تعیین شرایط ایران پیش از وین

سرویس بین‌الملل جوان آنلاین: مذاکرات هسته‌ای شروع نشده، شرایط تعیین‌کننده است. امریکایی‌ها پشت سر هم می‌گویند دنبال این هستند که وین را پلی کنند به سمت مذاکرات موشکی و منطقه‌ای، بدون اینکه حاضر به تضمین لغو مؤثر تحریم‌ها باشند و اروپاییان هم به واسطه این پیام‌ها تبدیل شده‌اند. همین باعث شده «حسین امیرعبداللهیان» به فاصله سه هفته به شروع مذاکرات، شرط‌های ایران برای پیشرفت مذاکرات را به همتایان اروپایی یادآوری کند. وزیر امور خارجه در گفت‌وگوی دو شنبه شب با لودریان، وزیر خارجه فرانسه، مجدداً بر مذاکره عمل‌گرایانه و نتیجه‌محور تأکید کرد و گفت که تهران، بی‌اعتنا به رفتار‌های تحریمی امریکا، توان دفاعی‌اش را گسترش خواهد داد تا برای اروپاییان مشخص شود که گره زدن پروسه وین به برنامه موشکی قابل‌قبول نیست. البته به سختی می‌توان نشانه‌ای از عمل‌گرایی طرف‌های غربی دید. همین باعث شده مقامات ایرانی روی رویکرد گره نزدن مشکلات پیش رو به برجام تکیه کنند. حالا همین پیوند نزدن، کابوس غربی‌ها در مذاکرات شده است. ساختمان وزارت خارجه در خیابان کوشک مصری روز پاییزی دوشنبه، ۱۷ آبان‌ماه شاهد دریافت تماس تلفنی از ساختمان شماره ۳۷ در بلوار مجاور رودخانه سن پاریس بود. این تماس از وزارت خارجه فرانسه بود تا زمینه گفت‌وگوی ژان ایو لودریان، وزیر خارجه این کشور با حسین امیرعبداللهیان را در خانه فراهم کند که همان روز گفته بود به توصیه پزشکان در خانه قرنطینه‌ام، ولی رایزنی‌های دیپلماتیک را دنبال می‌کنم. گفتگو با احوالپرسی وزیر خارجه فرانسه و جویا شدن از وضعیت سلامتی و درمانی همتای ایرانی‌اش شروع شد، اما خیلی زود جدی‌تر شد. امیرعبداللهیان خطاب به لودریان با بیان اینکه ایران خواهان دستیابی به توافق خوب در مذاکرات هسته‌ای است، گفت: بی‌اعتنا به رفتار غیرسازنده تحریمی امریکا، به افزایش توان دفاعی کشورمان با قدرت ادامه می‌دهیم. امیرعبداللهیان در ادامه همچنین با یادآوری مسئولیت امریکا در بروز وضعیت کنونی برجام و نقش سکوت سه کشور اروپایی در زیاده‌خواهی امریکا، تصریح کرد که ایران خواستار دستیابی به یک توافق خوب است، اما این امر لازمه‌هایی دارد از جمله بازگشت طرف‌های مقابل به تعهدات کامل خود و لغو مؤثر تحریم‌ها.
توان دفاعی را افزایش می‌دهیم
در حالی که طرف‌های غربی برجام همواره بر وارد کردن موضوعات غیرهسته‌ای از جمله مسائل موشکی و منطقه‌ای در مذاکرات با ایران تأکید دارند، امیرعبداللهیان در گفتگو با همتای فرانسوی خود، برنامه دفاعی ایران را حق حاکمیتی هر کشوری خواند و گفت: بی‌اعتنا به رفتار غیرسازنده تحریمی امریکا، به افزایش توان دفاعی کشورمان با قدرت ادامه می‌دهیم. البته گفتگو با وزیر خارجه فرانسه، تنها گفت‌وگوی تلفنی وزیر خارجه ایران با مقامات اروپایی طی روز دو شنبه نبود. او با وزرای خارجه انگلیس و آلمان هم تلفنی گفتگو کرد که عمده تمرکز در این گفتگو‌ها بر مذاکرات احیای برجام بود. امیرعبداللهیان در گفتگو با «لیز تراس» همتای انگلیسی خود بر مسئولیت امریکا در به وجود آمدن شرایط کنونی تأکید کرد و پس از آن به وزیر خارجه آلمان گوشزد کرد که لغو کامل تحریم‌ها یک ضرورت است و ایران خود را تسلیم فضاسازی‌های واهی نخواهد کرد.
تأکید غربی‌ها بر نقطه شروع از وین


روایت فرانسه از گفتگو با وزیر خارجه ایران نیز جالب است. سخنگوی وزارت خارجه فرانسه اعلام کرد که مذاکرات احیای برجام باید از همان مرحله‌ای که تا ۲۰ ژوئن رسیده بود، از سر گرفته شود. اشاره فرانسه به ادامه همان مسائلی است که در آخرین دور مذاکرات با ایران در خردادماه مراحلی را طی کرده بود و به قول نماینده روسیه در وین فقط ۱۰ درصد از مسائل باقی مانده بود. اما تیم جدید مذاکره‌کننده ایرانی تأکید دارد که مذاکره را از زمانی که ترامپ از برجام خارج شد، دنبال خواهد کرد. این تأکید را امیرعبداللهیان در نشست خود با نمایندگان مجلس شورای اسلامی در اواخر مهرماه نیز تکرار کرده بود و حال به نظر می‌سد بهانه‌جویی طرف‌های غربی برای از سرگیری مذاکرات از همان مباحث خردادماه مانع جدیدی پیش پای احیای برجام قرار دهد.
بی‌اعتمادی ایران به طرف‌های غربی برجام از دیگر موانع جدی احیای این توافق است و تهران همواره بر ارائه تضمین‌های عملی عدم خروج از برجام از طرف واشنگتن پافشاری می‌کند. امیرعبداللهیان در گفت‌وگوی روز دو شنبه خود با لودریان گفت: موفقیت مذاکرات در وین به رفع تمامی تحریم‌ها، بازگشت همه طرف‌ها به تعهدات‌شان، ارائه تضمین‌های لازم در خصوص اجرایی شدن نتایج گفتگو‌ها و راستی‌آزمایی اقدامات طرف مقابل، منوط است. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی دستگاه دیپلماسی هم روز دو شنبه در نشست هفتگی با خبرنگاران اعلام کرد تا زمانی که ایران اطمینان قطعی نیابد که تحریم‌های یکجانبه، فراسرزمینی و غیرقانونی امریکا یکجا و مؤثر و قابل راستی‌آزمایی و همراه با تضمین‌های لازم و عینی رفع نشود، اقدامات جبرانی خود را متوقف نخواهد کرد.
از طرف دیگر، «علی باقری» معاون سیاسی وزیر امور خارجه قرار است به سه کشور فرانسه، آلمان، انگلیس و همچنین اسپانیا سفر کند و این موضوع را دو شنبه شب در توئیت خود اعلام کرد. باقری پیش از این نیز به بروکسل سفر و با «انریکه مورا» هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام دیدار کرد و از آنجا به مسکو رفت و با «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه ملاقات کرد. وی همچنین هفته گذشته بعد از گفت‌وگوی تلفنی با انریکه مورا اعلام کرد که مذاکرات هسته‌ای از هشتم آذرماه در وین برگزار شود و حال مذاکرات تلفنی فشرده از تهران با طرف‌های غربی عضو برجام در آستانه از سرگیری مذاکرات در ۸ آذرماه صورت می‌گیرد.
با وجود این رایزنی‌ها، عدم اقدام عملی غرب برای احیای برجام تا آنجا زمان‌بر و طولانی شده که بسیاری گفته‌اند برجام دیگر برای ایران یک اولویت نیست. این موضوع را فایننشال‌تایمز به نقل از یک منبع آگاه ایرانی تأیید کرده و گفته است که برگزاری مذاکرات هسته‌ای اولویت اصلی ایران نیست، زیرا استراتژی جدید تهران این است که دیگر روی برجام حساب نکند. این منبع آگاه عقیده دارد امریکا احتمالاً در مذاکرات، خواسته‎های ایران را بسیار پرهزینه و غیرقابل قبول خواهد دانست. این منبع آگاه همچنین می‌گوید بایدن ضعیف است و نمی‌تواند در داخل کشور شرایط را برای توافقی با ایران فراهم کند. او تصریح کرد: آیا با این همه مخالفت با ایران در کنگره و سنا، بایدن می‌تواند پول ایران را آزاد کند؟ پاسخ خیر است. اتحادیه اروپا هم در مورد احتمال پیشرفت در برجام محتاط است، اما مقامات آن تأکید می‌کنند که صرفاً گرفتن تضمین برای از سرگیری مذاکرات در حال حاضر یک دستاورد است. حتی کشور‌های اروپایی به دشواری احیای مذاکرات برجام اذعان دارند و «استفان لوفون» نخست‌وزیر سوئد در گفتگو با «هاآرتص» تأکید کرد که احیای برجام فرایندی ساده نیست، هرچند کنار گذاشتن این توافق نیز یک اشتباه بزرگ است. در واقع، غرب این را به خوبی درک می‌‎‌کند که در شرایط فعلی با توسعه برنامه‌های هسته‌ای ایران پس از خروج ترامپ از برجام، این اروپا و امریکا هستند که ناچارند منت ایران را برای بازگشت به برجام بکشند.