روزنامه ابتکار
1400/08/15
روند مذاکرات هسته‌ای پیچیده‌تر شده است؟ شکست دموکرات‌ها و کار سخت احیای برجام
تحلیل‌گر ارشد سیاست خارجی، مطرح کرد: «انتخابات میان دوره ای که سه شنبه در آمریکا انجام شد، ممکن است زنگ خطر را برای دموکرات‌ها و بایدن، به صدا در آورده باشد و کار دولت بایدن از نظر صرف سرمایه سیاسی در داخل آمریکا برای پیشبرد برجام را قدری سخت تر از گذشته کرده باشد.»کوروش احمدی دیپلمات سابق ایران در سازمان ملل در گفتگو با انتخاب، درباره نگاه ایران به مذاکرات احیای برجام، اظهار کرد: «مشخصا ایران صحبت از لغو همه تحریم‌ها کرده است و در بند هفت قانون لغو تحریم‌های مجلس که 11 آذر سال گذشته تصویب شد، از لغو همه تحریم‌ها از جمله حقوق بشری، نظامی و... سخن رفته است. همچنین، 200 نماینده مجلس در 28 اردیبهشت طی بیانیه ای هرگونه تفکیک و دسته‌بندی تحریم‌ها را رد کردند. اگر چه از سوی مقامات گاه سخن های متناقض شنیده شده، اما عمده مقامات اصلی از رئیس جمهور تا وزیر خارجه تا معاون سیاسی وزیر خارجه همیشه صحبت از لغو همه تحریم‌ها کرده‌اند.»
وی در پاسخ به این پرسش که لغو همه تحریم‌ها شامل چه مواردی میشود، گفت: «لغو همه تحریم‌ها یعنی همه تحریم‌های مربوط به هر حوزه‌ای و نه فقط تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران. این از این جهت مهم است که برجام فقط درباره لغو تحریم‌های مربوط به برنامه هسته‌ای ایران بود. سایر تحریم‌ها که مربوط به طیفی از موضوعات مختلف مثل موضوعات حقوق بشری، اتهام تروریسم و موشکی و منطقه ای است، خارج از شمول برجام بود. سوال مهم دیگر در این مورد این است که آیا تحریم‌های اولیه هم مدنظر است یا خیر. چون برجام درباره تحریم‌های ثانویه مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران است که به معنی تهدید اشخاص، شرکت‌ها و بانک‌های همه کشورها به قطع دسترسی شان به بازار آمریکا در صورت کار اقتصادی با ایران است. تحریم‌های اولیه به معنی آن دسته تحریم‌هایی است که آمریکا برای توقف کار اقتصادی اتباع حقیقی و حقوقی خود با ایران وضع کرده است. این تحریم های اولیه نیز قرار نبود ذیل برجام برداشته شوند.»
احمدی افزود: «البته تکلیف تحریم‌هایی که بعد از خروج آمریکا از برجام هم اعمال شد، مثل تروریست خارجی نامیدن سپاه پاسداران، تحریم افراد و مقامات منصوب رهبری، اعمال تحریم ثانویه علیه معاملات تسلیحاتی و بسیاری تحریم های دیگر نیز باید روشن شود. تحریم ثانویه تسلیحات متعارف که خیلی مهم است بعد از لغو محدودیت های تسلیحاتی شورای امنیت علیه خرید و فروش 7 رقم تسلیحات متعارف در 18 اکتبر سال گذشته که بر اساس قطعنامه 2231 پیش بینی شده بود، اعمال شد. بعد از آنکه دولت ترامپ نتوانست “مکانیسم ماشه” را علیه ایران در شورای امنیت فعال کند، ترامپ طی فرمان اجرایی 13949 در سپتامبر 2020 انجام معاملات تسلیحات متعارف توسط شرکت‌ها و بانک‌های همه کشورها با ایران را تحریم و خاطیان را تهدید به مجازات کرد. این است که بعضی‌ها اعتقاد داشتند لغو تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت علیه ایران با توجه به این فرمان اجرایی عملا بی تاثیر شده است. خواسته‌های ایران قطعا لغو این تحریم ها است که چند صد مورد را شامل می شود. خواسته های ایران البته خواسته‌های برحقی است. اما سوال این است که با توجه به سیاست داخلی در آمریکا و نقش کنگره و نقش جمهوریخواهان تا چه حد در مورد آنها اصرار خواهد شد و آیا این مواضع صرفا مواضع مذاکراتی است یا روی آنها پافشاری خواهد شد.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل درباره خواسته‌های آمریکا، گفت: «خواسته‌های امریکا هم مشخص است به این ترتیب که می‌گوید ایران برنامه هسته ایش را برگرداند به قبل از این گام‌های پنجگانه‌ای که برداشته است. بدان معنا که مثلا موجودی اورانیوم غنی شده در داخل کشور به 300 کیلو اورانیوم 67/ 3 درصد، وضعیت اراک به همان ترتیبی که در برجام مقرر شده، برگردد؛ غنی سازی در سایت فردو انجام نشود، تعداد سانتریفیوژ‌‌هایی که باید کار کنند، به همان تعداد پیش بینی شده در برجام برگردد و نظایر آن. مسئله دیگری هم که هست، سانتریفیوژ‌‌های نسل جدید است که تکلیف آنها چه شود. اینها و مواردی مانند اینها خواسته‌هایی است که امریکا به طور کلی مدنظرش است.»
احمدی در پاسخ به این پرسش که اتفاقات اخیر مثل رویارویی بین نیرو‌های ایران و آمریکا در دریای عمان، چه تاثیری می تواند بر روند مذاکرات داشته باشد، بیان کرد: «ما یک مذاکراتی داریم که در اتاق مذاکره و پشت میز مذاکره انجام میشود، عامل دیگری نیز وجود دارد که شامل جو و شرایط عمومی حول و حوش مذاکرات است. آنچه در حواشی می گذرد به هر حال روی متن تاثیر می‌گذارند و در اتاق مذاکره به نحوی مد نظر قرار می‌گیرد.»
این دیپلمات پیشین تاکید کرد: «مشخصا شرایط افکار عمومی مثلا در ایران از نظر موضع مجلس، رسانه‌ها و دلواپسان تاثیر گذار است. در امریکا هم به همین ترتیب مهم است که کنگره آمریکا چگونه با این مسئله برخورد می کند. مسئله دیگر هم که اخیرا با مقدمات آن مواجه شدیم، بحث انتخابات میاندوره‌ای آمریکاست که چند روز پیش برگزار شد و دموکرات‌ها در آن نمایش خوبی نداشتند. در ویرجینیا با آنکه سال قبل بایدن به راحتی ترامپ را شکست داده بود، اینبار کاندیدای دموکرات از رقیب جمهوری خواه شکست خورد و در ایالت نیوجرسی که یک ایالت دموکرات است یعنی معمولا دموکرات‌ها در رای‌گیری‌های فدرال در آنجا به راحتی پیروز می‌شوند، این بار کاندیدای دمکرات نزدیک بود شکست بخورد و کاندیدای جمهوری‌خواه توانست با کاندیدای دموکرات شانه به شانه رقابت کند. اینها نشانه خوبی برای بایدن نیست چرا که یک سال دیگر همین موقع انتخابات میاندوره کنگره باید انجام شود که هم سرنوشت سنا و هم مجلس نمایندگان را تعیین می‌کند که اکثریتش دست کدام حزب باشد.»
وی در ادامه عنوان کرد: «بنابراین این انتخاباتی که سه شنبه انجام شد، ممکن است زنگ خطر را برای دموکرات‌ها و بایدن، به صدا در آورده باشد و از نظر صرف سرمایه سیاسی در داخل آمریکا برای اینکه برجام را پیش ببرد، کار دولت بایدن را سخت‌تر کرده باشد. اینها موضوعاتی است که در حواشی مذاکرات مطرح است و امثال این اتفاقی هم که در دریای عمان رخ داد، از این جهت که می توانند بر میزان تنش بیافزایند، می توانند تاثیر منفی روی مذاکرات داشته باشند..»
تصمیم بزرگ «جو بایدن» درباره برجام
پایگاه خبری بیزینس اینسایدر در گزارشی، به بررسی آخرین تحولات مرتبط با معادله هسته‌ای ایران پرداخته و به طور خاص تاکید کرده که بر خلاف موضع گیری‌های چند وقت اخیر مقام‌های آمریکایی و اسرائیلی مبنی بر تهیه یک طرح جایگزین علیه ایران (در صورت شکست مذاکرات دیپلماتیک هسته ای)، یک چنین طرحی اساسا وجود ندارد و بهترین راه حل برای مواجهه با مساله هسته‌ای ایران، همان دیپلماسی و احیای برجام است.
بیزینس اینسایدر در گزارش خود می‌نویسد: «جو بایدن رئیس جمهور آمریکا از زمان پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا، احیای توافق برجام را به مثابه اولویت اصلی دولت خود تعریف کرده است. با این حال، این توافق با توجه به روند تحولات پیرامونیِ فعلی در رابطه با آن، در آستانه فروپاشی است. هم ایران و هم آمریکا اختلافاتی جدی در روند احیای برجام دارند و تحقق این مسئله را در گروِ محقق شدن درخواست‌های خود ارزیابی می‌کنند.
با این همه، اگر تهران و واشنگتن نتوانند بار دیگر حیات را به توافق برجام بازگردانند، بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران بر این باورند که هیچ طرح دوم و جایگزینِ (Pla- B) ممکن و شدنی نیز برای این توافق وجود ندارد و عملا چشم انداز تشدید درگیری و منازعات در خاورمیانه، بیش از پیش تقویت خواهد شد. ایرانی‌ها با سرعت قابل ملاحظه‌ای در حال پیشرفت در چارچوب برنامه هسته‌ای خود هستند و در نقطه مقابل، کشور‌های غربیِ طرف برجام بر این باورند که فاصله ایران با نقطه گریز هسته ای، به شدت کاهش یافته است. امری که از منظر آنها به مثابه یک دغدغه و نگرانی جدی ارزیابی میشود.
به گزارش فرارو، باربارا سالوین مدیر پروژه موسوم به ابتکارِ آینده ایران در اندیشکده شورای آتلانتیک به بیزینس اینسایدر می‌گوید که وی امید خود جهت احیای توافق برجام را از دست نداده است. وی در این زمینه، استدلال اصلی خود را معطوف به این مساله کرده که وضعیت اقتصادی ایران در شرایط کنونی به شدت آسیب‌پذیر و شکننده است و همین مسئله به دولت ایران محرک‌های کافی را می‌دهد که در جهت احیای توافق برجام حرکت کند.
سالوین در ادامه می‌گوید: مجموعه‌ای از مولفه‌ها در این رابطه نقشی کلیدی بازی می‌کنند که از جمله آنها می‌توان به این مساله اشاره کرد که اساسا تا چه اندازه متحدان نزدیکِ ایران نظیر چین حاضرند تا ایران را قانع کنند که این کشور با نگاه به مزایای احیای توافق برجام، بار دیگر به این توافق بازگردد و یا اساسا تا چه میزان جو بایدن و دولت وی قادرند که ایران را مطمئن سازند که پس از احیای برجام، آمریکا همچنان به آن متعهد باقی خواهد ماند (فقط در همان دوره ریاست جمهوری خودِ جو بایدن).
بایدن اخیرا در موضع گیری قول داده که آمریکا صرفا در صورتی مجددا از توافق برجام فاصله خواهد گرفت که ایران به نحو صریحی بخواهد ورای مفاد برجام حرکت کند.
باربارا سالوین در ادامه می‌گوید: هیچ طرح جایگزینی برای توافق برجام وجود ندارد. آمریکا در معادله برجام فقط و فقط گزینه ادامه دادنِ توافق مذکور را پیش روی خود دارد. از این منظر، اعمال دیپلماسی در کنار اعطای مشوقِ کاهش تحریم‌ها علیه تهران، تنها گزینه‌های در دسترس هستند. هیچگونه راهکار نظامی برای برنامه اتمی ایران نیز وجود ندارد. نباید فراموش کرد که اقدامات گذشته اسرائیلی‌ها در خرابکاری در تاسیسات اتمی ایران و یا ترور دانشمندان هسته‌ای این کشور نیز عملا موجب شده اند تا برنامه اتمی ایران با سرعتی به مراتب بیشتر، به جلو حرکت کند. ایران در شرایط کنونی از منظر هسته‌ای در نقطه‌ای پیشرفته قرار دارد که این مساله برای طرف‌های غربی نگرانی‌های جدی ایجاد کرده است. با این حال، ایران تاکنون به سمت تولید سلاح‌های اتمی حرکت نکرده، زیرا اعتقاد داشته که بدون استفاده از سلاح‌های مذکور نیز می‌تواند از تمامیت ارضی خود دفاع کند و اگر بخواهد به سمت دستیابی به سلاح‌های اتمی حرکت کند نیز، این مساله خود یک مسابقه تسلیحاتی را در خاورمیانه به راه خواهد انداخت که این موضوع به هیچ عنوان در راستای منافع ایران و همچنین صلح و ثبات خاورمیانه نیست.
جوزف سرنسیونه عضو ارشد اندیشکده کوئینسی نیز دوشنبه گذشته در توئیتی گفته است: دیپلماسی، بهترین و تنهاترین راه جهت مواجهه با معادله هسته‌ای ایران است و در نوع خود می‌تواند از یک جنگ گسترده و فراگیر در خاورمیانه نیز تا حد زیادی جلوگیری کند.
با این همه، مقام‌های اسرائیلی سعی داشته اند تا این سیگنال را به تهران برسانند که اگر مذاکرات هسته‌ای با ایران شکست بخورد، آنها آماده ارائه واکنش نظامی به این کشور هستند. مساله‌ای که البته اخیرا آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا نیز احتمال آن را بعید ندانسته است. رندا اسلیم عضو ارشد انستیتو خاورمیانه به بیزینس اینسایدر می‌گوید: اگر گفت‌وگو‌های وین شکست بخورد، چشم انداز یک تقابل نظامی میان اسرائیل و ایران تا حد زیادی افزایش می‌یابد.
در همین راستا، اخیرا آمریکا یک فروند بمب افکن B۱ خود را در منطقه خلیج فارس به پرواز درآورد و در عین حال جنگنده‌های اسرائیلی، بحرینی، مصری و عربستانی نیز در رزمایش و تمرین هوایی مشترکی در منطقه به کنش ورزی پرداختند. مساله‌ای که در بحبوحه اوج گیری تنش‌ها در مورد معادله هسته‌ای ایران، بسیاری را نگران کرده است.
آینده مبهم توافق هسته‌ای ایران
توافق هسته‌ای ایران با هدف اعمال محدودیت‌های جدی بر برنامه هسته‌ای این کشور و در عین حال اعطای برخی امتیازات اقتصادی به ایران و لغو تحریم‌ها علیه تهران منعقد شد. با این حال، سال ۲۰۱۸، دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا کشورش را از توافق برجام خارج و تنش‌های گسترده‌ای را با ایران در منطقه خاورمیانه دامن زد. دولت ترامپ همچنین تحریم‌های گسترده‌ای را بار دیگر در قالب کارزار فشار حداکثری علیه ایران وضع نمود.
ایران نیز در پاسخ به این اقدام آمریکا، اگرچه به مدت یک سال همچنان در چارچوب تعهدات برجامی خود باقی ماند با این حال، به تدریج رویه‌های جبرانی در پیش گرفت و در نهایت سطح غنی سازی خود را از ۳.۶۷ درصد که در توافق برجام گنجانده شده بود به بیش از ۶۰ درصد افزایش داد و تا حد زیادی نیز بازرسی‌های بین‌المللی در تاسیسات اتمی خود را محدود کرد.
سایر اخبار این روزنامه
واشنگتن با محک‌زدن تهران به دنبال چیست؟
تحریک ایران با نفت‌دزدی
محمدعلی وکیلی
روایت یک دیدار
سبد معیشت ۱۱ میلیون و ۴۷۹ هزار تومان
دستمزدی که برای ۱۰ روز کفاف می‌دهد
سرنوشت ۱۷ تحقیق و تفحص در مجلس یازدهم به کجا رسید؟
نمایش تحقیق و تفحص از جیب مردم
چرا بدون بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها هوای تهران هرروز آلوده‌تر میشود؟
وضعیت بد اقتصادی مردم و افزایش آلودگی هوای تهران
روند مذاکرات هسته‌ای پیچیده‌تر شده است؟
شکست دموکرات‌ها و کار سخت احیای برجام
امدادرسانی به ۱۴۱ نفر درپی وقوع سیل و آبگرفتگی در هفت استان کشور
باران امید در شهرهای ایران
در بازدیدی ۳ ساعته انجام شد
ضرب‌الاجل «اژه‌ای» برای تعیین و تکلیف کالاهای دپو شده
احمد خاتمی:
شرط مذاکره لغو همه تحریم‌هاست
تمام خارجی‌ها در دسترس تیم‌های آسیایی
قانون جدید AFC علیه تیم‌های ایرانی!
افشاگری پشت پرده
تامین کسری بودجه چگونه بورس را بحرانی کرد؟
فلاحت‌پیشه:
بازگشت آمریکا به برجام برای استفاده از مکانیسم ماشه خطرناک است
اطلاعات سپاه:
سرشاخه‌های قیام سپید بازداشت شدند
