روزنامه ابتکار
1400/08/20
پیمان مولوی بحران هزینه سرمایه و قدرت رقابت بین بنگاهی شرکت‌های ایرانی
در کشاکش افزایش نرخ ارزهای خارجی در ایران و تضعیف ریال، بسیاری از محصولات در ایران قدرت صادراتی پیدا کرده‌اند. این افزایش صادرات برای صادرکنندگان مسرت‌بخش اما برای مصرف‌کنندگان داخلی با کمبود کالا و نبود برخی از محصولات به سبب ارجحیت صادراتی بودن را به ارمغان آورده و تورم زیادی را به مصرف‌کننده داخلی تحمیل کرده است. پرسش این است که آیا باید برای افزایش صادرات پول ارزان‌تر داشت یا نیروی کار ارزان موردنیاز است یا می‌توان به‌گونه‌ای دیگر به این مباحث نگاه کرد. در این مجال سعی خواهیم کرد از دیدگاه هزینه سرمایه به موارد یاد شده نگاهی بیندازیم تا بتوانیم درک بهتری از اقتصاد و رقابت بین بنگاهی داشته باشیم.رتبه اعتباری بین‌المللی و اهمیت آن
فرض کنیم تامین‌کننده مالی قصد تامین مالی یک پروژه یا سرمایه‌گذاری در یک طرح سودآور در جایی در کشور جمهوری آذربایجان را داشته باشد؛ بر این اساس نخستین شاخص، مورد نظر برای تامین مالی و سرمایه‌گذاری در کشوری، رتبه اعتباری بین‌المللی آن کشور است. رتبه اعتباری بین‌المللی کشورها را آژانس‌های رتبه‌بندی اعتباری Credirating agencies صادر می‌کنند. این آژانس‌های رتبه‌بندی (فیچ، مودیز، اس‌اند پی که حدود ۹۷ درصد بازار رتبه‌بندی را در اختیار دارند) موسسه‌هایی مستقل هستند و سرمایه‌گذاران مبتنی بر رتبه اعتباری آنها ریسک را بررسی و اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند.
(جدول رتبه‌بندی اعتباری بین‌المللی)
در این جدول رتبه‌بندی اعتباری حروف AAA بهترین رتبه اعتباری و D بدترین رتبه اعتباری را به خود اختصاص می‌دهند. هر چه رتبه اعتباری بین‌المللی بالا‌تر باشد ریسک آن کشور یا شرکت کمتر است و طبیعی است هزینه تامین مالی یا بازده مورد انتظار نیز کاهش پیدا می‌کند. به عنوان مثال کشورهای استرالیا، کانادا، دانمارک، سوئیس، لوکزامبورگ، آلمان دارای رتبه اعتباری AAA هستند، یعنی این کشورها و شرکت‌ها دسترسی به ارزان‌ترین پول‌‌های بین‌المللی برای تامین مالی طرح‌ها و پروژه‌های‌شان را دارند.
هر چه در این جدول به سمت پایین حرکت می‌کنیم رتبه اعتباری بدتر و در نهایت به رده no- investmengrade می‌رسیم که به معنی بالا رفتن ریسک برای سرمایه‌گذاری بلند‌مدت است.به‌طور تقریبی همه کشورهای جهان در جدول رتبه‌بندی اعتباری بین‌المللی قرار دارند، اما ایران بزرگ‌ترین کشوری است که در این جدول حضور ندارد و به معنی دیگر سرمایه‌گذاران جهان به صورت روشن ریسک‌های ایران را در نمی‌یابند.
کشورهای همسایه ایران به ترتیب دارای چنین رتبه‌های اعتباری هستند: جمهوری آذربایجان BB+، ارمنستان B+، ترکیه BB، عراق B-، امارات متحده عربی AA، قطر AA، عربستان A منفی.
ایران در کجای رتبه‌بندی بین‌المللی ایستاده است؟
ایران به‌طور تقریبی بزرگ‌ترین کشوری است که در جدول‌های رتبه‌بندی اعتباری حضور ندارد و در حقیقت شرکت‌های ایرانی به‌وسیله بزرگان رتبه‌بندی اعتباری، رتبه‌بندی نمی‌شوند. اما مبتنی بر رتبه‌بندی آژانس‌های صادراتی اروپا زیر نظر سازمان همکاری و توسعه OECD هم‌اکنون رتبه اعتباری ایران در رده B طبقه‌بندی میشود.
یعنی ریسک خیلی بالا و نیازمند دقت بسیار در سرمایه‌گذاری، این در حالی است که رتبه‌بندی اعتباری ناشی از ریسک‌های سیاسی، کشوری و اقتصاد کلان پی‌ریزی میشود، بر همین اساس بنگاه‌های ایرانی که به گارانتی‌های دولتی دسترسی ندارند برای تامین مالی باید هزینه تامین مالی بالایی را بپردازند.
هزینه سرمایه و رقابت بین بنگاهی
تمامی شرکت‌ها دارای «ساختار سرمایه» هستند، ساختار سرمایه یا capita- structure نشان دهنده میزان حضور بدهی و حقوق صاحبان سهام در شرکت است. سهامداران مبتنی بر نرخ بهره بدون ریسک میزانی از بازدهی را مبتنی بر ریسک ناشی از عملیات برای خود در نظر می‌گیرند که بدان هزینه صاحبان سهام گفته میشود و بدهی‌های شرکت نیز هزینه بدهی را از ساختار سرمایه طلب می‌کنند.
تجمیع هزینه بدهی و هزینه حقوق صاحبان سهام هزینه سرمایه را ایجاد می‌کند، دراین زمینه هزینه سرمایه بنگاه‌های ایرانی به سبب گران بودن هزینه تامین مالی از سویی و بالا بودن بازده مورد انتظار سهامداران جزو بالاترین هزینه سرمایه‌ها در دنیا است.
بالا بودن هزینه سرمایه درست زمانی که هزینه سرمایه در کشورهای اطراف ایران و رقبای منطقه‌ای آن بسیار پایین‌تر است موجب کاهش شدید قدرت رقابت بین بنگاهی شرکت‌های ایرانی و بنگاه‌های رقیب در تمام جهان شده است.
متوسط هزینه سرمایه در این کشورها در حوزه خودرو ۷.۳ درصد، در حوزه بهداشت ۷.۷ درصد، در حوزه املاک ۴.۴ درصد و انرژی ۵.۹ درصد محاسبه شده است، با تعدیل ریال با دلار این هزینه سرمایه برای صنایع موازی در ایران حداقل ۲ برابر خواهد بود.
قدرت رقابت بین بنگاهی را تقویت کنیم
اگر آلمانی‌ها یک صادرکننده موفق هستند و هزاران میلیارد دلار صادرات باکیفیت دارند و می‌توانند رقبا را در بازارهای متعدد شکست دهند، جدا از فناوری بالا، نیروی کار ماهر، دسترسی به تامین مالی ارزان‌قیمت و هزینه سرمایه کم بنگاه‌های آنها نقش بسزایی در قدرت رقابت‌پذیری بنگاهی نسبت به سایر کشورهای اروپایی دارد.
آیا زمان آن نرسیده است که به جای بازی با نرخ ارز و توجیه‌پذیر کردن صادرات از مسیر کاهش ارزش ریال، کمی زیرساختی‌تر فکر کنیم و هزینه سرمایه بنگاه‌های‌مان را برای افزایش رقابت با رقبای بین‌المللی در داخل خاک ایران یا خارج از آن کاهش دهیم، آیا این روند بدون اصلاح مدل بانکداری و نظام تامین مالی آن امکان پذیر خواهد بود؟
سایر اخبار این روزنامه
شورای درجه‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی به طور کامل منحل میشود
سردرگمی برای تماشای یک فیلم با خانواده
پیمان مولوی
بحران هزینه سرمایه و قدرت رقابت بین بنگاهی شرکت‌های ایرانی
رعایت پروتکل‌ها چاره کار است
موج ششم کرونا در کمین پایتخت
چرا نوار رابطه سالاری پاره نمی‌شود؟
تکرار انتصاب‌های فامیلی در دولت‌ها
جنگ دوم قره‌باغ چه درس‌هایی برای همسایگان روسیه داشت؟
بازی پیچیده روسیه در منطقه
برای دولت سیزدهم تغییر نام توافق مهم است؟
«رفع تحریم‌ها» به جای «احیای برجام»
«ابتکار» دلیل افزایش قیمت خودرو طی روزهای اخیر را بررسی کرد
تلاطم قیمت مهمان تکراری بازار خودرو
رئیسی در جلسه هیات دولت:
همه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی در زمینه کنترل تورم مسئولیت دارند
با حکم رئیس جمهوری
«مهدی اسلام‌پناه» رئیس سازمان ملی استاندارد ایران شد
بیانیه پایانی نشست دهلی تاکید بر تشکیل دولت فراگیر در افغانستان
ایران – لبنان در آخرین دیدار دور رفت از مقدماتی جام جهانی قطر
شاگردان اسکوچیچ درصدد ادامه روند صدرنشینی
لایحه دو فوریتی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به مجلس رفت
