روزنامه آفتاب یزد
1400/08/17
همچنان حزب اردوغان پرطرفدار است
آفتاب یزد - رضا بردستانی: چه آن روز که خیلی اتفاقی (!) مانع خودکشی یک شهروند ترک شد چه این روزها که توپ را به سمت حلقه‌ی بسکتبال رها می‌کند، محبوبیتی برای اردوغان باقی نمانده است، رهبری مغرور که آرزوهای بزرگی در سر می‌پروراند اما در کنار آن نگران به خطر افتادن تخت حاکمیتِ خود نیز هست. خیلی‌ها معتقدند کودتای ۲۰۱۵ همچنان روح و روان اردوغان را آزار می‌دهد و خیلی‌ها معتقدند کودتای ۲۰۱۵ نقشه‌ای حساب شده برای از میدان به در کردن مخالفان و رقبای اردوغان بود اما هر دو دسته معتقدند اردوغان بخواهد یا نخواهد به روزهای پایانی خود نزدیک شده است.برخی رسانه‌ها گزارش داده اند؛ همزمان با وخامت شرایط اقتصادی ترکیه، نتایج نظرسنجی‌ها از کاهش محبوبیت حزب عدالت و توسعه خبر می‌دهند؛ و این مسئله یک پرسش مهم را به وجود آورده است: «آیا این بدان معنا است که آقای اردوغان به روزهای پایانی حضور در راس قدرت سیاسی ترکیه نزدیک میشود؟»
رجب طیب اردوغان این روزها با هشدارهای فزاینده‌ای مواجه است که نشان می‌دهد رویکرد او برای اداره اقتصاد ۷۶۵ میلیارد دلاری ترکیه دیگر کارساز نیست. در حالی که نرخ رشد اقتصادی روی کاغذ خوب به نظر می‌رسد ولی منجر به اشتغالزایی نشده است. نرخ تورم در ماه سپتامبر به آستانه ۲۰ درصد و نرخ برابری لیر در مقابل ارزهای عمده جهانی به پایین‌ترین حد تاریخی خود رسیده است؛ چنان که در خرید و فروش‌های ۷ اکتبر سال ۲۰۰۷ میلادی هر ۱.۶۷ لیر ترکیه با یک یورو معامله شد اما اکنون این نرخ به ۱۱.۲۳ افزایش یافته است. در چنین شرایطی، آقای اردوغان همزمان با نوزدهمین سالگرد قدرت گیری‌اش در ترکیه با کاهش حمایت عمومی از حزب متبوع خود، عدالت و توسعه (AKP) مواجه شده است. مطابق نتایج تازه‌ترین نظرسنجی‌ها محبوبیت حزب عدالت و توسعه در مقایسه با انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۸ حدود ۱۰ درصد کاهش یافته و بین ۳۰ تا ۳۳ درصد مردم ترکیه همچنان طرفدار این حزب هستند. اوزَر سنجار، رئیس موسسه نظرسنجی متروپل (Metropoll) در تفسیر نتایج این نظرسنجی می‌گوید: «اصلی‌ترین و مهم‌ترین عامل روگردانی مردم از حزب عدالت و توسعه مسائل اقتصادی است زیرا حدود ۳۰ درصد از واجدان شرایط رای‌دهی اعلام کرده‌اند که توان تامین نیازهای اولیه خود را ندارند.» تفسیری که آقای اردوغان آن را بزرگنمایی مسائل اقتصادی از سوی منتقدان خود می‌داند و همچنان اصرار دارد که مردم ترکیه همچون گذشته حامی سیاست‌های او و حزب عدالت و توسعه هستند. با این وجود، مخالفان سیاسی او بر پایه شواهد موجود، امیدوارند که با تکیه بر ضعف‌های اقتصادی دولت آقای اردوغان بتوانند رقیب دیرینه خود را در انتخابات آتی شکست دهند؛ انتخاباتی که پیش‌بینی میشود به جای سال ۲۰۲۳، نیمه نخست سال میلادی آینده برگزار شود.
اگرچه آقای اردوغان هنوز یک سیاستمدار قدرتمند است، اما این روزها اغلب خسته و تکیده به نظر می‌رسد. او در ماه ژوئیه گذشته و طی یک پیام ویدیویی خطاب به مقام‌های حزب عدالت و توسعه لحظه‌ای به خواب رفت. بر همین اساس، همزمان با کاهش حامیان عمومی حزب عدالت و توسعه، شایعات در مورد وضعیت سلامتی آقای اردوغان نیز در شبکه‌های اجتماعی در حال افزایش است. در چنین شرایطی احزاب مخالف او از جمله حزب چپ‌گرای خلق جمهوری‌خواه ترکیه (CHP)، حزب ملی‌گرا و محافظه کار «خوب» (IYI)، کردها و چندین حزب کوچک‌تر دیگر، برخلاف تلاش‌های مداوم آقای اردوغان برای ایجاد اختلاف میان آن‌ها، توانسته است با هم متحد بمانند. احزاب مخالف او با یادآوری شکست خیره‌کننده حزب عدالت و توسعه در انتخابات شهرداری استانبول و آنکارا در سال ۲۰۱۹، یادآوری می‌کنند که با حمایت جمعی از یک نامزد واحد همچنان می‌توان آقای اردوغان را شکست داد ولی آن‌ها ممکن است بر سر انتخاب یک نامزد واحد برای رقابت با رئیس جمهوری فعلی ترکیه، دچار انشقاق شوند.
> آیا «حزب عدالت و توسعه» هم چنان از اردوغان حمایت خواهد کرد؟
محمدعلی بصیری استاد روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان در گفتگو با آفتاب یزد و در واکنش به پرسش ارائه شده می‌گوید: از سه دهه قبل جریانات اخوانگرای اسلامی از حزب فضیلت و به رهبری آقای نجم‌الدین اربکان شروع شد این‌ها موفق شدند و حرکت‌های اسلامیزه
کردن را به تدریج در ترکیه شروع کردند. این جریانات پایگاه مردمی بالایی داشتند و ارتش که بر اساس قانون اساسی حافظ لائیکیزه و جدایی دین از سیاست است همیشه با آن‌ها زاویه داشته است. معمولا کودتاهایی هم که در تاریخ شده تحت عنوان دفاع از اصول قانون اساسی لائیک و حفظ ساختار لائیک بوده است. اما از زمانی که اسلام گراها آمدند و کودتا، آقای نجم الدین اربکان را کنار زد شاگردان نجم الدین اربکان با حزب عدالت و توسعه تدریجا جلو آمدند و این‌ها اصلاحاتی را در قانون اساسی به سمت سکولار کردن ترکیه تغییر دادند به امید اینکه روزی بشود آن را اسلامی کنند. پایگاه آن‌ها هم چنان در ترکیه قویتر از احزاب دیگر است. اقداماتی هم که این حزب در حوزه سیاست داخلی و خارجی انجام داده - نسبتا - اکثریت جامعه ترکیه از آن راضی هستند. یعنی پایگاه حزبی آن‌ها اگر ائتلافی از سوی رقبا نشود حفظ شده و اکثریت را دارند. آقای اردوغان احتمال دارد برای دوره‌های بعدی کاندیدای جدی حزب نباشد اما این بدین معنا نیست که این حزب صحنه را ترک کند و به رقبا تسلیم شود. نظرسنجی‌ها هم چنان نشان می‌دهد پایگاه حزب عدالت و توسعه در این کشور پر طرفدار است و اگر نگوییم مناسب قدرت را در حوزه قوه مقننه، اجرایی و شهرداری‌ها دوباره به صورت یکجا در اختیار نگیرد وزن تعیین کننده‌ای را در حوزه‌های انتخاباتی دارد یعنی به این راحتی حذف نمی‌شود و شکست نمی‌خورد چون طرفدارانش همچنان وزن بالایی در ترکیه دارند.
> بسیاری از کشورها در مسیر‌گذار از سنت به مدرنیسم
در دام دیکتاتوری افتاده‌اند
این استاد دانشگاه در واکنش به اختلافات شخصی اردوغان با برخی سیاستمداران و حتی هم حزبی‌های سابق خود و حرکت به سمتِ نوعی دیکتاتوری و قبضه کردنِ قدرت می‌گوید: کشورهای شرق عمدتا فرهنگ دیکتاتوری و اقتدارگرایی را در قرون گذشته داشتند و در قرن اخیر حرکت‌هایی شده که با آن مقابله شود ترکیه هم از این مسئله مستثنی نیست. عمده کشورهای اسلامی در همین وضعیت یعنی‌گذار از مرحله سنتی اقتدارگرایانه به سمت جامعه مدرن و مردم سالار یا دموکراتیک است. علی رغم این حرکت ها، هم چنان آن فرهنگ اقتدارگرایی و استبدادگرایی رهبران این احزاب را برای اقتدارگرایی وسوسه می‌کند و بعضا سیاست داخلی و خارجی را به سمتی سوق می‌دهند که قوانین را به گذشته برگردانند
کما اینکه آقای اردوغان هم متهم به این مسئله است که با تغییراتی که داده عملا جمهوریت ترکیه را می‌خواهد از بین ببرد و در واقع آرمان شهر او احیا خلافت عثمانی است. بخشی از رهبران در حزب عدالت و توسعه در همین مسئله با آقای اردوغان زاویه دارند و همین طور کشورهای غربی که روی شاخص‌های دموکراسی حساس هستند. لذا این مسئله بستگی به این دارد که حزب بتواند این رویه آقای اردوغان را مهار کند و روندی که امکان دارد جمهوریت ترکیه را از بین برد متوقف کنند.
> تغییرات ژئوپلیتیک و کرونا می‌تواند سران ترکیه را سرنگون کند؟
این استاد دانشگاه با اشاره به تردیدهایی که ادامه حیات سیاسی اردوغان را ذیل تغییرات ژئوپلیتیک خاورمیانه‌ی بزرگ و کرونا به مخاطره انداخته خاطرنشان می‌کند: وضعیت کرونا بسیاری از کشورها را به لحاظ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی متضرر کرده و کشورهایی که اقتصاد پویا و توسعه پایدار داشتند شوک‌های چند درصدی به آن‌ها وارد شد و آن را مدیریت کردند. کشورهایی که اقتصاد ناپویا و ناپایدار داشتند از جمله ترکیه، بیشترین جایی که اقتصاد این کشور ضربه خورد تجارت خارجی‌اش بود. صنعت توریسم که درآمد سرشاری برای ترکیه داشت بسیار ضربه خورد و تا حدودی فرآورده‌های کشاورزی و منسوجات؛ تقریبا می‌توان گفت پایه‌های اقتصاد ترکیه متضرر شده و بسیاری از شعارهایی که می‌داده به آن دست پیدا نکرده است.
بصیری تاکید می‌کند: کشورهای جهان سوم که اصولا در سیاست داخلی موفق نیستند با فرافکنی در مسائل سیاست خارجی یا در سطح کلان بین‌الملل یا منطقه سعی می‌کنند افکار عمومی را از آن مسئله دور کنند و آقای اردوغان اکنون عملا دارد این کار را انجام می‌دهد که یک سیاست مزاحمت‌زا و درد ساز با همسایگان دارد با این کار می‌خواهد انتظارات داخلی را مدیریت کند تا در دوره بعدی هم در قدرت باقی ماند.
> ترکیه در بازی‌های دوسویه برنده‌ی همیشگی است؟!
استاد دانشگاه اصفهان در واکنش به این مسئله که شاید ترکیه به دلیل بازی‌های دوسویه در صورت توافقات پنهانی و بزرگ ناگهان دچار شوک و حتی حذف شدن از زمین بازی شود به آفتاب یزد می‌گوید: ترکیه به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک حساسی که دارد و به نوعی امنیت منطقه‌ای اروپا و ناتو با ترکیه قفل است و به هم متصل می‌باشد بعید می‌دانم نقشی که غربی‌ها خصوصا آمریکایی‌ها با پاکستان در چندجانبه‌گرایی‌اش برخورد کردند با ترکیه انجام دهند چون اگر ترکیه بی‌ثبات شود مشکلات برای اتحادیه بیشتر میشود چون این کشور گلوگاه مهاجرین است. بر همین اساس آمریکا و اروپا تمایل ندارند بی‌ثباتی در ترکیه رخ دهد. ممکن است فشارهایی روی دولت برای فروش سلاح و چرخش سرمایه و قراردادهای استراتژیک آورند اما اینکه کلا ترکیه را رها کنند و به بی‌ثبات شدن آن کمک کنند این‌گونه نیست. حتی معتقدم اگر لازم بدانند با کودتای قوی این تغییرات را به‌نفع خود تغییر می‌دهند کما اینکه در گذشته هم این کار را بارها انجام داده‌اند. معمولا کودتاگرانی که از ارتش می‌آمدند مورد حمایت سیاسی نظامی ناتو یا آمریکا بودند. آمریکا و اروپا هنوز این ابزارها را در ترکیه دارند لذا بعید می‌دانم که به بی‌ثباتی کمک کنند.
> ترکیه دچار بحرانی غیر قابل کنترل نخواهد شد
بصیری استاد روابط بین‌الملل دانشگاه اصفهان در پاسخ به این پرسش که: «ترکیه آبستن یک بحران بزرگ در حد بحران منطقه‌ای است. فکر می‌کنید این بحران می‌تواند تحمیلی باشد؟» اظهار می‌دارد:
تا حدودی ممکن است ولی بحرانی نیست که غیر قابل کنترل باشد بحرانی است که کنترل شده و ترکیه را به مسیری که از قبل با غرب داشته باز می‌گرداند.
> همچنان سایه کودتا بر سر ترکیه باقی خواهد ماند؟
بصیری در پایان و در واکنش به این موضوع که «کودتا» سایه‌ی تلخی است که همیشه روی سر سیاستمداران ترکیه سنگینی خواهد کرد؟ بیان می‌کند: بله در این مسئله شکی نیست.
سایر اخبار این روزنامه
این روزها همه «بازی مرکب» می‌بینند؛ شما چطور؟
همچنان حزب اردوغان پرطرفدار است
شاید بازی خود الکاظمی باشد
بدون استقراض چگونه بودجه را تراز کردید؟
دهانی که بی‌موقع باز شد
مقابله با فساد یا عدالت ساکن
بیداری اخلاقی در فیلم قهرمان
راه‌های عبور از چالش ارز ۴۲۰۰ تومانی
زندگی اسلایسی
نمک بر زخم کارگران
رئیس مجلس: برای حفظ سلامت مردم است
مصائب بازگشایی مجدد مدارس
شاید بازی خود الکاظمی باشد
