روايت «زخم‌هاي محيط زيستي ِايران» در اجلاس گلاسكو

آرمان ملی- منیره چگینی: اکثر مردم دنیا، چشم‌شان به اجلاس جهانی مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی سازمان ملل متحد است. هرچند که رهبران «گروه بیست» طی روزهای اخیر در ایتالیا گرد هم آمدند، ولی نتوانستند به توافقی در خصوص میزان كاهش دی‌اكسیدكربن، تا ضرب‌الاجل سال 2050 برسند. رهبران بیست اقتصاد بزرگ دنیا در عوض تنها به اهمیت كاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای اذعان كردند و در عین حال هیچ جدول زمانی برای دستیابی به این هدف تعیین نكردند. در واقع هنوز مشخص نیست كه كشورهای جهان درباره كاهش گازهای گلخانه‌ای و به خصوص گاز متان كه به مراتب خطرناك‌تر از دی‌اكسیدكربن است، چه سیاستی را باید در پیش بگیرند. با این حال اجلاس بیــن‌المللی آب‌وهوایــی هر پنج سال یک‌بار برگزار می‌شود و تغییرات آب‌وهوایی در صدر فهرست نگرانی مردم در سراسر جهان قرار دارد، مردم جهان در انتظار خروجی از این نشست و اجلاس جهانی گلاسکو هستند. كنفرانس گلاسكو با هدف متقاعد كردن كشورها به همكاری برای جلوگیری از افزایش دمای كره زمین برگزار شده است. هدف این است كه به همكاری همه كشورهای جهان دمای كره زمین بیش از یك و نیم درجه سانتیگراد بالاتر نرود. در این شرایط آنتونیو گوترش، منشی عمومی سازمان ملل متحد می‌گوید: «با بی توجهی به تاثیرات تغییر اقلیم، بشر در واقع خود قبر خود را می‌کند.» وی روز دوشنبه اول نومبر  در بیست و ششمین کنفرانس اقلیمی ملل متحد در گلاسگوی اسکاتلند خطاب به رهبران بیش از ۱۳۰ کشور جهان که در این نشست شرکت داشتند، هشدار داد که ناکام ماندن در رسیدگی به تغییر اقلیم، حکم مرگ را دارد و به گفته وی «اعتیاد ما به مواد سوخت فسیلی بشریت را به لبه پرتگاه می‌کشاند.» این گفته‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که رهبران جهان از ۲۹ سال به این‌سو در گردهمایی‌های متعدد تلاش کرده‌اند که به تغییر اقلیم رسیدگی کنند، اما به گفته متخصصین، در جریان این مدت کره زمین گرمتر و کشنده‌تر شده، هزاران میلیارد تن یخ آب شده و مواد سوخت فسیلی میلیاردها تن از گازهایی را تولید کرده است که باعث گرمای زمین می‌شود.
  ایران؛ هفتمین کشور آلاینده
با آغاز این نشست، کشورهایی که سهم زیادی در آلایندگی‌ها و تولید گازهای گلخانه‌ای دارند، حضور ندارند، مثلا رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در این نشست شركت نكرد و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و ژاییر بولسونارو، رئیس‌جمهوری برزیل نیز حضور ندارند. روسیه یكی از بزرگ‌ترین كشورهای آلوده‌كننده جهان است و ژاییر بولسونارو، رئیس‌جمهوری برزیل نیز متهم است كه قطع گسترده درخت‌های جنگل‌های آمازون را مجاز شمرده است. چین نیز در زمره همین کشورهاست که سهم عمده‌ای از آلاینده‌ها دارد و در این نشست حضور ندارد، اما ایران به عنوان یکی از کشورهای آلوده کننده محیط زیست جهان (طبق آمارها جهانی) قرار است، در این نشست حضور پیدا کند. هیات نمایندگان کشور ما در اجلاس جهانی گلاسکو به ریاست علی‌سلاجقه، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در روز ۱۷ آبان‌ماه در اجلاس تغییرات اقلیمی گلاسکو حضور پیدا خواهند کرد.  این در شرایطی است که ایران جزو ده آلاینده اول دنیا از لحاظ حجم گازهای گلخانه ایست که در اتمسفر کره زمین منتشر می‌کند، رقمی حدود یک و نیم درصد کل گازهای گلخانه ای جهان. آمارهای منتشرشده از سوی پروژه جهانی کربن نشان می‌دهد ایران با انتشار سالانه ۶۴۸ میلیون تن دی‌اکسید کربن به‌عنوان هفتمین کشور بزرگ آلوده‌کننده هوا در جهان شناخته شده است. این درحالی است که کشور ما با تحریم‌های شدید صنعتی و اقتصادی مواجه است و اصلا یک کشور صنعتی بزرگ به حساب نمی‌آید، در طول سال‌های گذشته نه تنها گازهای گلخانه‌‌ای ایران کاهش نداشته که به رغم کوچک‌تر شدن اقتصادش اندکی بیشتر هم شده. ایران به‌دلیل مصرف بی‌رویه سوخت‌های فسیلی در منازل و همچنین پرت گاز در میادین نفت و گاز در جایگاه هفتم جهان از نظر انتشار گاز‌های گلخانه‌ای در هوا قرار گرفته است.
  شکاف در اجلاس جهانی گلاسکو


در این شرایط یک کارشناس ارشد محیط زیست درباره نقش این اجلاس و تاثیر آن بر کُند شدن تغییرات اقلیمی جهان به «آرمان ملی» می‌گوید: معمولا  در این‌گونه از اجلاس‌ها که کشورهای قدرتمند جهان در مقابل کشورهای ضعیف و جهان سومی قرار می‌گیرند، شکاف‌ها و کینه‌های گذشته که ثمره تاراج و استعمار مانع از رسیدن به اهداف اصلی آن می‌شود. اسماعیل کهرم در ادامه صحبت‌هایش می‌افزاید: کشورهای توسعه یافته در نتیجه برهم زدن شرایط محیطی کشورهای جهان سومی، به رشد و ترقی رسیده‌اند و کشورهای جهان سوم را خالی از منابع کرده‌اند. آنها با نابودی کانی‌ها، جنگل‌ها و زمین به پیشرفت رسیده‌اند یا مواد صنعتی را استخراج کردند و باعث رشد اقتصادی خود و گسترش فقر بیشتر در کشورهای جهان سومی شده‌اند. مساله دیگر 20 کشور نخست جهان (گروه بیست) اصلا به فکر کشورهای جهان سوم نیستند. در این شرایط کشورهای جهان سوم می‌گویند که شما، به بهای از بین بردن هوا، آب و خاک ما، توسعه پیدا کردید و زمانــی‌که ما (کشورهای توسعه نیافته) می‌خواهیم توسعه پیدا کنیم، می‌گویند که شما محیط زیست را از بین می‌برید و دست از تخریب بردارید! مثلا یکی از پیشنهادها استفاده از اتومبیل‌های برقی است، درحالی کشورهای بزرگ جهان از لحاظ اقتصادی، پایبند به این اصول نبوده و نیستند. لذا یک شکاف عمیق میان کشورهای برتر اقتصادی و جهان سومی ایجاد می‌شود. در این شرایط کشورهای جهان اول می‌گویند از درختان استفاده نکنید، اما کشوری مانند برزیل که در این اجلاس شرکت نکرده، اعلام کرده، سال‌ها درختان را بریدید و بردید، حالا باید قرامت آنها را بپردازید تا ما نیز از درختان استفاده نکنیم. بنا‌براین این اجلاس موفق نخواهد شد و دلیل آن شکاف بین کشورهای پیشرفته و کشورهای درحال پیشرفت است. 
  نقش ایران در اجلاس جهانی چیست؟ 
ایران در کجای این پازل جهانی قرار می‌گیرد، کهرم در پاسخ به این سوال می‌گوید: ایران اصلا در این پازل قرار ندارد. آقای سلاجقه می‌خواهد در این نشست شرکت کند، شما بگویید که ایشان چه حرفی برای گفتن می‌تواند داشته باشد؟ ایران با وجود آنکه کشور صنعتی نیست، اما هفتمین کشور آلاینده جهان به‌حساب می‌آید! پس چه چیزی برای گفتن دارد؟ حالا برخی نیز باور دارند که کشور ما از نظر آلایندگی جهانی در رده بیستم قرار گرفته، اما خیلی از کشورهای دیگر مصرف آلاینده‌هایشان را بالا برده‌اند و ما به پایین این جدول سقوط کرده‌ایم و گرنه از میزان مصرف مواد آلاینده و تخریب محیط زیست، کاهشی را شاهد نبودیم. ایران در طول چند دهه، یک سوم جنگل‌هایش را نابود کرده و با این کارنامه بسیار غمناک چه صحبتی برای گفتن دارد. در کشوری مانند پاکستان،  از زمان جدایی از هند، میزان جنگل‌های آنها حدود سه برابر شده است، ولی ما چه کردیم. ما جنگل‌های هیرکانی به عنوان میراث ارزشمند جهانی از بین برده‌ایم، پس قرار است که نقش ایران در این اجلاس و تاثیر مثبت آن بر روند تغییرات آب و هوایی چه باشد؟
  آینده ایران با توجه به تغییرات اقلیمی
این کارشناس ارشد محیط زیست در پایان صحبت‌هایش می‌افزاید: این روزها، شغل دوم من در دانشگاه پر کردن درخواست نامه دانشجویان برای مهاجرت از ایران است. یعنی نیروی تحصیلکرده ما از ایران می‌رود و بعد برای کشورهای دیگر مفت کار می‌کنند. ما تا زمانی که نفت داریم، بسیاری از کشورها مجیز ما را می‌گویند ولی نفت ما که تمام شود، اقشار نخبه و تحصیلکرده ایرانی که رفته‌اند و نیروهای عادی نیز نمی‌توانند کشور را به سرانجام برسانند. از سوی دیگر تغییرات اقلیمی در جبهه دیگر، روند مهاجرت و فقر را سریع‌تر می‌کنند و این یعنی فاجعه در آینده‌ای نزدیک که از همین امروز به فکر آن باشیم.