روزنامه آفتاب یزد
1400/08/10
نتیجه مذاکرات ایران - عربستان در وین مشخص میشود نه در خاورمیانه!
«محمدبن سلمان وقتی متوجه شد هیچ کدام از رهبران جهان قصد ندارند با وی ملاقات داشته باشند، قیدِ حضور در محل اجلاس سران جی - ۲۰ را زد و به ارسال یک پیام ویدئویی بسنده کرد تا ثابت شود سیاست منزوی کردنِ بن سلمان از سوی دموکرات‌های آمریکایی به قوت خود باقی است. این روزها شبیه ماجرای ریاض - اتاوا که مقامات عربستانی ناگهان کانادایی‌ها را با اخراج سفیر و قطع پروازها مبهوت کردند، این بار لبنانی‌ها مورد خشمِ مقامات ریاض قرار گرفتند تا نشان دهند پاشنه آشیل مقامات سعودی حقوق بشر است و زمینگیر شدن در یمن. محبعلی، کارشناس مسائل دنیای عرب به آفتاب یزد می‌گوید: عربستان می‌کوشد همچنان نقش برادر بزرگتر را در جهان عرب بازی کند حتی اگر چنین جایگاهی نداشته باشد. این کارشناس در مورد علت همراهی کویت با موضعگیری‌های ریاض علیه بیروت به همین اندازه بسنده می‌کند که شیوخ کویت همواره نگرانِ قدرت گرفتن شیعیان در کویت و جای جای ممالک عربی بوده اند. وی تاکید می‌کند در این که عربستانی‌ها وارد مذاکرات سیاسی با تهران نمی‌شوند شک نکنید مگر آن که در وین اتفاقاتی رخ بدهد که ریاض را متقاعد کند تا با تهران به عادی شدن روابط هم عقیده شود!
آفتاب یزد - رضا بردستانی: یک هفته پس از آن که سعد الجابری، یک مقام ارشد سابق اطلاعاتی سعودی در یک گفتگوی تلویزیونی که از شبکه سی بی‌اس پخش شد، گفت: «در سال ۲۰۱۴ محمد بن سلمان به خود می‌بالید که می‌تواند ملک عبدالله را برای رسیدن به قدرت به قتل برساند (!)» غائله‌ی لبنان برپا شد آن هم به این دلیل که وزیر لبنانی، بحث ناتوانی عربستانی‌ها در مسئله‌ی یمن را پیش کشیده است. تمام عصبانیت بن سلمان به همین مسئله ختم نمی‌شود زیرا ولیعهد عربستان مطلع شده بود حتی اگر در اجلاس جی بیست شرکت کند قرار نیست بتواند با مقامات عالیرتبه‌ی شرکت‌کننده در این اجلاس دیدار و گفتگویی داشته باشد در کنار این مسئله اما «فیصل بن فرحان» وزیر امورخارجه سعودی با اشاره به این مسئله که: «اصل بحران کنونی عربستان با لبنان به قدرت حزب‌الله بازمی گردد»، به مذاکرات با ایران اشاره کرده و تاکید می‌کند: «گفت‌وگوهای دو طرف اگرچه دوستانه است، اما تاکنون پیشرفت چشمگیری حاصل نشده است.»
در ادامه به موضوع مذاکرات تهران - ریاض، غائله‌ی لبنان، دلیل همراهی کویت، چشم‌انداز روابط با ایران و آینده‌ی جنگ یمن در کنار چند موضوع دیگر را با قاسم محبعلی دیپلمات پیشین مطرح می‌کنیم تا در نهایت به هندسه‌ی سیاسی عربستان در جغرافیای ژئوپلیتیکی منطقه و جهان پی ببریم:.
> عربستان نمی‌خواهد ائتلاف هشت مارس تکرار شود!
محبعلی در واکنش به مسئله‌ی ریاض - بیروت و شباهت‌های آن با موضوع کانادا و عربستان می‌گوید: عربستانی‌ها با توجه به امکانات و توانایی‌هایی که دارند اجازه نمی‌دهند کسی نسبت به آن‌ها مواضع انتقادی گیرد. آن‌ها منابع مالی و امکانات عربی و بین‌المللی دارند و عموما این کشورهای دیگر هستند که به عربستان نیاز دارند. عربستان در بسیاری از این کشورها سرمایه‌گذاری کرده و صاحب انرژی و منافع است لذا طبیعی است که مواقعی که موضعی می‌گیرند عربستان واکنش نشان می‌دهد. عربستان چون از جامعه سنی لبنان حمایت می‌کند و لبنان به سمت برگزاری انتخابات پیش می‌رود عربستانی‌ها دارند حداکثر تلاش خود را می‌گذارند که اتفاقات قبلی نیفتد و این بار ائتلاف «هشت مارس» با توجه به اختلافاتی هم که با ایران دارند نتواند اکثریت را به دست آورد. هم چنین با اعمال فشار می‌خواهند دولت میانه رو میقاتی هم شکست خورد. لذا دعوای الان پیش زمینه‌ای برای اتفاقات بعدی است.
محبعلی به موضوع مشارکت کویت اشاره کرده خاطرنشان می‌سازد: کشورها بر اساس هزینه - فایده تصمیم می‌گیرند و کویت هم سعی دارد با بازیگر بزرگتر و برنده شریک شود نه با بازنده بازی.
> مسئله‌ی یمن برای ریاض حیثیتی است
این دیپلمات پیشین با اشاره به حساسیت مقامات ریاض روی موضوع یمن ادامه می‌دهد: در ابتدای امر عربستان انتظار داشت که تنها ظرف چند هفته می‌تواند به اهداف خود در یمن دست یابد اما این اتفاق نیفتاد و اشتباه محاسباتی عربستان این بود که درک درستی از وضعیت یمن و وضعیت منطقه‌ای و بین‌المللی نداشت و واقعیات جنگ در یمن را درست متوجه نشد. ارتش عربستان و نیروهای حامی عربستان در یمن جاهای پراکنده و از قبایل پراکنده‌ای بودند که در مقابل نیروی منسجم حوثی‌ها و زیدی‌های منطقه شمال یمن که یک منطقه صعب العبور است و ارتش‌های کلاسیک در آنجا موفق نمی‌شوند به معنای واقعی کلمه زمینگیر شد.
وی تاکید می‌کند: عربستان احساس می‌کرد با فشار و استفاده از قبایل می‌تواند به اهداف خود دست یابد. ائتلاف‌های عربی هم در چند دهه اخیر نشان داده‌اند که در هیچ کدام از حضورها موفق نبوده است. اعراب در عین حال که در کنار هم قرار می‌گیرند اما در عمل سیاست‌های خود را دنبال می‌کنند. مثل اماراتی‌ها که در یمن جنوبی و صنعا داشتند برای خود حوزه نفوذ جداگانه تعریف می‌کردند که این مسئله هم واکنش‌های داخلی داشت هم به موازات سیاست‌های عربستان بود. لذا هیچ کدام از اعضای ائتلاف جز در مواردی که تهدید برای‌شان به حساب می‌آمد مانند ایران با یکدیگر هماهنگی ندارند و هر کدام بر اساس منافع و سیاست‌های خود تصمیم‌گیری می‌کنند. بنابراین عربستان عملا نتوانست یک ائتلاف واقعی در روی زمین به وجود آورد و همین هم باعث شد که توفیقی پیدا نکند.
> هر لحظه در عربستان ممکن است تغییراتی بزرگ رخ دهد
قاسم محبعلی با اشاره به این موضوع که «تغییرات» گزینه‌ی همیشه محتمل در فضای سیاسی عربستان است به آفتاب یزد می‌گوید: در داخل آمریکا هم در مورد عربستان بین دموکرات‌ها و جمهوری خواهان اختلاف نظر وجود دارد. قضیه خاشقچی که نزدیک به دموکرات‌ها بود و توسط بن سلمان به قتل رسید و نگرانی بن‌سلمان هم این بود که دموکرات‌ها به دنبال آن تغییراتی در عربستان سعودی به وجود آورند به اضافه اینکه اختلافات موجود بین خود شاهزاده‌ها نیز به مسئله‌ای مهم تبدیل شد لذا این اختلاف اکنون در مورد عربستان وجود دارد. آن‌ها ضمن اینکه بن سلمان را قاتل خاشقچی می‌دانند در عین حال با توجه به رابطه نزدیکی که بن‌سلمان با تیم ترامپ داشت خیلی علاقه‌مند نیستند که با بن سلمان کار کنند و شاید هم به دنبال این باشند که در عربستان با فشار‌هایی که می‌آورند تغییراتی اتفاق افتد اینکه تغییرات رخ دهد یا خیر بحثی است جدا اما آن‌ها نه در قضیه یمن خیلی به عربستان نزدیک بودند و نه با سیاست‌های داخلی که بن سلمان در حذف جریانات نزدیک‌تر به دموکرات‌ها داشت موافق بودند.
> جایگاه بن سلمان، جایگاهی متزلزل
سفیر اسبق ایران در مالزی اظهار می‌دارد: بن سلمان که سر کار آمد انتظاراتی را مطرح کرد و سعی کرد در پناه آن برنامه ها، بر خواسته‌های طرف مقابل سوار شود تا بتواند قدرت خود را تحکیم بخشد. اهداف آمریکایی از سال ۱۹۹۵ نشان می‌دهد که همیشه یکی از مهم‌ترین تاکتیک‌هایی که بین مقامات آمریکایی و عربستان سعودی صورت گرفته بحث اصلاحات و نوسازی سیستم عربستان بوده است. بحث حقوق بشر و بحث جایگزینی از جمله این اصلاحات می‌باشد. علی رغم اینکه عربستان در کنار اسرائیل مهم‌ترین متحد آمریکا در منطقه است اما آن‌ها همیشه نگران این ساختار و تداوم این ساختار بودند که آیا می‌تواند منافع آمریکا در منطقه را تامین کند یا نه؟ فلذا معتقد است این ساختارها باید به سمت نوسازی حرکت کند. بحث رابطه با اسرائیل، حقوق بشر و حقوق زنان از جمله این مباحث است که برخی از آن‌ها پیش رفته و برخی دیگر خیر. مثلا در مورد عربستان جامعه عربستان ذاتا محافظه کار است و روحانیون سلفی و وهابی عربستان قدرت بسیاری در جامعه دارند و تفکرات القاعده ای، طالبانی و داعشی دارند و همین‌ها باعث شدند که ۱۱ سپتامبر به وجود آید و همین طور باعث سرکوب شورش‌های عربی شد و اجازه پیش روی در مصر را نداد. جنگ‌هایی که در لیبی، عراق و سوریه است همگی حاصل تربیت نیروهایی است که مدرسان آن در عربستان حضور دارند. حاکمیت عربستان هم از بدو تشکیلش یک حاکمیت قراردادی بود و آل سعود با شیوخ وهابی توافق کرده بودند که آن بخش را متعرض نشوند و آن‌ها هم معترض حاکمیت ظاهرا سکولار آل سعود نشوند اما این اواخر بعد از انقلاب اسلامی و بحث‌های طایفه‌ای بین شیعه و سنی و هم چنین افراطی‌گری در خاورمیانه آن‌ها تقویت شدند که منافع آمریکا را تهدید می‌کنند به همین دلیل آمریکایی‌ها خواهان ایجاد اصلاحات هستند. در ۶ کشور خاورمیانه این خانواده‌ها هستند که حکومت می‌کنند و مردم و جامعه مدنی نقشی در حکومت ندارند طبیعتا این حکومت‌ها ذاتا بی‌ثبات هستند و هر لحظه می‌تواند دچار بحران شود و یکی از جدی‌ترین مباحثی که در مورد این ساختارها وجود دارد بحث جایگزینی است که همیشه این بحران در عربستان وجود داشته است. به نظر می‌رسد این بار این مسئله نوسازی از سوی آمریکا جدی‌تر نیز شده است.
> نتیجه مذاکرات ایران - عربستان؟
محبعلی در پایان این گفتگو با اشاره به مباحثی که پیرامون مذاکرات ایران و عربستان مطرح شده می‌گوید: علی رغم اینکه چهار دور مذاکرات امنیتی بین ایران و عربستان صورت گرفته اما طرفین فقط تبادل نظر کردند و هنوز به هیچ نتیجه عملی که موثر باشد نرسیدند طبیعتا نتایج عملی زمانی حاصل میشود که گفتگو‌ها به سمت سطح سیاسی میل کند به خصوص بین عربستان و ایران که در سطوح بالا باید گفتگو انجام شود تا به نتیجه برسند. علی رغم این، عربستانی‌ها با توجه به شرایطی که در منطقه دارند از ابزار گفتگو با ایران می‌خواهند برای کسب دستاوردهای بیشتر در قبال آمریکا یا اسرائیل بهره‌برداری کنند و همین طور تغییراتی که در منطقه مانند افغانستان رخ داد. در دور قبلی که طالبان سر کار آمدند این عربستانی‌ها و اماراتی‌ها بودند که در کنار پاکستان طالبان را شناسایی کردند و در کنار آن‌ها قرار داشتند و حامی آن‌ها بودند الان رقبای عربستان؛ ترکیه و قطر جای عربستان را گرفتند این نشان می‌دهد که عربستانی‌ها احساس می‌کنند ابزار ایران شاید موثر باشد چون اکنون در جریان افغانستان هم عربستان حذف شده است هم ایران. آن‌ها می‌خواهند با این روش از طرفین خود امتیاز گیرند. باید توجه داشته باشیم که مذاکرات ایران با عربستان یک بارِ دیگر هم دارد و آن بار هسته‌ای است و این دو با هم پیش خواهد رفت یعنی اگر مذاکرات هسته‌ای پیش رود و ایران با آمریکا به توافق رسد و آمریکا به برجام باز گردد آن وقت شاید عربستانی‌ها علاقه‌مند باشند که آن‌ها هم برای اینکه از این مزیت‌ها استفاده کنند و در حاشیه قرار نگیرند رابطه‌شان با ایران را عادی‌سازی کنند تا آن وقت عربستانی‌ها صبر می‌کنند تا سیاست خود را بر اساس این قضیه تنظیم کنند.
وزیر خارجه عربستان: مذاکرات با ایران دوستانه است اما...
وزیر امور خارجه عربستان سعودی در گفت‌وگویی به مذاکرات ریاض با تهران اشاره کرد. به گزارش ایسنا به نقل از العالم، فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در رم و در حاشیه نشست گروه ۲۰ درباره مذاکره ریاض با تهران گفت که مذاکرات با ایران دوستانه است اما پیشرفت زیادی نداشته است. به گزارش ایسنا، حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان نیز پیش از این در گفت‌وگویی با شبکه NBC آمریکا در پاسخ به این که «ایران گفت‌وگوهایی را با عربستان آغاز کرده است. روابط دو کشور در سال ۲۰۱۶ قطع شد. اعتقاد بر این است که ایران در جنگ‌های نیابتی با عربستان در یمن دست دارد. آیا راهکاری سیاسی را برای آن جنگ (یمن) می‌بینید؟» گفت: اولا موضوع یمن مسئله‌ای است که بین یمن و عربستان جریان دارد و جمهوری اسلامی ایران دخالتی در آن ندارد. ما هر راه حلی را برای مسئله یمن صرفا مبتنی بر راهکار سیاسی می‌دانیم. اما ما همواره از گفتگوهای منطقه‌ای استقبال کرده‌ایم از جمله از گفتگو با عربستان سعودی. ما گفتگوهای جدیدی را شروع کرده‌ایم و فکر می‌کنم در مسیر خوبی قرار دارد. جمهوری اسلامی ایران از ابتدا راهکار نظامی در قبال یمن را مردود اعلام کرد و راه حل سیاسی ارائه داد. وی همچنین در نشستی دیگر با اشاره به گفت‌وگوهای ایران و عربستان گفت: گفت‌وگوی ایران و عربستان روند درست خود را طی می‌کند و ما به گفت‌وگوی بیشتری نیاز داریم. ما و عربستان به توافقات خاصی در موضوعات مشخص رسیدیم و از این گفت‌وگو استقبال می‌کنیم. گفت‌وگوی ما با عربستان به‌نفع منطقه است و این گفت‌وگویی سازنده است. ایران و عربستان دو کشور مهم هستند و نقش بسیار مهمی در تثبیت امنیت منطقه دارند.
سایر اخبار این روزنامه
نتیجه مذاکرات ایران - عربستان در وین مشخص میشود نه در خاورمیانه!
شوک به طرفداران فوتبال
عفو و تخفیف ۸۶۸ محکوم تعزیرات حکومتی با موافقت مقام معظم رهبری
رشد محسوس بی‌خانمان‌های شهر
تحریم مانع صدور کارت ملی شد
فصل انتقام از بافت‌های تاریخی
تبعات روانی گرانی‌های اخیر
یادی از قیصر امین پور
عطای شایسته سالاری را به لقایش نبخشیم
اگر همین روزها تیتر زدیم روزنامه تعطیل شد تعجب نکنید!
وعده واقعی یا تخیلی؟
اشتغال یا زیر ساخت؟
اگر همین روزها تیتر زدیم روزنامه تعطیل شد تعجب نکنید!
