روزنامه شرق
1400/07/29
امروز و فردای طرح شفافیت آرای نمایندگان
دستور کار صوری امروز و فردای طرح شفافیت آرای نمایندگان از این ماه به آن ماه و از این هفته به آن هفته می‌افتد، اما وارد صحن نمی‌شود. اخبار حاکی از این است که از بهمن سال 99، خبر در دستور کار قرار‌گرفتن طرح شفافیت آرای نمایندگان در رسانه‌ها می‌چرخیده، اما بعد از گذشت نزدیک به یک سال هنوز خبری نیست که نیست؛ تا جایی که باز هم دو هفته متوالی است شنبه‌ها نام طرح شفافیت آرای نمایندگان در فهرست دستور کار مجلس اعلام میشود و برخی نمایندگان نیز با اطمینان از طرح آن در صحن خبر می‌دهند، اما خبری نمی‌شود؛ آن‌هم در‌حالی‌که این طرح پیشینه و ریشه در مجلس دهم دارد و یکی از نخستین طرح‌هایی بود که در ابتدای مجلس یازدهم در دست انجام قرار گرفت. بعد از آن مجلسیان چندین طرح دیگر را به سرانجام رساندند و تصویب کردند، اما این طرحی که شاکله مجلس اصولگرایان بر اساس آن شکل گرفت، مدام به امروز و فردا می‌افتد؛ طرحی که جنجال‌های زیادی بر سر آن هم در مجلس گذشته و هم مجلس فعلی برپا شده و حامیان رسانه‌ای اصولگرایان از جمله خبرگزاری صداوسیما از آن به‌عنوان گام تاریخ‌ساز مجلس یازدهم یاد کرده‌اند یا گفته‌اند با تصویب آن، مجلس در یک اتاق شیشه‌ای قرار می‌گیرد!وقتی مجلس دهم طرح شفافیت آرای نمایندگان را رد کرد، فریاد و فغانشان بلند شد که چه نشسته‌اید وکلایتان در خانه ملت رأی‌شان را از شما مخفی می‌کنند؛ همان روزها بود که وعده دادند پایمان به بهارستان برسد، چنین و چنان می‌کنیم.
علیرضا پناهیان، واعظ معروف اصولگرا که در پی رد طرح شفافیت آرا در مجلس دهم، در یکی از منبرهای خود با لحنی توهین‌آمیز از این اقدام انتقاد کرد و در آن مقطع گفت: «... هر‌چی نماینده انتخاب می‌کنی، اکثریت رأی می‌دهند به اینکه رأی نماینده‌ها شفاف نباید باشد. چه خبرتان است؟ بعد به صورت بسیار جاهلانه و احمقانه‌ای می‌گویند مگر می‌خواهید تفتیش عقاید بکنید؟ مگر شما آنجا رأی به عقاید می‌دهید؟! غلط کردید شما با عقاید چه ربطی دارید؟ رأیت را بگو به چی رأی دادی به چی رأی ندادی. غلط می‌کنید شما بر اساس عقاید رأی بدهی، بر اساس کار کارشناسی باید رأی بدهی. من می‌خواهم بدانم تو برای چی رأی دادی. آی مجلس شورای اسلامی آدم باش! کی به شما حق داده شفاف رأی ندهی؟! کی به شما حق داده شفاف رأی‌دادن را تفتیش عقاید بدانی؟! رأی بر اساس کار کارشناسی! چی را از ملت دارید پنهان می‌کنید؟!...»، در این یک سال و نیم که از مجلس فعلی گذشته است، هیچ‌وقت دیده نشد که پیگیر این طرح شود یا درباره چرایی تعویق طرح آن در صحن، سؤال یا ایرادی بگیرد؛ به‌ویژه وقتی کلیات طرح شفافیت آرای نمایندگان در جلسه 15 بهمن سال گذشته از سوی نمایندگان رد و از دستور کار مجلس خارج شد، هیچ صدای اعتراضی از پناهیان شنیده نشد. نمایندگان از مجموع 234 نفر حاضر در جلسه، پس از استماع نظرات مخالفان و موافقان این طرح، با 153 رأی موافق، 63 رأی مخالف، 12 رأی ممتنع به کلیات این طرح رأی ندادند؛ آن‌هم در‌حالی‌که اصولگرایان مجلس دهم را بابت عدم تصویب این طرح به‌شدت شماتت کرده و در بیرون و داخل مجلس به مخالفان طرح تاخته بودند.
در زمان رد این طرح در مجلس یازدهم، قالیباف گفته بود: «با توجه به اینکه اصلاح آییننامه داخلی نیاز به دوسوم آرای نمایندگان دارد، کلیات این طرح رأی مورد نیاز را کسب نکرد. البته موافقان و مخالفان کلیات طرح با اصل موضوع شفافیت موافق بودند، بنابراین کمیسیون آییننامه داخلی مجلس تلاش کند تا آییننامه را به نوعی تنظیم و تدوین کند که شفافیت و دغدغه همه نمایندگان دیده شود». در نهایت نمایندگان ۲۸ بهمن سال ۹۹ با استناد به ماده ۱۳۰ آییننامه داخلی بررسی شفافیت آرای نمایندگان، مجددا در کمیسیون آییننامه داخلی مجلس آن را مورد بررسی قرار دادند و جزئیات آن تصویب شد، اما ارجاع دوباره آن به صحن تا‌کنون طول کشیده است. اول مهر، حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس، از نهایی‌شدن طرح شفافیت آرای نمایندگان در کمیسیون آییننامه داخلی قوه مقننه خبر داد و گفت: این طرح به هیئت‌رئیسه ارائه شده است تا در سامانه طرح‌ها و لوایح مجلس بارگذاری شود. او با بیان اینکه نمایندگان طبق آییننامه داخلی مجلس ۱۰ روز فرصت دارند تا پیشنهادهای خود درباره این طرح را ارائه دهند، گفته بود: احتمالا نمایندگان درخواستی را داشته باشند که این طرح خارج از دستور و با اولویت بررسی شود. پس از بازگشت نمایندگان از سرکشی به حوزه‌های انتخابیه خود، اگر قرار باشد طرح شفافیت آرای نمایندگان خارج از دستور بررسی شود، پس از طرح تسهیل صدور مجوزهای کسب‌و‌کار، این طرح در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد. حالا نزدیک به یک ماه از این سخنان گذشته، نمایندگان از سرکشی‌ها بازگشته‌اند و دوبار اعلام شده که طرح در دستور کار قرار می‌گیرد، اما شنبه وارد ماه آبان می‌شویم و هنوز این طرح به سرانجام نرسیده است.
شیر بدون یال و دم؟
نکته جالب‌تر اینکه گویا طرح اصلاح‌شده و در دستور کار قرار‌گرفته، با آنچه مراد از شفافیت در طرح اولیه بوده است، فاصله دارد و تبصره‌هایی بر آن افزوده شده که به‌نوعی نقض غرض است؛ مثلا در متن نهایی اصلاحیه که منتشر شده، با کمی جست‌وجو در مواد و تبصره‌ها متوجه وجود راهکارهای مخفی‌نگه‌داشتن آرای نمایندگان می‌شویم که طرح را به مصوبه‌ای نمایشی تبدیل خواهد کرد؛ برای مثال، درباره انتشار جلسات و آرای هیئت‌رئیسه، این‌گونه مقرر شده است: صوت و تصویر جلسات هیئت‌رئیسه از طریق سامانه در اختیار نمایندگان قرار می‌گیرد و آرای اعضای هیئت‌رئیسه به تفکیک موافق، مخالف و ممتنع در پایان هر جلسه و مشروح مذاکرات آن حداکثر ۱۰ روز پس از جلسه، به اطلاع نمایندگان می‌رسد. در موارد خاص پس از درخواست رئیس جلسه یا یک‌‌سوم حاضران، در صورت تصویب جمع حاضر، رأی اعضا برای اطلاع نمایندگان اعلام نمی‌شود. یا در سه تبصره ذیل ماده ۴ این طرح راهکار مخفی‌ماندن مشروح جلسات و آرای کمیسیون‌ها تبیین شده است.
طبق تبصره ۱ ماده ۴: «در صورت اضطرار که رعایت امنیت کشور ایجاب کند، هرگاه وزیر ذی‌ربط یا بالاترین مقام دستگاه مربوطه یا حداقل یک‌چهارم از اعضای کمیسیون درخواست کنند برای موضوع مورد بحث جلسه غیرعلنی تشکیل شود، با تصویب کمیسیون، جلسه صرفا برای رسیدگی به همان موضوع غیرعلنی میشود». همچنین در تبصره ۲ ماده آورده شده: «در صورت درخواست پنج نفر از اعضای کمیسیون و تصویب آن، آرای اعضای کمیسیون درباره طرح یا لایحه یا بخشی از اجزای آن، بدون درج اسامی منتشر میشود». در تبصره ۳ همین ماده نیز مقرر شده: درباره طرح‌ها و لوایحی که به موجب اصل هشتادو‌پنجم قانون اساسی در کمیسیون مورد رسیدگی قرار می‌گیرد، الزاما جلسات به صورت علنی تشکیل میشود و عدم انتشار آرای نمایندگان در این‌گونه جلسات به منزله غیرعلنی‌شدن جلسه نیست. یکی از نکات جالب این طرح، ایجاد تبصره‌ای برای غیر‌شفاف‌کردن سفر‌ها و مأموریت‌های نمایندگان است که قرار بود طبق این طرح کاملا شفاف اطلاع‌رسانی شود.
در تبصره‌ای مقرر شده: «در موارد خاص با تصویب کمیسیون برای اعضای کمیسیون و درمورد اعضای هیئت‌رئیسه مجلس با تصویب هیئت‌رئیسه، اطلاعات مربوط به مأموریت‌ها منتشر نمی‌شود». درباره آرای نمایندگان هم در تبصره ذیل ماده ۱۰ این اصلاحیه که مربوط به ماده ۱۱۹ طرح اصلی است، این‌گونه تصمیم‌گیری شده: درمورد هر‌یک از مواد یا اجزا که به تشخیص هیئت‌رئیسه مجلس جنبه صنفی یا منطقه‌ای دارد، آرا اعلام نمی‌شود. همچنین در تبصره ذیل ماده ۱۱ این اصلاحیه آورده شده: در مواردی که حداقل ۱۵ نفر از نمایندگان رأی‌گیری مخفی با ورقه را برای غیر از موارد مندرج در این ماده درخواست کنند، پس از توضیح نماینده پیشنهاددهندگان به مدت حداکثر پنج دقیقه، رأی‌گیری به عمل می‌آید و در صورت تصویب، برای آن موضوع رأی‌گیری مخفی با ورقه انجام میشود. این تبصره شامل لوایح مربوط به عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، قراردادها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی نمی‌شود.
سایر اخبار این روزنامه
بازگشت جامعه روحانیت به سیاست
نوبت ابتکار و زنگنه‌رسید
پرونده ايران و سوريه روي ميز پوتين و بنت
امیرعبداللهیان و دیپلماسی فال و تماشا
اشتباه استراتژیک!
ورود خاتم‌الانبیا به آسیب‌های اجتماعی پایتخت
امروز و فردای طرح شفافیت آرای نمایندگان
روشنفکری ایرانی و فقدان فهم دانشورزانه از جهان
باید FATF داخلی درست شود
زدن گردن مسگر
راهکار عملی برای جلوگیری از صدور آرای اشتباه
رستم در سرزمين مردم‌خواران
انبوه‌سازی مسکن در دولت سیزدهم؛ نعمت یا نقمت؟
