تولید در سینما، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها

عباس اسماعیل‌گل: چشم روی هم بگذارید ۴ سال دولت سیزدهم تمام شده است. فرصت تغییر کم است و از آنجا که تغییر امر ساده‌ای نیست و نمی‌توان درباره آن ساده‌انگاری کرد، لازم است در همین آغاز و پیش از صدروزگی دولت مواردی را درباره تغییر در فضای فرهنگی، بویژه تغییرات مفید در جریان سینمایی کشور تذکر داد. نه از آن رو که روزی بگوییم ما «گفته بودیم»، بیشتر از آن باب که امیدواریم این گزاره‌ها شنیده شود و موجب تفکر و عمل سریع در حوزه سینما گردد.  آنچنان که می‌دانیم تصدی‌گری دولتی مانند گذشته (دهه‌های 60 و 70) بر سینمای ایران حکمفرما نیست و افزایش سرمایه‌گذاری بخش‌های خصولتی و خصوصی در سینما (این عبارات نباید رهزن باشند، چرا که به خاطر عدم سودآوری تولید در سینما و وضعیت ورشکسته فعلی، دست‌کم نمی‌توان این سرمایه‌گذاری‌ها را غیرنفتی تلقی کرد) موجب شده جریان‌های سینمایی بدون سرمایه و تجهیزات دولتی بتوانند بخش مهمی از تولید در سینما و شبکه نمایش خانگی را پیش ببرند. شرایط امروز شاهد مثال این تغییر اساسی در ریل‌گذاری تولید است. حالا نقش دولت جز در اعطای پروانه تولید و نمایش یا عدم اعطای آنها، آنچنان پررنگ نیست.  به نظر می‌رسد در کنار گام‌های مثبتی چون حذف جشنواره جهانی که به عنوان یک جشنواره مستقل هیچ‌گاه نتوانست شخصیت پیدا کند، توجه به مساله تولید می‌تواند مقدمه تغییرات تاثیرگذار باشد.  جشنواره جهانی فجر با تحمیل هزینه‌های سنگین بر وزارتخانه نحیف فرهنگ، حتی نتوانست پرستیژ سینمایی برای عنوان فجر در حوزه بین‌الملل بسازد (جست‌وجو درباره بازتاب‌های خبری این جشنواره جزئیات مهمی را درباره این گزاره آشکار می‌کند).  جشنواره‌زدایی از نهادها و وزارتخانه‌ها و گفت‌وگو برای جلب توجه و جذب بودجه آنها برای کمک به کمپانی‌های تولید، حداقلی‌ترین اقدام برای حل مساله بودجه برای تولیدات مهم و جریان‌ساز است.  این اقدام در همین روزهای آغازین دارای کارکردهای قابل توجهی است؛ از جمله اینکه وزارتخانه ارشاد و معاونت سینمایی پس از تسهیل در تهیه هزینه‌های تولید، انرژی و دغدغه خود را بر تعیین اولویت‌های مهم سینمایی خواهد گذاشت. حال که عمده تولیدات سینمایی به نحوی از نفت تغذیه می‌کنند، چرا باید جریان دولتی سینما از ورود تاثیرگذار به تولید ابا داشته باشد؟ البته تعیین اولویت‌ها، تشخیص و تمیز عناصر تولیدی (فنی و هنری) برای سپردن آثار مهم سینمایی و نمایش خانگی و... خود نیاز به یک شناخت و معرفت نسبت به فضای کلی سینما دارد که نباید از نظر دور بماند. اینگونه تصدی‌گری دولتی صرفا در اعطای مجوزها خلاصه نمی‌شود. طبیعی است طرح این گزاره‌ها به معنای رقابت با جریانی که ممکن است خود را به عنوان جریان مستقل در سینما معرفی کند، نیست چرا که نه تزاحم و نه تضادی با فعالیت‌های ایشان ندارد.