در تبصره ۳ ماده واحده قانون مزبور نیز تصریح شده‌است: «کارفرمایان بخش غیر دولتی از اعمال تخفیف پلکانی یا تأمین بخشی از حق بیمه سهم کارفرما برخوردار می‌شوند.» در تبصره ۴ این قانون نیز در مورد شمول این قانون چنین آمده‌است: «بانوانی که براساس سایر مقررات از امتیاز کاهش ساعت کار بهره‌مند هستند تا زمانی که از مقررات مزبور استفاده می‌کنند یا دستگاه‌های تابع مقررات اداری و استخدامی خاص که امتیازات مشابه این قانون را دارند، از شمول این قانون مستثنی می‌باشند.» در تبصره ۵ این قانون نیز آمده‌است: «در صورتی که مشمولان این قانون، همزمان شرایط استفاده از امتیاز آن و مرخصی ساعتی شیردهی را داشته باشند یا همزمان دارای شرایط مختلف مصرح در این قانون باشند، حق انتخاب یکی از امتیازات پیش‌بینی شده را دارند.» همچنین در تبصره ۶ مقررات مذکور و در ارتباط با تأمین امنیت شغلی بانوان مشمول مقررات مذکور تصریح شده‌است: «به منظور تأمین امنیت شغلی مشمولان این قانون در دوران استفاده از مزایای آن، دستگاه‌های اجرایی و کارفرمایان بخش غیردولتی مشمول این قانون نمی‌توانند به صرف استفاده بانوان از مزایای کاهش ساعات کار، آنان را اخراج کنند یا محل خدمت جغرافیایی آنها را تغییر دهند. هرگونه اخراج، جابه‌جایی و استخدام جایگزین آنان ممنوع است.» آیا کاهش ساعت کاری برای مادران شاغل در چارچوب فرصت شیردهی، در شرایطی که بانوان به شکل پاره وقت با کارفرما همکاری کنند نیز قابل اجراست؟
بله. باید عنایت شود که امتیاز مطروحه برای مادران شاغل حسب ماده ۷۸ قانون کار که به صورت نیم ساعت فرصت شیردهی در روز در ازای سپری کردن هر سه ساعت کار روزانه در کارگاه‌ها مطرح شده‌است، با پیشفرض انجام کار تمام وقت از سوی کارگر یعنی ۴۴ ساعت کار در هفته توسط قانونگذار تعیین شده‌است و در شرایطی که بانوان شاغل، دارای قرارداد کار پاره وقت با کارفرما باشند که مستلزم انجام کار کمتر از ۴۴ ساعت در هفته است، می‌توانند به نسبت ساعات کارکرد خود از فرصت شیردهی بهره‌مند گردند؛ و به عنوان سؤال آخر، آیا کاهش ساعت کاری برای «مادران دارای فرزند زیر شش سال» در شرایطی که آنها به شکل پاره‌وقت با کارفرما همکاری می‌کنند نیز قابل اجراست؟
در این رابطه باید به هدف قانونگذار عنایت داشت. این مهم با مقررات مربوط به فرصت شیردهی در ماده ۷۸ قانون کار که در پاسخ قبلی بدان اشاره شد، متفاوت است. هدف قانونگذار به نظر در ماده واحده قانون کاهش ساعات کار بانوان شاغل دارای شرایط خاص مصوب ۰۲/۰۶/۱۳۹۵ این است که کارفرمایان، بانوانی را که دارای فرزند زیر شش سال هستند، با پرداخت حقوق و مزایای کارگر تمام وقت یعنی ۴۴ ساعت کار در هفته، به کار پاره وقت یعنی ۳۶ ساعت در هفته ترغیب نماید، اما در مواردی که شرایط کار بانوان دارای فرزند زیر شش سال، ذاتاً پاره وقت است، هدف قانونگذار تأمین شده و استفاده از مزایای مقررات مذکور نمی‌تواند مفهوم پیدا کند.
سایر اخبار این روزنامه
قوانین حمایتی در عمل علیه مادران شاغل!
آغاز تزریق دوز سوم واکسن کرونا
بسیج۴۰۰ هزار واحد مسکونی برای محرومان می‌سازد
سیاست هسته‌ای دولت اقدام در برابر اقدام است
مأرب دروازه پیروزی انصارالله در جنگ هشت‌ساله
انصارالله در آستانه فتح مأرب ریاض دنبال میانجیگری تهران
شجاعت، مهارت و قدرت رهبری از او یک خلبان نمونه ساخته بود
لاف بزرگ پس از افتضاح بزرگ
درباره شهادت بابا پنجعلی!
حمله به فیک‌نیوز‌های ارزی
گزارش رئیس به جمهور
راهبرد‌های ایران در افغانستان باید به‌روزرسانی شود
تکذیب حقوق ۹۲ میلیونی یک مدیر
اعتراض روزنامه اصلاح‌طلب به مولوی عبدالحمید
هزینه ده‌ها میلیونی نمایش ثروت در بارداری و زایمان
