روزنامه خراسان
1400/08/10
بارورسازی ابرها ؛ ۵۰ برابر ارزان تر از شیرین سازی
رعیت نواز- امسال خشک ترین سال نیم قرن اخیر است و ابرهای باران‌زا هم کمتر به مهمانی آسمان کشورمان آمده اند و ماه هاست که بسیاری از استان های کشور رنگ باران را ندیده اند. همین خشکسالی و کم بارشی امسال باعث شده در کنار اجرایی شدن گزینه‌های زمان‌بر چون انتقال آب، کنتور گذاری چاه‌های کشاورزی و ... بارورسازی ابرها هم برای جبران بارندگی‌های اندک مطرح شود و صحبت های روز گذشته رئیس هیئت مدیره سازمان همبستگی کشاورزی مبنی بر این که «نصف ابرها را می شود بارور کرد» مورد توجه قرار بگیرد. علیرضا الوندی با بیان این که با بارورسازی ابرها می‌توان ۸۰ میلیارد مترمکعب به حجم بارندگی کشور اضافه کرد، افزوده: «کشور یک فروند هواپیما برای بارورسازی دارد در حالی که حداقل هواپیمای مورد نیاز برای بارورسازی چهار فروند است.» البته او اضافه کرده است که وزیر نیرو وقت ملاقات نمی‌دهد تا این طرح را برایش توضیح دهد. با این حال به نظر می رسد برخلاف کشورهای پیشرفته که با بارورسازی ابرها توانسته اند به حجم بارندگی شان اضافه کنند، این اتفاق در کشور ما نیفتاده است. در این گزارش در کنار بررسی تاریخچه بارورسازی ابرها درجهان و ایران، در گفت و گو با رئیس مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرهای کشور درباره نتایج بارورسازی در سال های اخیر و برنامه های این مرکز برای بارورسازی ابرها در سال پیش رو نوشته ایم.پیشینه بارورسازی ابرها در سال ۱۹۳۲ دانشمندان روسی در موسسه باران مصنوعی به دنبال کشف راهی برای تعدیل مصنوعی آب و هوا سرگرم تحقیق شدند. نخستین آزمایش باروری ابر در سال ۱۹۳۷ در هلند به وسیله یخ خشک صورت گرفت. در سال ۱۹۴۲ یک دانشمند آلمانی به نام «فندایزن» آزمایش بارورسازی ابرها را توسط هواپیما انجام داد. او برای بارور کردن ابرها از شن و ماسه استفاده کرد اما نتیجه کار چندان موفقیت‌آمیز نبود. در سال ۱۹۴۶ میلادی دکتر برنارد ونگوت کشف کرد که بلورهای بسیار ریز «یدید نقره» باعث تشکیل بلورهای یخ در بخار آب می‌شوند. در همان زمان وین سنت شیفر و اروینگ لانگمویر در آزمایشگاه شرکت جنرال الکتریک آمریکا روی طرح بارورسازی ابرها با یخ خشک (دی‌اکسیدکربن جامد) کار می‌کردند. شیفر در آزمایشی حدود 5/1 کیلوگرم یخ خشک را توسط هواپیما در داخل ابرها تزریق کرد و بعد از حدود پنج دقیقه بارش برف را مشاهده کرد. به این ترتیب در حدود سال ۱۹۵۰ باروری ابرها به صورت یک فناوری آغاز شد. از آن تاریخ تاکنون پروژه‌های باروری ابرها در بسیاری از کشورهای جهان اجرا شده است. براساس گزارش‌های منتشر شده از طرف سازمان جهانی هواشناسی هم اکنون بیش از 75 کشور جهان در حال اجرای پروژه‌های تحقیقاتی و اجرایی در زمینه فناوری باروری ابرها هستند. در این میان می‌توان به کشورهای روسیه و آمریکا به عنوان دو کشور پیشگام که تحقیقات مفصل و دامنه‌داری در این زمینه انجام داده‌اند، اشاره کرد. بارورسازی ابرها در ایران در ایران طرح باروری ابرها با استفاده از هواپیما و ژنراتورهای زمینی در فاصله زمانی سال های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۷ به منظور افزایش ذخیره آبی سدهای لتیان و کرج در رودخانه های جاجرود و کرج و همچنین ازسال ۱۳۶۸ با استفاده از ژنراتورهای زمینی در شیرکوه اجرا شد که هیچ وقت میزان اثرگذاری آن ارزیابی نشد. اما از سال 76 بارورسازی ابرها به صورت اصولی و علمی شروع و مرکز ملی باروری ابرها تشکیل و از سال ۷۷ تا 86 هم پروژه با همکاری موسسه رصدخانه مرکزی آب و هواشناسی روسیه انجام شد. بعد از آن هم پنج دوره اجرای مشترک با موسسه رصدخانه روسیه داشتیم که مخفف آن CIO است. در همکاری با این موسسه هم انتقال فناوری و هم خرید تجهیزات و هم آموزش نیروی متخصص داخلی مورد توجه قرار گرفت. بعد از سال 86 بارورسازی در کشورمان به صورت مستقل انجام شده و طبق گفته «سروری» مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان‌جنوبی به فارس ، عملیات بارورسازی ابرها در همه نقاط درگیر خشکسالی توسط مرکز بارورسازی ابرها در کشور انجام می شده و فقط در دو سال گذشته به دلیل مشکلاتی که این مرکز داشته، در هیچ نقطه‌ای از ایران اجرایی نشده است. افزایش 9 تا 35 درصدی بارش با بارورسازی برای این که از دلایل توقف بارورسازی ابرها و همچنین از وضعیت تجهیزات و هزینه های بارورسازی مطلع شویم ، به سراغ علیرضا سعیدی رئیس و مجری طرح بارورسازی ابرها رفتیم. سعیدی با بیان این که عملیات بارورسازی هیچ وقت متوقف نشده به خبرنگار ما گفت: «در سال گذشته چند عملیات موفقیت آمیز در غرب داشتیم و این که گفته می شود دو سال بارورسازی نداشته ایم تکذیب می شود.» او درباره برنامه‌ها و فعالیت‌های مرکز ملی بارورسازی ابرها گفت: «حدود 10 سال است که بارورسازی ابرها به شکل کلاسیک در ایران اجرا میشود. این عملیات با توجه به بودجه هر دو سال یک‌بار انجام میشود که عمده بودجه مربوط به اجاره هواپیماست.» سعیدی با اشاره به قدیمی بودن تجهیزات افزود: «تا پیش از این تا سال های 96 و 97 دو فروند هواپیما برای بارورسازی در اختیار داشتیم که به دلیل فرسودگی از عملیات ها کنار گذاشته شدند اما با کمک هوافضای سپاه، هواپیمایی را از سال قبل تجهیز کرده‌ایم و امسال به‌صورت فعال قصد داریم بارورسازی ابرها را انجام دهیم که عملیات هایی هم در غرب انجام شده است.» بهترین زمان برای بارورسازی سعیدی درباره بهترین زمان برای بارورسازی ابرها گفت: «بهترین زمان برای بارورسازی بین ماه های آبان تا اردیبهشت است. البته بارورسازی به این معنا نیست که در منطقه‌ای که ابری وجود ندارد عملیاتی را انجام داد بلکه باید ابری باشد تا بتوان با بارورسازی باعث افزایش بارندگی شد.» او در پاسخ به این سؤال که آیا میزان و اندازه بارش را در این روش می‌توان پیش‌بینی کرد، گفت: «با توجه به درصد اثربخشی در هر پرواز ما تابع هشدارهای هواشناسی هستیم یعنی اگر هشداری برای سیل در منطقه‌ای وجود داشته باشد عملیات در آن منطقه انجام نمی‌شود.» هزینه بارورسازی ابرها مجری طرح بارورسازی ابرها درباره هزینه تامین هر مترمکعب آب با روش بارورسازی ابرها گفت: «هزینه تأمین آب در روش شیرین سازی برای هر مترمکعب بین 5/0 تا دو دلار برآورد میشود. تأمین آب از طریق سد، حدود یک و نیم دلار و در روش بارورسازی یک درصد تا یک‌هزارم دلار برای هر مترمکعب است.» به عبارتی یعنی بارور سازی ابر ها حداقل 50 برابر تا حداکثر 200 برابر ارزان تر از شیوه های دیگرتامین آب شرب است . سعیدی همچنین در خصوص میزان مواد باروری موجود و کشور تولید کننده آن گفت: «اکنون مشکل بودجه برای تامین مواد نداریم و توانسته ایم مواد بارورسازی ابرها را بومی سازی کنیم و بیش از مصرف یک سال بارورسازی، مواد در انبارها ذخیره شده است.» کدام استان ها در اولویت هستند سعیدی درباره استان‌هایی که در اولویت هستند هم اظهار کرد: «محدودیت هایی مثل نبود رادارهای هواشناسی در شرق امکان انجام این عملیات را در آن مناطق کمتر می‌کند و برای همین در شمال غرب و غرب کشور بیشتر می‌توانیم فعالیت داشته باشیم، البته در شرق کشور هم در سال های 95-96 عملیات بارورسازی داشتیم و حدود 20-25 درصد افزایش بارش ثبت شده است.» افزایش 35 درصدی بارش ها بعد از بارورسازی سعیدی درباره ارزیابی های صورت گرفته از فعالیت های انجام‌شده در 10 سال گذشته گفت: «ما وقتی عملیات را انجام می‌دهیم ارزیابی آن خارج از مرکز و توسط مؤسسات و دانشگاه‌های کشور انجام میشود و طبق این آمارها در شمال غرب کشور در سال های 89-90 ما 9 درصد افزایش بارش داشتیم و در سال های 95-96 یا 93-94 در تهران، مناطق مرکزی اصفهان و استان قم تا 35 درصد افزایش بارش را هم داشته‌ایم.»
سایر اخبار این روزنامه
آرام راه حرم تا حرم!
قساوت علیه بیماران خاص و نادر!
قیمت گوجه در وضعیت قرمز
خلاقانه‌ترین عکس‌های 2021
پخت‌شام امشب با شوهرها
بورس در دو راهی جبران یا اصلاح؟
رمزگشایی ازخبرخوش آذرماه
قهرمان جهان، زمین خورده مردم
گمانه های پایان خانه نشینی هبت ا...، فرار امینی از نقش های مثبت و حاشیه های سردار !
بارورسازی ابرها ؛ ۵۰ برابر ارزان تر از شیرین سازی
دور نمای امیرعبداللهیان از آینده مذاکرات
آتش در تابوت !
چهره‌های ماندگار 11 سال در تعلیق!
