روزنامه ابتکار
1400/08/10
آیا روزی پدیده قاچاق کتاب از بین می‌رود؟ قاچاقچیان کلمات!
گروه فرهنگ و هنر – قاچاق کتاب، بلایی است که سال‌ها است گریبان حوزه نشر را گرفته. هر چه با آن به شیوه‌های مختل برخورد میشود باز هم از بین نمی‌رود. حالا باز هم تعداد زیادی کتاب قاچاق کشف شده که نشان‌دهنده تغییر نوع فعالیت قاچاقچیان این بخش است. اما آیا سرانجام می‌توان ریشه این قاچاق فرهنگی را گرفت؟اوایل بهمن‌ماه سال گذشته که خبرهایی از کاهش واردات کاغذ رسید برخی از کارشناسان درباره خطر افزایش قاچاق کتاب هشدار دادند. آمار تجارت تا پایان آذرماه سال ۹۹ نشان می‌داد که ۱۵۳.۴هزار تن کاغذ چاپ و تحریر به ارزش ۱۴۲.۶ میلیون دلار وارد شده، اما این در حالی بود که در مدت مشابه سال ۹۸، ۲۵۳.۴ هزار تن از این نوع کاغذ با ارزش ۲۵۵.۱ میلیون دلار وارد شده بود، که این کاهش ۴۰درصدی واردات کاغذ چاپ و تحریر را در سال ۹۹ روایت می‌کرد.
در همان روزها بود که عباس قبادی، دبیر کارگروه ستاد تنظیم بازار، در جلسه ستاد تنظیم بازار از افزایش قیمت کاغذ در هفته‌های پیش از آن خبر داد و گفت که «واردات این کالا تسهیل خواهد شد و در این زمینه اقداماتی از سوی بانک مرکزی برای تسهیل واردات مواد اولیه تولید کاغذ و خود محصول نهایی انجام شده است».
اما این وعده‌ها نتوانست مانع سرکشی قیمت کاغذ در بازار شود؛ پس از پایان تعطیلات نوروز و در حالی که ناشران توانایی تهیه کاغذ مازاد بر دریافت دولتی خود را نداشتند، قیمت این کالا در بازار آزاد برای آن‌ها به بندی حدود ۷۰۰ هزار تومان رسید؛ عددی حدودا سه‌برابر زمان مشابه سال گذشته!
با این حال در روزهایی که از یک طرف از تخصیص پیدا نکردن اعتبار ارز کاغذ یارانه‌ای گفته میشود و از طرف دیگر عده‌ای نسبت به دریافت کاغذ با نرخ دولتی، آن هم بیش از مقدار معمول توسط عده‌ای از ناشران انتقاد دارند و زمزمه‌هایی هم حاکی از تک‌نرخی شدن قیمت کاغذ (البته با تخصیص قیمت دولتی به گروهی از ناشران) به گوش می‌رسید، وعده‌ها همچنان ادامه داشت.
با این احتساب قیمت کتاب و در نظر گرفتن افزایش قیمت کاغذ، بالاتر رفتن قیمت کتاب اتفاق بعیدی نبود و عملا بیش از پیش در سبد خرید خانواده‌‌ها کمرنگ شد. افزایش قیمت کتاب هم باعث رونق قاچاق کتاب میشود که با حذف هزینه بخش‌هایی گوناگون، می‌توانند آثار ناشران را با قیمت‌هایی به مراتب پایین‌تر از قیمت پشت جلد عرضه کنند. کما اینکه چند روز پیش سرهنگ غلامحسین زراعت کار، رییس پایگاه هشتم پلیس امنیت عمومی تهران بزرگ، دراین‌باره گفت مدتی قبل ماموران پلیس امنیت تهران بزرگ از فروش کتاب‌های غیرمجاز در محدوده میدان و خیابان انقلاب با خبر شده و رسیدگی به موضوع را در دستورکار خود قرار دادند که در جریان آن متوجه شدند فردی با افتتاح یک چاپخانه، مقادیر قابل توجهی کتاب را نیز در انباری این محل نگهداری کرده است.
او با بیان اینکه در تحقیقات بعدی مشخص شد که مسئول چاپخانه فعالیت دیگری هم دارد و آن چاپ غیرقانونی کتب غیرمجاز و فاقد مجوز است، گفت: در همین راستا نیز مجوز عملیات از مقام قضایی دریافت شده و ماموران در عملیاتی با حضور در محل این چاپخانه اقدام به بازدید از دو انبار آن کردند که در جریان آن ۴۰۰۰ کتاب غیرمجاز را کشف و ضبط کردند.
البته پیش از این تمهیدات ویژه‌ای برای مبارزه با این پدیده شوم اندیشیده شده بود. قبل از اپیدمی کرونا و قبل‌تر از آن، نزدیک انتخابات اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در بهمن‌ماه ۱۳۹۷ و چندی بعد از انتخابات اتحادیه مبارزه با پدیده قاچاق به نظر با جدیت دنبال می‌شد و دست‌کم در حوزه خبررسانی چنین چیزی حس می‌شد. اما در روزهای جولان شدید کرونا در پاییز سال ۱۳۹۹ و تعطیلی کتاب‌فروشی‌ها، دستفروشان کتاب نه تنها کار خود را تعطیل نکرده بلکه بسط هم داده بودند و بازار کتاب را در خیابان انقلاب به دست گرفته بودند. حتی به اذعان هومان حسن‌پور، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، «همزمان با شیوع ویروس کرونا دوباره پدیده قاچاق کتاب زنده شد.» اما به‌نظر می‌رسید با وجود همه نگرانی‌ها و کمبودهای صنعت نشر، متولیان مبارزه با پدیده قاچاق کتاب دلواپسی چندانی برای مبارزه با آن نداشتند. با توجه به اخباری که اتحادیه ناشران پیش‌تر در زمینه مبارزه با قاچاق کتاب اعلام می‌کرد می‌توان این‌طور برداشت کرد که این موضوع از تب و تاب افتاده است.
هومان حسن‌پور، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، درباره شروع فعالیت دوباره کارگروه صیانت از حقوق ناشران، مولفان و مترجمان اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با تاکید بر اینکه هیچ‌گاه فعالیت‌های این کارگروه متوقف نشده است، اظهار کرد: برون‌ده این کارگروه هرچند وقت یک بار است؛ مثلا دوستان یک یا چند مورد را پیدا می‌کنند، او را زیر نظر می‌گیرند تا به سرشاخه‌ها برسند. در تمام این مدت سکوت است. دائما نمی‌توانند بگویند هوای یک نفر را داریم و مراقب هستیم، زمانی که به نقطه عطف می‌رسیم و میشود این کار عملیاتی را انجام داد، اعلام می‌کنیم.
او خاطرنشان کرد: این تعدادی که اخیرا کشف کرده‌ایم، به لحاظ تعداد و سبک با سبک‌های گذشته متفاوت بوده است؛ قبلا یک‌سری انبار گرفته می‌شد اما تقریبا در هفت - هشت‌ماهه اخیر با یک شیوه جدید روبه‌رو شدیم. دیگر این‌طور نیست که از یک کتاب ۲۰۰ نسخه و ۱۰۰ نسخه بزنند بلکه سفارش را می‌گیرند، پولش را می‌گیرند و همان‌جا تولید کرده و برای طرف مقابل پست می‌کنند. اگر ۴۵۰۰ نسخه را که گرفتیم، بخواهیم با معیار و مقیاس گذشته ببینیم بالای ۴۵۰ هزار عنوان کتاب است. توجه داشته باشید این کتاب‌ها سفارش داده شده و فروخته شده بودند، فایل در کامپیوتر بود و چاپ دیجیتال می‌کردند.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با بیان اینکه قاچاقچیان کتاب روش خود را تغییر داده‌اند، ادامه داد: الان کاغذ کم است و گران شده و نمی‌خواهند برای ۲۰ کتاب کاغذ بخوابانند. سعی می‌کنند کتاب‌شان را طوری تهیه کنند که روش راحت‌تری است و اگر با آن‌ها برخورد شود، مدارک کمتری دارند و انبار آن‌چنانی که نشان دهد این کتاب‌ها مشکل دارد، ندارند. مجموعه‌ای که اخیرا گرفتیم ۲۴ ساعته و در طول شبانه‌روز کار می‌کرد. اصلا شوخی نیست، این ۴۵۰۰ نسخه کتاب برای همان لحظه‌ای بود که ما گرفتیم و ممکن بود اگر یک ساعت دیگر می‌رفتیم تعداد کتاب‌ها بیشتر بود. آن‌ها شبکه گسترده‌ای دارند، هم بساط‌گستران از آن‌ها کتاب می‌گرفتند و هم خودشان با آدرس مبدا اشتباه کتاب‌ها را با پیک و پست ارسال می‌کردند.
او افزود: شکل کار آن‌ها تغییر کرده است. قبلا هر انباری که می‌گرفتیم می‌توانستیم گزارش کنیم، آن‌ها الان کتاب انبار نمی‌کنند و ما مجبوریم شاخه‌ها و زیرشاخه‌ها و سرشاخه‌ها را پیدا کنیم تا به نفر اصلی که آن‌ها را ساپورت می‌کند، برسیم. این موضوع زمان‌بر است و اصلا چیز ساده‌ای نیست.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران درباره برخوردهای مقطعی با بساط‌گستران کتاب با تاکید بر اینکه در حوزه کتاب پدیده‌ای به نام دستفروش نداریم، بیان کرد: چیزی که شاهدش هستیم، بساط‌گستری سیستمی است. چند هفته قبل دستفروشان را جمع کردیم، یک روز جمع شد و فردایش افراد جدیدی جایگزین شدند. این نشان می‌دهد که با یک سیستم طرف هستید نه دستفروش. برخورد با دستفروشان و بساط‌گستران کار شهرداری است زیرا سد معبر می‌کنند، اما این موضوع انجام نمی‌شود و ما مجبور می‌شویم از طریق پلیس پیگیری کنیم که خود یک گردش کاری دارد و از طرف دیگر امروز یک‌سری افراد را جمع می‌کنید و فردا افراد جدیدی می‌آیند که بازار نشر را تحت‌الشعاع قرار داده‌اند.
با توجه به تغییر عملکرد قاچاقچیان کتاب حالا باید دید دقیقا برای مقابله با این پدیده از چه روش‌هایی استفاده میشود؟ و اصلا چرا هرچه هم که با قاچاق کتاب برخورد میشود باز هم شاهد کشف میزان قابل توجهی قاچاق فرهنگ هستیم؟ز
سایر اخبار این روزنامه
از شایعه تا واقعیت حذف پرسپولیس و استقلال از لیگ قهرمانان آسیا
مجوز حرفه ای سرخابی‌ها در دقیقه90
سید حامد مرندی
مخاطرات روابط دیپلماتیک ایران در جغرافیای سیاسی کنونی
آیا روزی پدیده قاچاق کتاب از بین می‌رود؟
قاچاقچیان کلمات!
برای نخستین بار از سوی وزارت اقتصاد صورت گرفت
انتشار نسبت تسهیلات به سپرده به تفکیک استان و نوع بانک
راه مقابله با ریزگردها چیست؟
مذاکرات آتی به نتیجه خواهد رسید؟
پنجره نیمه باز برای احیای برجام
«ابتکار» عوامل موثر در افت‌های پی در پی شاخص طی هفته‌های اخیر را بررسی کرد
ریزش آوار بورس بر سر سهامداران
معاوناقتصادیریٔیسجمهوری:
آذر ماه اخبار خوبی به گوش مردم میرسد
سردار جلالی:
حمله به سامانههای سوخت، کار آمریکا و اسرایٔیل بود
جیب‌هایی که در امارات از راه فروش نفت ایران در زمانه تحریم پر میشود
