روزنامه آفتاب یزد

زنی که به « رجل سیاسی» معنای تازه‌ای بخشید

شاید خیلی‌ها اعظم طالقانی را با جمله تاریخی و ماندگار«آمده‌ام تا تکلیف رجل سیاسی را مشخص کنم» در انتخابات سالهای ۷۶،۸۸،۹۶ به یاد داشته باشند؛ زمانی که به تنهایی کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری شد چون معتقد بود هیچگاه تعریف درستی از رجل سیاسی ارائه نشده است. با این همه عمر زندگی اعظم طالقانی کفاف نداد تا شاهد رقابت زنان در عرصه انتخابات ریاست جمهوری باشد و سقف شیشه‌ای همچنان پا بر جاست. آفتاب یزد در دومین سالگرد در گذشت او با دوستان و نزدیکانش به گفتگو نشسته است.
علاقه‌ای به حضور در هرم قدرت نداشت
آفتاب یزد- نیره خادمی: چند سال پیش فاطمه چهپور، همسر محمدرضا علایی طالقانی از اعظم طالقانی نقل کرد که در نوجوانی از پوشیدن چادر منصرف شده ولی حرف‌‌‌های آیت ا.. طالقانی او را قانع کرده که چادر را به عنوان حجاب خود انتخاب کند. البته او تا پایان عمر به طور ظاهری و اعتقادی، حجاب چادر را حفظ کرد ولی به گفته حسین کنعانی مقدم، فعال اصولگرا و موسس حزب سبز ایران، اعظم طالقانی اعتقاد نداشت که برخی احکام دین مانند حجاب در چارچوب احکام حکومتی قرار بگیرد.« برداشت من از صحبت‌های اعظم طالقانی این بود که ایمان به حجاب برایش مسئله مهمی بود.»کنعانی مقدم همزمان با دومین سالگرد فوت اعظم طالقانی درباره برخی از ابعاد شخصیت این چهره تاثیرگذار سیاسی و اجتماعی می‌گوید:« تمایل نداشت که در هرم قدرت قرار بگیرد حتی به واسطه این که پدرش یکی از رجل سیاسی و مذهبی کشورمطرح بود.» در ادامه مشروح گفتگو آفتاب یزد با حسین کنعانی مقدم می‌خوانید.
اعظم طالقانی از معدود آقازاده‌گانی است که از زیر سایه پدر بیرون آمد و شخصیتی مجزا داشت. این شخصیت چگونه شکل گرفت؟


شخصیت او برگرفته از کاریزمای مبارزاتی و مردمی آیت ا.. طالقانی بود؛ او در بیتی پرورش یافته بود که همه زندگی‌شان حرکت‌های انقلابی و مردمی و مبارزه با استبداد بود؛ خمیرمایه‌ای که باعث شکل‌گیری او در همین راستا شد. اعظم طالقانی در فعالیت‌های حزبی که از نزدیک با او ارتباط داشتم این روحیه را حفظ کرده بود. سعی می‌کرد وجهه انقلابی بودن را بدون تعریف خود در حاکمیت، حفظ کند و حرف حق را آنطور که برداشت کرده است، دنبال کند. آشنایی من با او از طریق خواهر دباغ بود. آنها در مجموعه زنان مبارز با هم کار می‌کردند و مقداری هم با خواهر دباغ شباهت داشت با این تفاوت که خانم طالقانی به لحاظ علاقه‌ به مرحوم طالقانی، سعی می‌کرد در حفظ ارزش‌هایی که آفریده، تلاش کند. البته محدودیت‌های خاصی هم داشت و در فعالیت‌های سیاسی خود جهت حفظ شخصیت آیت ا... طالقانی رفتار می‌کرد. آزاده و مبارز، انقلابی بود گرچه دیدگاه‌های مختلفی هم به حاکمیت و مسئولین نظام داشت و هر از چند گاهی آشکارا مخالفت خود را با برخی مواضعی که اتخاد می‌شد اعلام می‌کرد و سعی می‌کرد تسلیم قدرت نشود.
فارغ از بحث رجل سیاسی،با توجه به فعالیت در حوزه زنان و مبارزاتی که پیش از انقلاب داشت، او را چطور زنی ارزیابی می‌کنید؟
در سخنرانی‌های مختلف نشان می‌داد با وجود اینکه یک بانو است ولی تحت تاثیر فمنیست قرار ندارد و به زن و دیدگاه قرآن و چارچوب‌هایی که خداوند برای زن و مادر قرار داده احترام می‌گذاشت و سعی در حفظ آن حریم‌ها داشت با وجود اینکه معتقد بود زن باید در جامعه فعالیت‌های گسترده‌ای داشته باشد. عموما در جلسات صراحت کلام داشت و برای اینکه کسی خوشش بیاید از مواضعش، حرف نمی‌زد. موضعی که به آن رسیده بود و حق می‌دانست را بیان می‌کرد. در جلساتی که در خانه احزاب داشتیم و با وجود بیماری سعی می‌کرد حضور داشته باشد و سخن بگوید، عمده بحث‌هایش درباره شناخت حوادث و اتفاقاتی بود که در کشور رخ می‌داد خصوصا بین احزاب و تشکل‌های سیاسی نگاهی کارشناسانه داشت و تحت تاثیر احساسات قرار نمی‌گرفت. با قاطعیت صحبت می‌کرد، مخالفت و اظهار نظر می‌کرد و جلسات را تحت تاثیر خود قرار می‌داد.
درباره حجاب اجباری چه نظری داشت؟
یک بار با او این بحث را داشتم، البته خودش همیشه حجاب کاملی داشت. درباره حجاب دو بحث مطرح می‌شود؛ در احکام دینی و شریعت اجباری نیست « لا اکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی» و در خیلی از موارد احکام دینی مثل روزه، خمس، زکات و نماز که احوال شخصی را شامل می‌شود، به شخص مرتبط است و حکومت نمی‌تواند در حوزه احکام دینی ورود کند، مگر اینکه تبدیل به احکام حکومتی شود. وقتی احکام حکومتی شد، احکام درباره جامعه مطرح می‌شود. افراد تا زمانی که وارد جامعه نشدند به احکام دینی خود عمل کنند ولی وقتی شد حکم حکومتی الزام‌آور می‌شود و اینجا بحث اجباری حجاب مطرح می‌شود. خانم طالقانی اعتقاد نداشت که برخی احکام دین مانند حجاب در چارچوب احکام حکومتی قرار بگیرد. معتقد بود کسی که حجاب کامل را رعایت می‌کند باید نوعی ایمان هم نسبت به رفتار خود داشته باشد و از روی نفاق نباشد. اینطور نباشد که در جامعه به اجبار حجاب کند و در جای دیگر مصداق این بیت باشد. برداشت من از صحبت‌های او اینطور بود که ایمان به حجاب برایش مسئله مهمی است.
چرا دیدگاه و آرمان‌های او با وجود نگاه دلسوزانه‌ای که به انقلاب داشت، کم کم حذف شد؟
خانم طالقانی تفکر سازمانی و تشکیلاتی داشت و این خیلی ارزشمند بود که به دنبال تشکیل حزب و تشکل بود. جمعیت زنان را فعال کرد، در فعالیت‌های حزبی حضور داشت و موثر هم بود ولی تمایل نداشت که در هرم قدرت قرار بگیرد حتی به واسطه این که پدرش یکی از رجل سیاسی و مذهبی کشور مطرح بود. عدم حضور در هرم قدرت خواه ناخواه باعث شکل‌گیری نقطه نظرات منفی نسبت به فعالیت‌های سیاسی‌اش در مجموعه‌های سیاسی کشور شد. فرصت‌های زیادی هم داشت که در مسئولیت‌های بزرگتری قرار بگیرد یا نماینده مجلس شود.
ولی رد صلاحیت می‌شد؟
بله ولی اوایل که بحث صلاحیت مطرح نشد. اوائل انقلاب می‌توانست بسیاری از مسئولیت‌ها را داشته باشد. فکر می‌کنم ثبت نام ایشان در انتخابات ریاست جمهوری هم سمبلیک بود با وجود اینکه می‌دانست رد صلاحیت می‌شود، ورود می‌کرد تا نشان دهد که راه باز است، این مسیر باید ادامه پیداکند و زن‌ها بتوانند در منصب‌های مختلف تصمیم‌گیری حضور داشته باشند. یکی از سرمشق‌های او تاکید بر گفتمان داخلی بین احزاب برای حل اختلاف و همگرایی بود، از این گفتگوها استقبال می‌کرد و در مسیر وحدت جریان‌های سیاسی نقطه نظرات خوبی داشت.
به دفاع از طبقات ضعیف، فقیر و محروم گرایش داشت
آفتاب یزد- نورا بیگ: حسین کمالی، نماینده مردم تهران در سه دوره اول مجلس شورای اسلامی، همزمان با دومین سالگرد فوت اعظم طالقانی از سالهایی می‌گوید که هر دو به عنوان نماینده در دوره نخست مجلس حضور داشتند. اگر چه کمیسیون‌هایی که در آن فعالیت می‌کردند یکی نبود ولی همچنان نطق‌ها و حساسیت‌های اعظم طالقانی در ذهن کمالی مانده است. او که در دولتهای ششم، هفتم و هشتم وزیر کار و امور اجتماعی بود، می‌گوید که اعظم طالقانی در تنظیم قانون کار و تعاون کمک کرد و علاوه بر دفاع از حقوق زنان از حقوق همه اقشار جامعه دفاع می‌کرد، در ادامه مشروح گفتگوی آفتاب یزد با حسین کمالی را میخوانید.
خانم طالقانی در نخستین دوره انتخابات مجلس شورا بعنوان نماینده مردم تهران. ری و شمیرانات و یک زن سیاسی مبارز و انقلابی توسط مردم برگزیده و انتخاب شد. در آن روزهای پر تلاطم پس از انقلاب با چه مشکلات و مسائلی روبرو بود؟
البته من در این بخش به صورت اختصاصی اطلاعات زیادی ندارم ولی در رابطه با اینکه، مشکلات خانم طالقانی در مجلس چگونه بود و چقدر سخت کارها پیش می‌رفت- چون در آن دوره من نیز بعنوان نماینده مجلس فعال بودم- از نزدیک شاهد تلاشهای بسیار جدی و دلسوزانه او بودم که با علاقمندی به مسائل حوزه انتخابی خود رسیدگی کرده و نسبت به موضوعات بین‌المللی نیز بسیار حساس و دقیق بودند. کارها را با جدیت پیگیری می‌کرد. خانم طالقانی در رابطه با مسائل مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دارای مطالعه و صاحبنظر بود و نظرات ایشان در موضوعات مختلف ارائه می‌شد. سعی می‌کرد در همه مسائل و تصمیماتی که گرفته می‌شد نقش آفرین باشد. صحبت‌های او در مجلس چه در دفاع یا مخالفت با هر موضوعی به طور مشخص بیانگر این بود که درباره آن موضوع با مطالعه و تسلط در جلسه حضور پیدا کرده است. در مورد بحث زنان هم به صورت جدی فعالیت می‌کرد، البته شخصیت او طوری بود که علاوه بر دفاع از حقوق زنان از حقوق همه اقشار جامعه دفاع می‌کرد و ما نگاه اقتصادی و اجتماعی او را کاملا در این جهت می‌دیدیم. با توجه به شرایط جامعه آن روز کارهایی را که انجام داد به نوعی به دفاع از طبقات ضعیف، فقیر و محروم گرایش داشت. دارای بینش خوبی در زمینه‌های مختلف بود و فریب برخی از حرف‌ها و مسائلی که بعضی از گروه‌های سیاسی مطرح می‌کردند را نخورد. شخصیت او طوری بود که علاوه بر گرایشاتی که داشت در چارچوب اسلام و انقلاب واقعی باقی ماند و سعی کرد از مجموعه حاکمیت با اصلاح مواردی که آنها را ناروا می‌دانست، دفاع کند و انقلاب را تقویت کند. متاسفانه در مقاطع مختلفی که برای انتخابات در مجالس بعدی و یا مجامع دیگر کاندیدا شد برخوردهای خوبی با ایشان نشد و با رد صلاحیت‌های پی در پی مواجه شد. این اواخر هم در هر انتخاباتی که نامزد می‌شد، نگاه مثبتی به او نمی‌شد. نکته مثبتی برای او و برای حاکمیت نبود که با شخصیتی انقلابی که در چارچوب نظام و انقلاب مانده است اینگونه برخورد کند. البته این نوع رد صلاحیت‌ها را درباره شخصیت‌های سیاسی دیگر هم شاهد بوده‌ایم که هیچ گاه شایسته نظام اسلامی نبوده و نیست.
از تلاش‌هایی گفتید که اعظم طالقانی در مجلس انجام داد و در نهایت طرح‌هایی که به تصویب رساند. مستقیما چه طرح‌هایی از او توانست بر مجلس تاثیر بگذارد؟
در نوشتن قانون تعاون و سایر مقررات تعاونی‌های آن زمان فعال بود یا مثلا بحث تقسیم اراضی. همچنین درباره تمام لوایحی که برای طبقات ضعیف و فقیر مطرح می‌شد، نیز همیشه فعالیت موًثر داشتند. با ما درباره تنظیم قانون کار همکاری داشت و کمک می‌کرد. در کل نگاه ایشان مستضعف‌گرا، حـــامی و
مدد کــــاران اجتماعی و کمک‌کننده بود.
بعنوان فعال سیاسی چه در آن زمان یا همین حالا چقدر دیدگاه خود را به او نزدیک می‌دانید؟
ایشان دیدگاه و نظرات خود را داشت ما هم نظرات خود را داشتیم. در بعضی مواقع هم نظرات مشترکی بین ما وجود داشت ولی الزاما اینطور نبود که او بخواهد در نظرات و کارهای خود از دیدگاه‌های ما تبعیت کند یا ما بخواهیم از ایشان تبعیت کنیم. خانم طالقانی از شخصیت‌های شناخته شده‌ای است که جامعه سیاسی کشور به او احترام می‌گذارد.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
مهم‌ترین فیلم‌های جشنواره فجر کدام آثار خواهند بود؟! (شهروند) اخبار ویژه (کيهان) «قدرت‌نمایی تهاجمی»در دستور کار ترامپ (تجارت) مذاکره با امپریالیسم ناشناخته! / آیا ایران آماده مذاکره با امریکاست؟ (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
‌مراقب توصیه‌های پزشکی تلویزیون باشید رئیسی قول رسیدگی فوری داد لزوم تحلیل جامعه‌شناختی و روانشناختی از نقش عنصر دین در دفاع مقدس زنی که به « رجل سیاسی» معنای تازه‌ای بخشید اگر دامادتان مستعد است برود بخش خصوصی جناب آقای زاکانی چرا عقب نشینی؟ آقازاده سالاری یا داماد محوری اندیکا، ممنون؛ سی سخت فراموش نشود! هدف ایران از تاخیرهای هسته‌ای مویه یِ بوم در فراق درّودی زیر گرفتن قانون با لودر! تاثیر سقف قیمتی نفت بر اهمیت کمتر خاورمیانه رئیسی قول رسیدگی فوری داد