روزنامه ایران
1400/08/20
موسیقی نواحی ساز نسل جوان را کوک کرد
سحر طاعتیروزنامه نگار
جشنواره ملی موسیقی جوان امسال 15 ساله شد. جشنواره‌ای که از دوره اول تا ششم به‌صورت مداوم برگزار و بعد از یک تعطیلی شش ساله از دوره هفتم تا به امروز به دبیری هومان اسعدی هر ساله با تمرکز برتکنوازی برگزار شده است و البته از دوره نهم بخش موسیقی نواحی نیز به جشنواره اضافه شد و تا به امروز این بخش نقش پررنگی در ایجاد انگیزه بین نسل جوان نسبت به موسیقی اجدادی‌شان در هر منطقه داشته است. اما یکی ازفاکتورهای مهم جشنواره موسیقی جوان حضور استادان بنام موسیقی ایران است که بسیاری از آنها طی ۹ دوره اخیرهمراه جشنواره بودند. علی اکبر شکارچی نوازنده پیشکسوت کمانچه یکی از همین استادان موسیقی ایران است که از دوره نهم در بخش موسیقی نواحی و اختصاصاً کمانچه لرستان حضور پررنگی داشته است. او که یکی از چهره‌های برجسته موسیقی ایران و موسیقی نواحی است امسال هم در بخش کمانچه لرستان و هم ساز کمانچه در موسیقی دستگاهی به‌عنوان داور، پانزدهمین جشنواره ملی موسیقی جوان را همراهی کرده است. گفت‌و‌گو با این هنرمند و آهنگساز را در خصوص جشنواره موسیقی جوان در ادامه می‌خوانید:
به نظر شما جشنواره موسیقی جوان تا چه اندازه توانسته نقش تأثیرگذاری در ایجاد انگیزه و استعدادیابی نسل جوان در بخش موسیقی نواحی داشته باشد؟
آمار این جشنواره هرساله گواه نقش مهم آن است. همین امسال تعداد قابل توجهی شرکت کننده در بخش نواحی شرکت کردند که خود نشان‌دهنده شور و شوق جوانان برای حضور دراین رخداد مهم موسیقایی است. با وجود تمام محدودیت‌هایی که کرونا به‌وجود آورده همه با شوق و ذوق کارشان را ضبط کردند و فرستادند و همین مسأله نشان از ایجاد انگیزه ناشی از برگزاری و نقش تأثیرگذار جشنواره است. این اتفاق مهم موسیقایی برای نوازندگان جوان محلی برای سنجش توانایی و تبادل ذوق و فکر و موسیقی است.
موسیقی نواحی دارای گستردگی‌سازی و آوازی در کل کشور است.چه قدر بواسطه برگزاری جشنواره ملی موسیقی جوان و توجه به این گستردگی بومی، موسیقی نواحی مناطق مختلف معرفی شدند؟
جشنواره موسیقی جوان باعث شده کسانی هم که درنوازندگی یا خوانندگی حرفه‌ای نیستند از موسیقی قوم خودشان و دیگر اقوام باخبر شوند و همگان به اهمیت و پویایی و اثربخشی و توانایی که دراین موسیقی نهفته است واقف شوند. بواسطه جشنواره موسیقی جوان نوازندگان موسیقی دستگاهی برای توسعه کار خودشان از موسیقی نواحی استفاده می‌کنند و بالعکس خیلی از نوازندگان موسیقی محلی به اهمیت و امکانات بالقوه‌ای که درموسیقی دستگاهی است، پی بردند و هردودسته بر این مسأله واقف شدند که این دو نوع موسیقی هم خانواده هستند و چون این خویشاوندی وجود دارد باعث شده هر دو ژانر موسیقی به اهمیت موسیقی سرزمین خودشان پی ببرند.
به طور کلی موسیقی نواحی به خاطر برگزاری جشنواره موسیقی جوان بیش از هر دوره‌ای دارای اهمیت شده است هم خود مردم، روستاییان و عشایری که مهاجرت کردند برای خودشان اعتباری پیدا کردند و خودشان و موسیقی‌شان را باور کردند که گواه این مسأله اجراهای درخشان نوازندگان قومی در دوره‌های مختلف جشنواره موسیقی جوان است.
بر اساس صحبت‌های شما می‌توان گفت آن انتقادی که همیشه مطرح بود مبنی بر عدم توجه نسل جوان به موسیقی اجدادی با تأثیر جشنواره موسیقی جوان رفع شده و این جشنواره باعث شده نسل امروزی به موسیقی گذشتگان خودشان توجه بیشتری نشان دهند؟
درموسیقی اقوام همیشه اینگونه بوده که موسیقی در خانواده‌هایی که جریان داشته و دارد به‌صورت خانوادگی به این کار پرداخته‌اند و موسیقی به‌صورت نسل به نسل انتقال یافته وجوانترها جای بزرگترها را گرفته‌اند اما ویژگی خاصی که جشنواره موسیقی جوان دارد این است که به این نگاه جوان‌ها به موسیقی قومی سمت وسو داده به گونه‌ای که به بنیان‌های موسیقی قومی خودشان پی ببرند و باعث عدم ورود آنها به دیگر فضاهای موسیقی شده است.در واقع تأثیر جشنواره موسیقی جوان این بوده که استفاده نابجا از موسیقی قومی خودشان انجام ندهند و نگاه درستی به موسیقی قومی و منطقه‌ای‌شان داشته باشند. به نظرم مهم‌ترین قسمت جشنواره موسیقی جوان حضور داوران متخصص هر قوم و منطقه‌ای است. متخصصان هر منطقه رپرتوار را براساس داشته‌های موسیقایی آن منطقه تعیین می‌کنند و بسته به ویژگی‌های خاص موسیقی بومی همان قوم، داوری ها را انجام می‌دهند.
در طول سال جشنواره مجزایی به اسم جشنواره موسیقی نواحی داریم. جشنواره فجر هم هرساله بخشی را به موسیقی نواحی اختصاص می‌دهد اگر بخواهیم قیاسی قائل شویم جشنواره موسیقی جوان چه قدر نقش پررنگ‌تری نسبت به سایرین در توجه به نسل جوان در موسیقی نواحی دارد؟
شک نکنید جشنواره موسیقی جوان به خاطر حضور متخصصان هر قوم به‌عنوان داور و تعیین‌کننده رپرتواراجرایی؛ حرفه‌ای تر، علمی‌تر، بنیادی‌تر و قوم گرایانه ترچه در اجرا و چه در قضاوت‌ها و داوری‌ها عمل می‌کند. من دیگر جشنواره‌ها را نفی نمی‌کنم چرا که هر چه در این کشور به موسیقی پرداخته شود؛ این هنر توانایی‌اش بیشتر خواهد شد و امنیت فرهنگی هنری اش تأمین میشود اما در مجموع نظرم بر این است که جشنواره جوان برترازجشنواره‌های دیگر است چرا که بر سمت و سوی دادن و برحراست از موسیقی اقوام مختلف اثرگذاشته و این باعث شده کسانی که کارموسیقی می‌کنند از موسیقی قوم خودشان فاصله نگیرند و به آنها بپردازند. معتقدم که جشنواره موسیقی جوان موهبتی برای این کشور شده و نقش خیلی مهمی داشته است و بر این باورم که جشنواره موسیقی جوان حتی بر جشنواره موسیقی نواحی هم اثر گذاشته است. درست است که درجشنواره موسیقی نواحی نخبگان این سبک از موسیقی حضور دارند و داورانی متخصص آن را داوری می‌کنند اما همانند جشنواره موسیقی جوان نیست که موسیقی هر قومی توسط داوران متخصص داوری شود.
آیا در چندین دوره جشنواره گذشته که شما داور بودید آثاری را دیده‌اید که بواسطه مرگ راویان شان از بین رفته باشند و به خاطر اجرا در جشنواره نوازندگان منطقه به آن بپردازند و به نوعی کشف و احیا کرده باشند؟
در موسیقی لرستان بسیاری از جوانان شرکت کننده به‌دنبال موسیقی‌هایی رفته‌اند که خیلی بنیادی در موسیقی قومی خودشان اثر گذاشته و موسیقی بر اساس آن بنیان‌ها شکل گرفته، در واقع به سراغ پیرزن‌ها و پیر مردها و افراد مختلفی رفتند و آنها را بازسازی و احیا کردند. اما در مجموع چون این فرهنگ شفاهی است و بواسطه مهاجرت و کوچ و مسائل اجتماعی و تحولات اقتصادی دور از انتظار نیست که خیلی از این ترانه‌ها از بین برود چون هر کدام کارکرد خودش را از دست می‌دهد به عنوان مثال موسیقی خرمن کوبی با گاو و اسب و قاطر بواسطه جایگزین شدن کامباین؛ کارکردش را از دست داده یا مشک کوبی که زنان انجام می‌دادند دیگر امروزه معنایی ندارد چرا که دستگاه جایگزین مشک شده است اما من معتقدم که ما باید موسیقی متناسب با تحولات جدید و زندگی جدید خلق کنیم که این خود بسیار حائز اهمیت است.
با توجه به اینکه هر قومی رپرتوار خاص منطقه خودش را دارد؛ داوری‌های بخش نواحی به چه صورتی انجام میشود؟
موسیقی بومی موسیقی است که از دل زندگی مردم بیرون آمده است و شامل موسیقی کار، سوگ و سور و عاشقانه و فراق و موسیقی حماسی و... است که گاه براساس اتفاقات طبیعی همچون سیل و زلزله نیز شکل می‌گیرد.
در موسیقی لرستان درکنار همه این مواردی که گفتم، از شرکت کنندگان رقص‌های محلی هم می‌خواهیم و ما هم براساس توانایی و تکنیک آنها را بررسی می‌کنیم. یک ویژگی که موسیقی محلی دارد «خلاقیت در لحظه» نوازندگان است نوازندگان با ذوق و سلیقه خودشان و تکنیکی که دارند موسیقی ناب را به نمایش می‌گذارند و ما هم پیرامون اینها قضاوت می‌کنیم و اینکه چه قدرمی توانند قطعاتی که ما مشخص کردیم که همگی بنیان موسیقی نواحی را تشکیل می‌دهد با ذوق و خلاقیت اجرا کنند که شنونده را مجذوب خودشان کنند.
در دوره‌های گذشته سطح آثار رسیده هر سال نسبت به قبل چگونه بوده چه قدر خلاقیتی که اشاره می‌کنید بیشتر شده و چه قدر سطح کیفی آثار رشد یا نزول پیدا کرده است؟
از نظر کمیت؛ آمار امسال خیلی بیشتر از سال‌های قبل است از نظر کیفیت هرسال بخصوص در قسمت الف و ب رو به درخشندگی و پویایی و جسارت بوده است به نظرم در گروه سنی ج باید یک آسیب شناسی صورت گیرد. به گمانم یکی از دلایل عدم استقبال این رده این است که خیلی‌ها که توانایی بالایی دارند خودشان را در سطح جشنواره نمی‌دانند که در رقابت شرکت کنند و شاید به خاطر نپذیرفتن شکست در جشنواره شرکت نمی‌کنند یا جوایز را در‌شأن خودشان نمی‌بینند. واقعاً این افراد موقعی که سن شان بالا می رود به خاطر گفت‌و‌گوی ذهنی‌شان در کارهای جمعی شرکت نمی کنند به همین خاطر درخشندگی در گروه الف و ب بیشتر ازگروه ج است.
سایر اخبار این روزنامه
دولت‌سازی مورد ادعای امریکا به‌گل نشست
یوزهای صیاد در صیدا
آغاز فرایند جدید نظارت بر قیمت ۲۰ کالای اساسی
گفت وگو برای ساماندهی ارز 4200 تومانی
باقری: گفت وگوی هسته‌ای نداریم مذاکره برای «رفع تحریم» است
مکلف به اجرای عدالت در نظام پرداخت حقوق هستیم
متکدیان میلیونر با شگردهای جدید در پایتخت
موسیقی نواحی ساز نسل جوان را کوک کرد
سیب دلالان در سبد خرید تضمینی نرفت
فقط 15 درصد افراد بالای 12 سال واکسن نزده‌اند
طهرانی‌مقدم 10 سال پس از شهادت
سلام ایران
