روزنامه وطن امروز
1400/08/17
بی‌باک‌مثل‌یوز
علی جهانگیری: خودروی برقی شاید به ظاهر پدیده‌ای نو باشد اما جالب اینجاست که نخستین خودروی برقی عملیاتی سال 1881 میلادی توسط «گوستاو ترووه» رونمایی شد. از آن زمان تاکنون خودروی برقی با فراز و نشیب فراوانی روبهرو بوده و تاکنون هم هیچ‌وقت نتوانسته به تولید انبوه و استفاده عمومی به اندازه خودروهایی که از انرژی‌های تجدیدنا‌پذیر استفاده می‌کنند، برسد. بحران انرژی سال 1979 میلادی که قیمت نفت را به 5/39 دلار رساند، اگرچه باعث شد دوباره خودروی برقی مورد توجه قرار بگیرد ولی این توجه سبب تولید انبوه و ایجاد بازار رقابتی نشد. از سال ۲۰۰۸ میلادی پس از پیشرفت فناوری باتری‌ها، افزایش بیماری‌ها و مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا، نگرانی‌ها درباره قیمت نفت و نیاز به کاهش گازهای گلخانه‌ای و افزایش نگرانی‌ها از تغییرات اقلیمی، انقلابی اساسی در تولید خودروهای برقی شکل گرفت. فروش نخستین خودروهای تولید انبوه شده توسط خودروساز‌های بزرگ با معرفی خودروی تمام برقی نیسان لیف و خودروی دونیرو شارژ برقی شورلت ولت در اواخر دسامبر ۲۰۱۰ شروع شد. در دسامبر ۲۰۱۵ خودروهای برقی فروخته شده در سرتاسر جهان از مرز یک میلیون دستگاه عبور کرد و در سپتامبر ۲۰۱۸ این عدد به ۴ میلیون دستگاه رسید. * یوز؛ جدیدترین خودروی برقی ایرانی در ایران هم اگرچه در سال‌های اخیر از تعدادی خودروی برقی رونمایی شده است اما هیچ‌کدام نتوانسته‌اند به تولید انبوه و بهره‌برداری عمومی برسند. در روز‌های اخیر اما خبر دریافت مجوز شماره‌گذاری نخستین خودروی برقی ایرانی به نام یوز، توجه‌ها را به این خودرو جلب کرده است. داستان ساخت خودروی برقی یوز به میانه دهه 90 بازمی‌گردد؛ زمانی که این خودرو به عنوان یک پروژه دانشگاهی توسط دانشجویان دانشگاه آزاد باراجین قزوین با موفقیت ساخته شد و پس از مدتی نیز از بخش علم و فناوری نهاد ریاست‌جمهوری سر درآورد و حالا به نظر می‌رسد مجوز شماره‌گذاری ۳۰ دستگاه از این خودروی برقی داخلی صادر شده است. به گفته سورنا ستاری، معاون علم و فناوری نهاد ریاست‌جمهوری، پس از 5 سال تلاش سرانجام نخستین خودروی برقی ایرانی موفق به اخذ استانداردها و کسب مجوزهای لازم برای شماره‌گذاری شده است. البته قیمت این خودرو به نسبت دیگر خودروهای بازار در کشورمان بالاتر است. قیمت این خودرو که به صورت محدود تولید شده حدود ۶۰۰ میلیون تومان برآورد میشود. مدیر شرکت پاراکس موتورز، مهندس حسین زیارتی با تایید این قیمت تاکید کرد: «با توجه به دست‌ساز بودن و تعداد محدود تولید یوز در فاز نخست و هزینه بالای تهیه و واردات قطعات گرانقیمتی نظیر موتور، درایور و باتری‌ها از اروپا، قیمت تمام‌شده خودرو به رغم میل باطنی دست‌اندرکاران پروژه طی چند سال اخیر افزایش یافته است». از سویی متاسفانه در ایران برخلاف کشورهای پیشرفته، تاکنون هیچ‌گونه مشوق و سوبسیدی برای خریداران خودروهای برقی در نظر گرفته نشده است و از همین رو قیمت یوز را در واقع باید با قیمت بدون سوبسید رنو توییزی در بازار اروپا مقایسه کرد، آن هم با در نظر گرفتن اینکه رنو به دلیل تولید در تیراژ بالا، قابلیت انبوه‌سازی بسیاری از قطعات را با قیمت کمتری نسبت به قیمت تولید محدود در پروژه یوز دارد. * یوز یا توییزی رنو؟ طراحی بسیار شبیه خودروی ۲ نفره یوز به رنو توییزی که سال ۲۰۱۳ میلادی توسط رنو رونمایی شد و در نوع خود جزو نخستین وسایل نقلیه با چنین شکل و شمایلی بود، سر و صدای زیادی به پا کرد، اگرچه سازندگان این خودرو هم اذعان داشته‌اند محصول‌شان را با الهام از نمونه فرانسوی ساخته‌اند. در واقع آنها از طرح منبع باز رنو توییزی برای طراحی یوز استفاده کرده‌اند. به گفته مدیرعامل شرکت پاراکس موتورز، تمام قطعات فنی بر اساس پلت‌فرم اصلی و منبع باز رنو توییزی و با استانداردهای اروپایی و مشترک با محصول اصلی رنو انتخاب شده و حتی درباره مواردی نظیر جنس کامپوزیتی بدنه و استفاده از چرم در تریم داخلی، یوز به عنوان یک خودروی تولید محدود نسبت به نسخه اصلی رنو توییزی برتری دارد. این خودروی برقی مجهز به موتوری با قدرت تولید ۲۰ اسب بخار است و با هر بار شارژ که در حدود ۳ ساعت و ۳۰ دقیقه به طول می‌انجامد، توانایی پیمایش مسیری معادل ۸۰ الی ۱۰۰ کیلومتر را بسته به میزان شیب مسیر و سرعت دارد. وزن این خودروی 2 نفره نیز در حدود ۴۸۰ کیلوگرم اعلام شده است. *** کارشناس صنعت خودرو در گفتوگو با «وطن امروز»: سودآوری اساس نوآوری است حسن کریمی‌سنجری، کارشناس صنعت خودرو در گفتوگو با «وطن‌امروز» درباره صنعت خودروی برقی گفت: دنیا در خودروهای برقی به پیشرفت‌ها خوبی رسیده است؛ شاهد این مدعا هدف‌گذاری اتحادیه اروپایی و آمریکایی‌هاست که مطابق پیش‌بینی‌‌ها و حتی جلوتر، مسیر تکامل خودروهای برقی به سرانجام رسیده است. طبق هدف‌گذاری انجام شده قرار است تا سال 2030 حدود 30 درصد تقاضای بازار خودرو به سمت خودروهای برقی، اشتراکی و خویشران برود که البته در خودروهای خویشران کمی عقب هستند اما رشد خودروهای برقی طبق برنامه انجام شده است. هدف‌گذاری برخی کشورها برای سال 2035 این است که بالغ بر 50 درصد تردد خودروهای شخصی را به سمت خودروهای برقی ببرند. اینها نشان می‌دهد خودروهای برقی در دنیا در حال طی مسیر خود هستند. فروش یک میلیون و 200 هزار دستگاه خودرو توسط کمپانی تسلا و پرفروش‌ترین خودروساز شدن این شرکت نشان‌دهنده اهمیت خودروهای برقی در دنیاست. البته یکسری محدودیت‌ها مانند لیتیوم مورد نیاز برای تولید باتری وجود دارد اما به نظر می‌رسد این محدودیت‌ها حل شدنی است و هم‌اکنون در بحث باتری نوآوری‌های برای بهبود ظرفیت و سایر موارد رخ داده است. وی درباره توسعه این نوع خودرو در ایران گفت: 2 شرکت ایران‌خودرو و سایپا در سال‌های اخیر از یکسری خودروهای برقی رونمایی کردند اما اینها در حد نمونه بوده و هستند. نخستین اتفاقی که باید رخ دهد آن است که در سطح کلان باید تصمیم‌گیری شود؛ نه تنها دولت، بلکه حاکمیت باید استراتژی و سند توسعه صنعت خودرو را روشن کند و اگر قرار است ما درباره تولید خودروهای برقی هدف‌گذاری کنیم، اینها باید در سطح کلان و سطح حاکمیت انجام شود مانند توسعه صنعت موشکی و دفاعی. ما بدون موتور و گیربکس داخلی و بدون دانش فنی این 2 حوزه نمی‌توانیم مستقل شویم. اگر واقعا قرار است ما در خودروسازی به جایی برسیم، باید سندی جامع و واقع‌نگرانه در سطح کلان تدوین شود. این کارشناس با اشاره به مخالفت‌هایی که در کشور نسبت به خودروهای برقی وجود دارد، گفت: البته خودروهای برقی مخالفانی نیز دارد؛ برخی می‌گویند به دلیل غنی بودن ایران از لحاظ سوخت فسیلی نیاز به سرمایه‌گذاری در خودروهای برقی نیست یا مواردی مانند بحث باتری و محدودیت‌های آن، موضوع بازار این نوع خودروها و زیرساخت‌های مورد نیاز را مطرح می‌کنند. برای مثال خودروی برقی نیاز به ایستگاه شارژ دارد که باید ایجاد شود اما نکته مهم این است که این زیرساخت‌ها در اروپا و سایر کشورها نیز وجود نداشت اما به مرور ایجاد شد. در خودروهای گازسوز کلی رفت‌و‌آمد و تلاش شد و بعد مشخص شد مسیر را اشتباه رفته‌ایم، البته از ابتدا هم مشخص بود خودروهای گازسوز اشتباه است اما به نظر من بحث خودروهای برقی متفاوت از خودروهای گازسوز است. وی در ادامه با اشاره به لزوم ورود قدرتمند به عرصه خودروهای برقی گفت: نمی‌شود هدفی را مشخص کنیم اما تلاشی برای رسیدن به آن نکنیم؛ چگونه پرمایه به سمت ساخت موشک و توسعه صنعت دفاعی خود رفتیم، اگر همین‌طور به سمت خودروهای برقی برویم، حتما موفق خواهیم شد و این امری شدنی است، چرا که اساسا خودروهای برقی نیاز به تکنولوژی ویژه‌تری نسبت به خودروهای فسیل‌سوز ندارند، مثلا در خودروهای فسیل‌سوز محاسبات محفظه موتور بسیار پیچیده‌تر از موتور برقی است. به نظر من حتما نیاز است ما در عرصه خودروهای فسیل‌سوز ماژول‌ساز شویم، یعنی دانش فنی طراحی و تولید موتور را داشته باشیم. دانش فنی یعنی اینکه بتوانیم موتور‌های داخلی خود را ارتقا دهیم و دانش این کار را داشته باشیم. * اول باید صنعت خودروسازی سودآور شود سنجری در پایان با اشاره به اهمیت سودآوری گفت: اهمیت سودآوری اساس همه نوآوری‌ها در دنیاست. اینکه می‌بینیم شرکت‌های کوچک و بزرگ دست به نوآوری می‌زنند، به دلیل سودآور بودن آنهاست و الا چرا شرکتی که زیان‌ده است باید دست به نوآوری بزند؟ وقتی شرکتی سودده باشد می‌تواند بخشی از درآمدش را صرف تحقیق و توسعه کند و نتیجه آن نوآوری باشد. وقتی شرکت‌های خودروسازی ما هزاران میلیارد تومان زیان انباشته دارند و اساسا سیکل گردش سرمایه در این شرکت‌ها معیوب است، مشخص است نمی‌توان انتظار نوآوری از این شرکت‌ها داشت. گام اول برای توسعه و نوآوری، سودده شدن شرکت‌های خودرویی است. *** کارشناس حوزه خودرو در گفتوگو با «وطن‌امروز» مطرح کرد حمایت دولت، رکن توسعه خودروهای برقی بابک صدرایی، کارشناس حوزه خودرو در گفتوگو با «وطن‌امروز» درباره صنعت خودروهای برقی در ایران گفت: در ایران هر از گاهی عده‌ای اعلام می‌کنند از یک خودروی برقی رونمایی کرده‌ایم اما پس از مدتی دیگر خبری از آنها نمی‌شنویم؛ اگر خاطرتان باشد چند سال پیش ایران‌خودرو و سایپا روی برخی پلتفرم‌های خود مانند تیبا، رانا، دنا و... مدل برقی تعریف کردند اما عملا اتفاقی رخ نداد. تولید خودروی برقی به برخی زیرساخت‌ها و تکنولوژی پیشرفته نیاز دارد. یکی از این زیرساخت‌ها شبکه برق است که در حال حاضر با مشکل برق در کشور روبهرو هستیم؛ در نظر بگیرید در این شرایط مثلا 500-400 هزار خودروی برقی نیز از شبکه برق بخواهند استفاده کنند که حجم وسیعی از برق تولیدی را مصرف خواهند کرد. صدرایی ادامه داد: بحث دیگری که مورد توجه است، گرانی این خودروهاست. این خودرو برای اینکه جا بیفتد، دولت باید یارانه یا معافیت‌های مالیاتی و عوارض به آن اعطا کند. به نظر من راه درازی تا تولید خودروی برقی در پیش است. این صنعت به فرهنگسازی، حمایت دولت و ایجاد زیرساخت‌های لازم نیاز دارد. در کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکایی یا کره و ژاپن هم هنوز به دلیل وجود ریسک‌هایی که در صنعت خودروی برقی وجود دارد و بسیاری با این تکنولوژی آشنا نیستند، حجم کمی از میزان فروش خودرو متعلق به خودروهای برقی است و این حوزه راه بلندی را در پیش دارد و باید فرهنگسازی شود، البته این کشورها از ایران جلوتر هستند و زودتر شروع کرده‌اند، در واقع ایران حتی در ابتدای مسیر خود نیز نیست. صحرایی درباره دلیل قیمت بالای این مدل خودروها گفت: باتری خودروهای برقی بسیار گران است و اگر بازارهای جهانی را هم مشاهده کنید، خودروهای برقی قیمت بالایی دارند؛ همچنین تکنولوژی ساخت این ماشین‌ها نیز محدود است و تعداد کشورهای کمی توانایی تولید این خودروها را دارند. وی درباره خودروی «یوز» که بتازگی رونمایی شده است نیز گفت: این خودرو بیشتر شبیه نمونه‌ای از خودروی برقی است تا اینکه به عنوان خودرویی کامل باشد که به صورت تولید انبوه بتواند وارد بازار شود و نیازهای بازار را مرتفع کند. از این نمونه‌ها در کشور بسیار ساخته شده است که فقط به صورت محدود تولید میشود. زمانی خودروی برقی در ایران تولید میشود که شرکت‌های بزرگ خودروسازی مانند ایران‌خودرو و سایپا در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند و پلتفرم‌های مناسبی را بخرند یا طراحی کنند. کارشناس حوزه خودرو در پایان گفت: درباره صنعت خودروی برقی این نکته نیز شایان ذکر است که این صنعت برای پیشرفت نیاز به فرهنگسازی و همت دولت دارد. پیشرفت در این صنعت پروسه‌ای کوتاه‌مدت نیست و باید برای بلندمدت برنامه‌ریزی کرد.