بازگشایی اصولی مدارس با نظارت مستمر

 سرویس جامعه جوان آنلاین: دو سال است که ماه مهر، بوی مهربانی نمی‌دهد و آغاز سال تحصیلی با شادی و خنده همراه نیست. خانواده‌ها درگیر اضطراب و استرس ناشی از خطرات کرونا شده‌اند و نمی‌دانند فرزندشان هنگام ورود به مدرسه از شر این ویروس منحوس در امان خواهد ماند یا نه. دیگر در کیف دانش‌آموزان علاوه بر کتاب و تغذیه، الکل و ماسک بهداشتی هم گذاشته می‌شود، اما با این حال، در کلاسی که تعداد زیادی دانش‌آموز وجود دارد و گاهی یادشان می‌رود فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنند، خطر ابتلا به کرونا و انتقال آن به بالاترین حد خود می‌رسد. هر چند علیرضا کاظمی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده که وضعیت بازگشایی مدارس ابتدایی، مجدد در جلسه امروز (شنبه) ستاد ملی کرونا مطرح و تصویب می‌شود، اما او تأکید می‌کند: «این موضوع یک مرتبه مطرح و کلیاتش پذیرفته شده‌است. در مجموع مدارس با رعایت پروتکل‌ها باز خواهند شد.»! علیرضا کمرئی، سخنگوی این وزارتخانه نیز در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما گفت: «دانش‌آموزان پایه دهم، یازدهم و دوازدهم مدارس از ۱۵ آبان در مدارس حضور خواهند یافت و پایه‌های هفتم، هشتم، نهم و دوره ابتدایی نیز از ابتدای آذر به مدرسه می‌روند.» به گفته او «آنچه در مدارس آموزش و پرورش برای مقابله با کرونا رعایت می‌شود فاصله‌گذاری و تهویه هوای کلاس‌ها است.» این در حالی است که اکثر کلاس‌های درسی، تهویه برای تأمین هوای تازه ندارند و قرار است در فصل سرما، پنجره‌ها و در کلاس باز باشد و دانش‌آموزان در کلاس‌های سرد که گاهی باران و برف هم به آن می‌زند، درس می‌خوانند؛ این یعنی در اکثر مدارس نه‌تن‌ها خطر کرونا بلکه خطر سرماخوردگی نیز قرار است دانش‌آموزان را تهدید کند.
برخی از پزشکان با انتقاد از بازگشایی زودهنگام مدارس، خبر از درگیری چند ده درصدی ریه کودکانی می‌دهند که سلامتی آن‌ها قربانی اصرار به آموزش حضوری شده‌است. آن‌ها معتقدند که سلامت دانش‌آموزان باید در اولویت قرار بگیرد و راهکار‌های دیگری برای بالابردن کیفیت آموزش دانش‌آموزان جایگزین شود.
درست است که آموزش دروس به صورت حضوری تأثیر بیشتری در یادگیری دانش‌آموزان دارد و قدرت یادگیری از طریق حضور در مدرسه بیشتر خواهد شد، اما می‌توان اقدامات بسیار خوبی در زمینه ارتقای کیفیت آموزش مجازی انجام داد که در این دو سال از آن غفلت شده‌است. متأسفانه اکثر مسئولان آموزشی در این دو سال به جای متمرکز شدن روی بهبود آموزش مجازی، اصرار به بازگشایی مدارس کردند و با تقلا برای پوشاندن کم‌کاری‌های خود، سلامت دانش‌آموزان را به خطر انداخته‌اند. خطر کرونا در کمین دانش‌آموزان اصرار‌مسئولان به بازگشایی مدارس
محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس آموزش در رابطه با ضرورت ارتقای آموزش مجازی در کشور به خبرنگار «جوان» می‌گوید: «در این دو سال گذشته اقداماتی صورت گرفته، اما کافی نبوده‌است. در واقع نسبت به فضا و پتانسیلی که در دسترس بوده، فضای آموزشی خوبی فراهم نشده‌است که اگر روی این کار تمرکز می‌شد و کیفیت آموزش مجازی ارتقا پیدا می‌کرد، امروز به حضور دانش‌آموزان به مدرسه و بازگشایی مدارس اصرار نمی‌شد.»


او ادامه می‌دهد: «راه‌اندازی شبکه شاد اقدام خوبی بود، اما در مقایسه با انواع پیام‌رسان‌هایی که در دسترس هستند، بسیار ناکارآمد است.»
نیک‌نژاد به ضعف‌های شاد اشاره می‌کند و اظهار می‌دارد: «چند وقت بود که برای نسخه جدید شاد، سروصدای زیادی شد و ما منتظر بودیم که چه تحول عظیمی در نسخه جدید این اپلیکیشن ایجاد شده‌است! اما وقتی در دسترس قرار گرفت، دیدیم که فقط یک اتاق گفتگو به آن اضافه شده! یعنی همان چیزی که از چندین سال قبل در پیام‌رسان‌ها بود و معلمان و دانش‌آموزان از آن استفاده می‌کردند در «شاد» فعال شد که البته ایرادات زیادی هم دارد.»
او با اشاره به ظرفیت‌های موجود در کشور برای پیشرفت در کیفیت آموزش مجازی می‌گوید: «کشور ما چه از لحاظ فناوری و چه از لحاظ نوآوری در سطح متوسطی قرار دارد و متخصصان بسیار زیادی در این حوزه هستند که می‌توانند در بهبود کیفیت آموزش مجازی یاری برسانند، اما متأسفانه منافع برخی از افراد به خطر می‌افتد و منافع آن‌ها به ارتقای سطح آموزش مجازی، ارجحیت دارد!»
این کارشناس مسائل آموزشی با انتقاد از بازگشایی مدارس با وجود خطرات زیادی که برای سلامت دانش‌آموزان به وجود می‌آید، تصریح می‌کند: «مسئولان با اشراف به این مسئله که خطر کرونا برای دانش‌آموزان وجود دارد، اما اصرار به بازگشایی مدارس می‌کنند و این مسئله نگران‌کننده است.» اقدامات سایر کشور‌ها برای آموزش از راه دور
نیک‌نژاد اظهار می‌دارد: «هر چند که امروز آمار مرگ و میر، نسبت به روز‌هایی که تعداد جانباختگان بالای ۵۰۰ نفر بود، کاهش یافته و شرایط بهتر شده‌است، اما در حال حاضر نیز روزانه بیش از ۱۰۰ نفر جان خودشان را در اثر ابتلا به کرونا از دست می‌دهند. البته در کنار این مسئله، یک فرد مبتلا به کرونا، تمام خانواده را درگیر می‌کند و حتی تا چندین ماه یا حتی یک سال، شرایط فرد و خانواده را از لحاظ اقتصادی، عاطفی و جسمی مختل می‌سازد. از این جهت باید کیفیت آموزش مجازی بهبود پیدا کند تا در شرایط اضطرار و بدون آسیب به تحصیل دانش‌آموزان، آموزش آن‌ها به صورت آنلاین ادامه پیدا کند.»
نیک‌نژاد با انتقاد از عقب‌ماندگی کشور در آموزش مجازی نسبت به سایر کشور‌های پیشرفته در این حوزه می‌گوید: «کشوری مانند استرالیا به دلیل فضای جغرافیایی خود از چند ده سال پیش، آموزش از راه دور داشته است. هدف اصلی تأسیس این مدارس مجازی، مهیا کردن فرصت‌های برابر و قابل دسترس بودن آنها، در کنار کیفیت آموزشی مطلوب برای طبقات محروم، مناطق روستایی و گروه‌های در وضعیت خطر بوده‌است. امروز می‌بینیم که استرالیا یکی از کشور‌هایی است که پیش از سایر کشور‌ها توانسته به مشکل کرونا فائق بیاید؛ چراکه تجربه گران قیمتی در این زمینه داشته‌است. اما ما در زمینه آموزش از راه دور کم کار بودیم و به جای پیشرفت در آن، صرفاً اصرار به بازگشایی مدارس کرده‌ایم!»
این معلم ادامه می‌دهد: «متأسفانه مشکلی که در کشور ما وجود دارد، این است که در جامعه یک عده از مسئولان می‌خواهند چرخ را از اول خودشان اختراع کنند! در صورتی که آن‌ها می‌توانند به راحتی از تجربه سایر کشور‌ها استفاده کنند و به جای شروع کردن از صفر، آموزش در فضای مجازی را با کیفیت بیشتری در اختیار عموم دانش‌آموزان قرار دهند.»
نیک‌نژاد، کرونا را یک فرصت برای ارتقای تحصیل از راه دور می‌داند و می‌گوید: «کرونا با تمام بدی‌های خود، فرصتی به ما داد تا به خودمان بیاییم و به فکر این باشیم که در شرایط اضطرار چه تدبیری بیندیشیم که به تحصیل دانش‌آموزان لطمه‌ای وارد نشود. ما باید این مسئله را درک کنیم که آموزش از راه دور را نمی‌توان حذف کرد، بلکه باید برای ارتقای آن تلاش کنیم. ما باید «شاد» و اپلیکیشن‌های همسو با آن را گسترش بدهیم و نباید آن‌ها را تعطیل کنیم. هر چند امیدی به این مسئله نیست، زیرا که مسئولان کار‌های زیادی را شروع کردند و به نتیجه نرساندند. امیدوارم مسئله آموزش از راه دور جزو این اقدامات ناتمام نباشد.» راهکار‌های مغفول در ارتقای آموزش مجازی
در همین رابطه دکتر پرویز رزاقی، روانشناس بالینی و مشاور مدرسه هم به خبرنگار «جوان» می‌گوید: «بهتر بود پیش‌بینی بهتری نسبت به کرونا و طولانی بودن آن داشته باشیم و مسئولان آموزشی نسبت به آن درک بهتری داشته باشند تا اقدامات مناسب‌تری برای ارتقای آموزش مجازی دانش‌آموزان در این دو سال انجام می‌دادند و امروز به جای اصرار به بازگشایی مدارس، به دنبال ادامه جبران کاستی‌های آموزش آنلاین بودند.»
او ادامه می‌دهد: «همانطور که به مرور زمان کمبود‌های آموزش حضوری را جبران کردیم و درصدد حل مشکلات آن بودیم باید برای مجهز بودن آموزش مجازی نیز همینطور رفتار می‌کردیم و فضا‌های مختلفی را برای این سبک آموزشی تدارک می‌دیدیم. حتی اگر می‌دیدیم «شاد» به تنهایی نمی‌توانست از عهده سیستم آموزشی کشور برآید، از ابزار آموزشی بیشتری استفاده می‌کردیم، اما شاهد آن بودیم که با وجود همه اعتراضات فقط به یک اپلیکیشن بسنده شد و مسئولان از ابزار آموزشی دیگری استفاده نکردند.»
رزاقی با اشاره به ضرورت ارتقای آموزش مجازی اظهار می‌دارد: «یکی از راهکار‌های بالابردن کیفیت آموزش از راه دور، آموزش مناسب به معلمان در این زمینه و نظارت مناسب بر عملکرد آن‌ها بوده‌است. باید وزارت آموزش و پرورش وضعیت معلمان را به درستی در این مدت می‌سنجید و برای آموزش آن‌ها برای ارتقای تدریس مجازی تلاش می‌کرد که متأسفانه این اقدام انجام نشد و تنها اظهارنظر مسئولان این وزارتخانه حول بازگشایی مدارس بود.»
این مشاور مدرسه درباره بی‌تدبیری مسئولان آموزش و پرورش در دوران شیوع کرونا می‌گوید: «سیستم آموزشی کشور دو سال است که درگیر شیوع ویروس کرونا شده و مسئولان تصمیم‌گیرنده در این حوزه باید نسبت به این مسئله دوراندیشی بهتری می‌کردند، آن‌ها خطا‌های زیادی در این مدت داشتند و شاهد اقداماتی، چون کاغذبازی‌های الکترونیکی از سوی آن‌ها بودیم؛ مثلاً اینکه معلمان فرم پر کنند و بگویند که کلاس را برگزار کرده‌اند! انگار سیستم آموزشی از این طریق خودش را گول می‌زد که در آموزش مجازی ضعفی وجود ندارد و همه چیز رو به راه است!»
به گفته این مشاور تربیتی، هر چند به ظاهر در مدت شیوع کرونا در کشور، آموزش تعطیل نشد، اما از لحاظ کیفیت آموزشی به پایین‌ترین سطح رسیده‌ایم و بدتر از آن اینکه مسئولان آموزشی به جای جبران کم‌کاری‌هایشان و برای پوشاندن ضعف آموزش مجازی، اصرار به بازگشایی مدارس کردند، آن هم در شرایطی که براساس آمار منتشر شده از سوی وزارت بهداشت، روزانه بیش از صد نفر در اثر ابتلا به کرونا جانشان را از دست می‌دهند. رقابت مدارس برای شروع آموزش حضوری با نبود امکانات کافی!
رزاقی با بیان اینکه نباید اختیار بازگشایی مدارس به وزارت آموزش و پرورش سپرده شود، می‌گوید: «متأسفانه ستاد ملی مقابله با کرونا، اختیار باز بودن یا نبودن مدارس را در اختیار وزارت آموزش و پرورش گذاشته است و وزارتخانه نیز طی بخشنامه‌ای مجوز بازگشایی مدارس را به آموزش و پرورش مناطق واگذار کرده‌است. آموزش و پرورش مناطق از مدارس درباره امکاناتشان سؤال پرسیده و از آن‌ها خواسته که بگویند امکان بازگشایی دارند یا نه! در این شرایط قطعاً مدارس نمی‌خواهند ضعف‌های خود را نشان دهند و حتی به اشتباه نیز اعلام می‌کنند که آمادگی بازگشایی مدارس را دارند.»
او ادامه می‌دهد: «در شرایطی که بازگشایی مدرسه جزو نقاط قوت مدیر مدرسه محسوب می‌شود و کمتر مدیری حاضر می‌شود بگوید که مدرسه من ضعف دارد و امکان بازگشایی وجود ندارد، متأسفانه با این سوءمدیریت رقابت بازگشایی بین مدارس و مناطق مختلف ایجاد شده و در نهایت مشخص نیست چه فاجعه‌ای به بار خواهد آمد و با این رویکرد جان دانش‌آموزان به بازی گرفته شده‌است!»
این کارشناس آموزشی به عدم وجود تهویه مناسب در اکثر مدارس تهران اشاره می‌کند و می‌گوید: «بیش از ۹۰ درصد مدارس در تهران تهویه ندارند و این آمار در سایر شهر‌ها بیشتر است. در این شرایط نیز به باز کردن پنجره بسنده کرده‌اند!»
او اظهار می‌دارد: «درست است که معلمان و مدیران مدرسه واکسن زده‌اند، اما دانش‌آموز مقطع ابتدایی که واکسن نزده‌است و از این جهت خانواده‌ها می‌ترسند که فرزندشان را به مدرسه بفرستند. بسیاری از والدین نیز به‌دلیل طولانی شدن بیماری کرونا خسته شده‌اند و از این جهت به اعلام آمادگی مدارس برای بازگشایی اعتماد می‌کنند و کودک خود را به مدرسه می‌فرستند.»
رزاقی به عدم رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی از سوی دانش‌آموزان در مدرسه اشاره می‌کند و می‌گوید: «یک منبع آگاه در بخش اداره ارزیابی عملکرد آموزش پرورش شهر تهران به من گفت هر چند در اکثر صفوف مدارس و کلاس‌هایشان، فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت می‌شود و دانش‌آموزان ماسک می‌زنند و قرار است که پنجره‌ها هم باز باشد، اما هنگام رفت و آمد دانش‌آموزان، راهرو‌ها و راه‌پله‌ها به شدت شلوغ است و گاهی دانش‌آموزان فراموش می‌کنند ماسک بزنند و حتی فاصله نیم متری را هم رعایت نمی‌کنند. در چنین شرایطی که واضح است فاصله‌گذاری اجتماعی از عهده کودکان و نوجوانان برنمی‌آید، اصرار به بازگشایی مدارس فاجعه‌بار خواهد بود.»
او با بیان راهکار کشور‌های اروپایی برای بازگشایی مدارس در دوران شیوع کرونا اظهار می‌دارد: «در کشور‌های اروپایی برای آموزش حضوری، نوبت مدارس را به چهار بازه زمانی تقسیم کرده‌اند، آن‌ها کلاس‌های سه نفره دارند و هر وقت که دانش‌آموزان نوبت اول از مدرسه بیرون بروند، نوبت دوم با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی به کلاس‌ها می‌روند، اما در کشور ما تصمیم گرفته شده که مدارس بیش از ۳۰۰ نفر دانش‌آموز را از ۱۵ آبان بازگشایی کنند و آن هم در دو نوبت! یعنی بیش از ۱۵۰ دانش‌آموز قرار است که از ساعت ۵/۱۰ تا یک ظهر در راهرو‌ها و راه‌پله‌ها تردد کنند و این تصمیم یک خطای فاحش است و خطر ابتلای این دانش‌آموزان به کرونا را به شدت بالا می‌برد.»
این مشاور مدرسه در پایان تأکید می‌کند: «امید است که ستاد ملی مقابله با کرونا از در اختیار گذاشتن تصمیم بازگشایی مدارس به وزارت آموزش و پرورش منصرف شود و در تصمیمات جدیدی که می‌گیرد، سلامت دانش‌آموزان را در اولویت قرار دهد.»