روز سه‌شنبه گذشته، بیش از 100 کشور با طرحی بلندپروازانه برای توقف جنگل‌زدایی تا سال 2030 موافقت کردند و میلیاردها دلار به این تلاش اختصاص دادند.

اگرچه رهبران جهان این اقدام را تحسین کردند، فعالان آب‌و‌هوایی می‌گویند قبلا این وعده‌ها را شنیده‌اند و تلاش‌های پیشین به نتیجه نرسیده است. جهان همچنان هر ساله تعداد زیادی درخت از دست می‌دهد!

کریستال دیویس، مدیر دیده‌بان جهانی جنگل، گفت: «با وجود تعهدات بلندپروازانه سیاسی برای پایان‌دادن به جنگل‌زدایی در دهه گذشته، ما هنوز هم جنگل‌های اُستوایی اولیه را با سرعت توجیه‌ناپذیری از دست می‌دهیم. ما برای حل این مشکل وقت کم داریم.»

بر اساس گزارش دیده‌بان جهانی جنگل، جهان  411 میلیون هکتار جنگل بین سال‌های 2001 تا 2020 از دست داده است. این تقریبا نیمی از اندازه ایالات متحده و معادل 10 درصد از پوشش درختی جهان است. در سال 2020، جهان تقریبا 25.8 میلیون هکتار از پوشش درختی را دست داد که تقریبا دو برابر سال 2001 بود.

درختان نقش مهمی در جذب دی اکسید کربن در حین رشد دارند و در نتیجه گرمایش زمین را کُند می‌کنند. راه‌های مختلفی برای ناپدیدکردن درختان وجود دارد؛ از قطع درختان و آتش‌سوزی‌های جنگلی گرفته تا پاکسازی برای گشودن راه محصولات کشاورزی یا احشام، اما هنگامی که آنها بریده می‌شوند یا می‌سوزند یا می‌پوسند، کربن در جو آزاد می‌شود.

بر اساس گزارش هیأت بین دولتی تغییرات آب‌وهوایی سازمان ملل (IPCC)، حدود 23 درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی از کشاورزی، جنگلداری و سایر کاربری‌های زمین ناشی می‌شود.

پروفسور گرچن دیلی، از دانشگاه استنفورد و یکی از بنیان‌گذاران پروژه سرمایه طبیعی (Natural Capital) گفت: «اجتناب از جنگل‌زدایی بهترین کاری است که در کوتاه‌مدت می‌توان برای انجامش تلاش کرد. این کار اتمسفر را از مقادیر بسیاری کربن دور نگه خواهد داشت و به ما کمک می‌کند تحول گسترده‌تری را که به آن نیاز داریم، انجام دهیم.»

در گذشته تلاش‌های جهانی برای مبارزه با جنگل‌زدایی صورت گرفته است. برای مثال، در سال 2014، بیش از 200 دولت، شرکت و سازمان مدنی «اعلامیه نیویورک درباره جنگل‌ها» (NYDF) را امضا کردند که خواستار کاهش میزان جنگل‌زدایی تا سال 2020 به نصف و توقف آن تا سال 2030 بود. اما دیویس گفت جهان ناکام بود: «اهداف تعیین‌شده 2020 به فنا رفت.»

ناتالی واکر، مدیر جنگل‌های استوایی و کشاورزی در اتحادیه ملی حیات وحش، گفت: «این ترکیبی از بی‌عملی، نبود اراده سیاسی و پا پیش نگذاشتن بخش خصوصی است. پیگیری کافی صورت نگرفته است.»

آمازون بزرگ‌ترین جنگل بارانی جهان است و مسلما پیشقراول در جنگل‌زدایی. آمازون 17 درصد جنگل‌زدایی شده است و خسارات به ویژه در برزیل مشهود است که فقط در سال 2020 حدود 1.7 میلیون هکتار از جنگل‌های بارانی را از دست داد! واکر می‌گوید از اواسط دهه 2000، این کشور شاهد حدود یک‌دهه حرکت مثبت در این موضوع بود، اما در سال‌های اخیر وضعیت برعکس شده است.

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که سال گذشته، با وجود رکود اقتصادی، برزیل جهش ۹ درصدی در انتشار گازهای گلخانه‌ای خود ثبت کرد. محققان گفتند عامل اصلی، جنگل‌‌زدایی بود.

با این‌حال، آمریکای جنوبی تنها منطقه‌ای نیست که جنگل‌زدایی در آن وجود دارد. از 10 کشوری که از سال 2001 بیشترین پوشش درختی را از دست داده‌اند، تنها دو کشور – برزیل و پاراگوئه – آمازونی هستند.

1- روسیه 69.5 میلیون هکتار

2- برزیل 59.8 میلیون هکتار

3- کانادا 44.1 میلیون هکتار

4- ایالات متحده 42.2 میلیون هکتار

5- اندونزی 27.7 میلیون هکتار

6- کنگو 15.9 میلیون هکتار

7- چین 10.3 میلیون هکتار

8- استرالیا 8.5 میلیون هکتار

9- مالزی 8.4 میلیون هکتار

10- پاراگوئه 6.3 میلیون هکتار

یکی از مکان‌هایی که به گفته واکر اکنون درختان در آن بیشتر در معرض خطر هستند، جمهوری دموکراتیک کنگو است. این کشور هنوز جنگل‌های وسیع دارد، اما میزان و سرعت جنگل‌زدایی هم در آنجا بالاست، عمدتا به دلیل اقداماتی مانند کشاورزی، برداشت چوب برای سوخت و بهره‌برداری از جنگل‌ها. واکر می‌گوید: «کنگو در معرض تهدید است.»

روسیه یکی دیگر از مناطقی است که وضعیت آن نگران‌کننده است. حدود نیمی از کشور پوشیده از جنگل است و روسیه از سال 2001 در صدر فهرست سازمان دیده‌بان جهانی جنگل در زمینه از بین رفتن پوشش درختی قرار دارد؛ با حدود 69.5 میلیون هکتار پوشش درختی از بین رفته. واکر می‌گوید بسیاری از این پوشش درختی معمولا برای چوب از بین می‌رود. او گفت، در حالی که قطع بسیاری از درختان ممکن است مدیریت‌شده باشد، حداقل بخشی از آن احتمالا غیرقانونی است و با چنین منطقه وسیعی نظارت و کنترل موثر دشوار است.

چین مصرف‌کننده اصلی اَلوار روسیه است. واکر گفت این به نقش گسترده‌ چین به‌عنوان خریدار کالاهای مرتبط با جنگل‌زدایی اشاره دارد، چه پوست گاو برزیلی باشد، چه روغن نخل (روغن پالم) آسیای جنوب شرقی.

با این حال، همه اخبار بد نیست.

به عنوان مثال، پاکستان کمپین «سونامی 10 میلیارد درخت» را برای احیای جنگل پیش می‌برد. این پروژه ترکیبی از ابتکار کاشت درخت و حفاظت از جنگل است که ثابت شده بسیار موفق بوده است.

در کاستاریکا، دولت به کشاورزان پول می‌دهد تا از جنگل‌های نزدیک مزارع خود محافظت کنند.

بیش از 100 رهبر دنیا که بیش از 85 درصد از جنگل‌های جهان را نمایندگی می‌کنند، در  COP26 دوباره متعهد شدند جنگل‌زدایی را در دهه آینده متوقف کنند. کارشناسان این توافق را مهم می‌دانند.

دیویس گفت: «این مجموعه جدید از اعلامیه‌ها، عمدتا تکرار تعهدات قبلی است و با همان خطرات مشابه همراه است.»

دیویس حدود 19 میلیارد دلار بودجه‌ای را که دولت‌ها و بخش خصوصی اعلام کرده‌اند زیر سوال می‌برد: «چقدر از این پول به پروژه های واقعی روی زمین می‌رسد؟ تعهدِ دادن پول یک چیز است و  پول خرج کردن چیز دیگری است.»

اما دیویس هم این‌بار تفاوت‌هایی می‌بیند. کشورهای بیشتری –به‌ویژه برزیل و چین- همراه هستند؛ همچنین بخش خصوصی 7.2 میلیارد دلار از این بودجه را بر عهده گرفته است به گفته او، این می‌تواند نقش مهمی در کمک به خروج جنگل‌زدایی از زنجیره تأمین داشته باشد.

دیویس گفت او همچنین فکر می‌کند مردم -شهروندان- بیشتر از گذشته به این موضوع اهمیت می‌دهند و می‌توانند به ایجاد تغییر در سیاست‌ها کمک کنند.

نظرسنجی اخیر سازمان ملل از افکار عمومی در مورد تغییرات آب‌وهوایی نشان داد محبوب‌ترین حوزه سیاست و خط‌مشی، حفاظت از جنگل‌ها و زمین است، به‌گونه‌ای که نیمی از پاسخ‌دهندگان از این ایده حمایت کردند.

منبع: واشینگتن‌پست