روزنامه خراسان
1400/08/20
«کشف رود» همچنان فاجعه
بهاره موفقی/ از فاجعه زیست محیطی کشف رود بیش از 20 سال گذشته است! روزنامه خراسان به عنوان رسانه پیشرو در جهت پیگیری از مسئولان برای سامان دهی این فاجعه زیست محیطی گزارش های متعددی منتشر کرد تا آن جا که در آبان 1398 پس از چاپ گزارشی با عنوان «دو دهه کشت مرگ» در این روزنامه، بالاخره رزم حسینی، استاندار وقت پای کار آمد و کارگروه ویژه ای برای نجات کشف رود تشکیل داد که فرماندهی این کارگروه به عهده کلایی، شهردار وقت مشهد سپرده شد. در سال های گذشته اقدامات خوبی در جهت سامان دهی کشف رود انجام شد از جمله درختکاری حدود 170 هکتار از اراضی حریم رودخانه که تا پایان سال 115 هکتار دیگر نیز انجام خواهد شد اما یکی از معضلات اصلی کشف رود، ورود مستقیم فاضلاب به داخل این رودخانه است به طوری که بر اساس گزارش میدانی خبرنگار خراسان در اسفند سال گذشته روزانه 300 تا 400 تانکر، فاضلاب خود را در این رودخانه رها می کنند و کمی آن سوتر این فاضلاب توسط موتور پمپ ها به درون مزارعی کشیده می شود که در آن انواع سبزیجات و صیفی جات کشت می شود. یکی از راهکارهای مهم برای حل و فصل این مشکل، ایجاد تصفیه خانه سپتاژ بر بستر کشف رود است. اقدام مهمی که هنوز به سرانجام نرسیده و تاکنون 45 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. متاسفانه با وجود خطرات زیست محیطی کشف رود اقدامات صورت گرفته به نتیجه نهایی نرسیده و پرونده نجات کشف رود هنوز بسته نشده است. با وجود هزینه های زیاد این طرح، حمایت های دولت هم در این خصوص فقط به همان بودجه 15 میلیاردی سال 1398 خلاصه شده و از آن زمان تاکنون بودجه و اعتبار تازه ای برای نجات کشف رود اختصاص نیافته است. شهردار وقت مشهد وعده داده بود که در خرداد 1400 تصفیه خانه سپتاژ به بهره برداری خواهد رسید. این وعده و وعده های چند باره برخی دیگر از مسئولان تحقق نیافت و به زمانی دیگر موکول می شد تا این که در آخرین گزارش منتشر شده روزنامه خراسان در مرداد امسال با عنوان « وعده سه باره برای کشف رود »، مدیر پروژه سامان دهی رودخانه کشف رود در آخرین وعده خود در گفت و گو با خراسان اظهار کرده بود که فاز اول تصفیه خانه در آذر ماه و کل پروژه تا پایان سال به اتمام می رسد، اما وی هم اکنون ادعا می کند که فرایند شیمیایی، بیولوژیک و تکمیلی را با هم وارد مدار می کنیم و بحث تفکیک پروژه به فاز اول و دوم نداریم. همچنین وی در گزارش مذکور یکی از علل تاخیر و تحقق نیافتن وعده های پیشین را مشکلات برق مطرح کرده بود. این در حالی بود که سخنگوی شرکت برق نیز اذعان کرده بود که بعید می دانم قطعی برق باعث شده باشد پروژه ای به تعویق بیفتد. با وجود برخی تعلل ها و توجیهات برای تاخیر در اتمام این پروژه باید خاطرنشان کرد که خطرات این آلودگی زیست محیطی به جای خود باقی است و رفع آن نیاز به سریع ترین اقدامات ممکن دارد. علت تاخیر پروژه؛ مهندسی بی سابقه آن در کشور عبدا... سلطان احمدی، مدیر پروژه سامان دهی رودخانه کشف رود ضمن اشاره به این که تقریبا روزانه 300 تا 400 تانکر با حجم 3 هزار متر مکعب فاضلاب سپتاژ وجود دارد و فاضلاب ها هنوز در کشف رود تخلیه می شود، درباره این طرح گفت:« ما تاکنون در کشور تصفیه خانه سپتاژ نداشتیم و این اولین تصفیه خانه سپتاژی است که در کشور به همت شهرداری مشهد و با حمایت دستگاه های مرتبط در حال احداث است. مستحضر هستید تصفیه خانه سپتاژ به صورت epc در حال ساخت است یعنی مهندسی ، خرید و نصب توأمان به وسیله یک پیمانکار. بنابراین چون مهندسی هم با خود پیمانکار است باید دقت لازم در فرایند ساخت و بهره برداری هم بتواند به بهترین شکل ممکن خروجی مدنظر پساب را داشته باشد. با توجه به خاص بودن تصفیه خانه و فاضلاب آن که غلظت بسیار بالایی دارد و BOD ، COD و تخم انگل آن اصلا قابل مقایسه با فاضلاب شهری نیست و حتی از فاضلاب صنعتی هم دارای مشکلات بیشتری است و از طرفی چون سابقه مهندسی آن هم در کشور نبود، منجر شد که مهندسی این نوع تصفیه خانه سپتاژ بیشتر از بازه زمانی تعیین شده، زمان ببرد». وی افزود:« اغلب تصفیه خانه ها بازه زمانی سه تا چهار ساله را طی می کنند که با توجه به این موضوع بازه زمانی ما فرایند کندی نبوده و این زمان بسیار متراکمی است که مشکلات زیست محیطی زودتر برطرف شود. این ها در حالی است که شهرداری مشهد واقعا تکلیفی برای ساخت تصفیه خانه سپتاژ نداشته است.علت تاخیر این است که قدمت مهندسی آن با توجه به این که سابقه ای در کشور نداشته بیشتر از حد معمول طول کشیده آن هم به دلیل دغدغه هایی است که متخصصان ما برای بهره برداری این تصفیه خانه به عنوان تجربه ای موفق داشتند». سلطان احمدی تصریح کرد:« با توجه به این که مدیریت سامان دهی کشف رود در شهرداری مشهد به عنوان فرماندهی در 20 آبان 1398 تصویب شد، در اولین قدم موفق شدیم تایید کمیته فنی کشور را در کمترین بازه زمانی دریافت کنیم و در 17 خرداد1399 یعنی شش ماه بعد از این که فرماندهی کشف رود را شهرداری به عهده گرفته بود، بتوانیم تحویل بستر به پیمان کار بدهیم که در نوع خود رکورد محسوب می شود. این پیمان 18 ماهه است بر این اساس تا 17 آذر بازه زمانی این قرارداد است که شش ماه آن فرایند مهندسی بوده است. قسمت مهمی از تجهیزات و قطعات را به رغم تحریم ها خریداری کردیم . یک سری از مشکلات مثل کرونا، قطعی برق و... هم وجود داشت که به دلیل همین شرایط خاص تاخیراتی دارد». قطعی برق به طور غیر مستقیم روی تاخیر پروژه اثر گذار بوده است وی در اشاره به پاسخ سخنگوی شرکت برق که قطعی برق مشکلی در ایجاد پروژه ایجاد نمی کند، بیان کرد:« ما قطعی برق را به عنوان مشکل عمده نگاه نکردیم چون به صورت مقطعی بوده است. ما تصفیه خانه در حال کار نداشتیم که بگوییم از برق اضطراری استفاده کنیم. این تصفیه خانه در حال ساخت است و خیلی از قطعاتی که در تصفیه خانه داریم در کارگاه های خصوصی تولید می شود که وقتی برق قطع می شود روی عملکرد آن ها هم اثر گذار است. در نتیجه قطعی برق به طور مستقیم یا غیر مستقیم روی خیلی از پروژه های ما اثر گذار است اما دلیل عمده بحث کرونا بوده و ما در این پروژه علت تاخیر را قائل به بحث مهندسی مان هستیم». دولت از سال گذشته تاکنون بودجه ای برای این طرح اختصاص نداده است مدیر پروژه سامان دهی رودخانه کشف رود درباره اعتبارات این پروژه گفت:« کل پروژه تصفیه خانه 74 میلیارد تومان است که شاید به 100 میلیارد هم برسد. به جز 15 میلیارد کمک مالی دولت در سال 1398 بقیه از محل منابع شهرداری تامین شده است. همچنین دولت در سال 1399 به ما کمک مالی نکرد و قول هایی مبنی بر کمک مالی در سال 1400 داده که هنوز صورت نگرفته است». وی درباره هزینه های کل پروژه سامان دهی کشف رود تصریح کرد:« هنوز مطالعات ما تمام نشده که بتوانیم بگوییم چقدر هزینه و اعتبار لازم دارد. هم اکنون 250 میلیارد تومان در کشف رود قرارداد جاری بستیم، ولی هزینه ها خیلی بیشتر است چون هنوز ابتدای کار است». تصفیه خانه سپتاژ تاکنون 45 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است مدیر پروژه سامان دهی رودخانه کشف رود درباره جزئیات طرح خاطرنشان کرد:« تصفیه خانه ما 45 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. فرایند تصفیه خانه سه قسمت خاص دارد. یک قسمت شیمیایی است که در آن باید حذف فسفر صورت بگیرد و بخشی از کدورت فاضلاب گرفته شود. بعد از آن فرایند بیولوژیک برای حذف نیترات و در نهایت تصفیه تکمیلی برای کاهش CODفاضلاب است». وی افزود:« در تصفیه شیمیایی، سوله شیمیایی آن نصب شده و قسمت عمده تجهیزات آن هم خریداری شده است. گام بعدی بحث تصفیه بیولوژیکی و پس از آن تصفیه تکمیلی است، اما ترجیح بر این است که بحث بیولوژیکی و تکمیلی آن را هم داشته باشیم بعد وارد فرایند بهره برداری شویم. ما تصفیه تکمیلی و بیولوژیک را همزمان با هم آغاز خواهیم کرد. از اول سال وارد بحث تصفیه بیولوژیک خواهیم شد و تصفیه تکمیلی را هم تجهیزاتی خریداری کردیم که تجهیزات گرانی است که چندین میلیارد است». اتمام پروژه تا آخر سال و بهره برداری از آن تا خرداد سال آینده سلطان احمدی درباره اتمام این پروژه گفت:« امیدواریم تا پایان سال بحث تصفیه خانه را به لحاظ فیزیکی به اتمام برسانیم که از ابتدای سال تا خرداد سال آینده هم بحث های بیولوژیک آن است. بنابراین بهره برداری قطعی ما از تصفیه خانه در خرداد سال آینده خواهد بود. تا آخر سال تصفیه خانه به صورت فیزیکی ساخته می شود اما از اول سال جلبک ها باید به حد خودشان برسند که تا آخر خرداد سال آینده وارد بهره برداری شویم». وی خاطر نشان کرد:« ما در تمام مصاحبه ها بحث تصفیه شیمیایی را به عنوان فاز اول مطرح کرده بودیم. هم اکنون ما بحث تفکیک پروژه به فاز اول و دوم نداریم و می خواهیم وارد بحث قطعی و کامل بهره برداری شویم و فرایند شیمیایی، بیولوژیک و تکمیلی را با هم وارد مدار کنیم». فاز دوم تصفیه خانه صنعتی چرمشهر تا پایان سال به بهره برداری خواهد رسید سلطان احمدی در اشاره به تصفیه خانه صنعتی چرمشهر نیز بیان کرد:« یکی دیگر از موضوعات، بحث فاضلاب است که تصفیه خانه صنعتی چرمشهر است که فاز یک آن در پایان سال 1398 افتتاح شده است و فاز دوم آن بر اساس پیگیری هایی که کردیم تا آخر سال به بهره برداری خواهد رسید. در حوزه تصفیه خانه های موجود در کشف رود، تصفیه خانه طبرسی شمالی را از شرکت آب و فاضلاب و شرکت آب منطقه ای نیز پیگیری کردیم که آن ها از طریق بخش خصوصی سرمایه گذاری را گرفتند که تعهد کرده است ظرف مدت 36 ماه تصفیه خانه را بسازد و الان در دوره پیشبرد است. یکی دیگر از مقولات، تصفیه خانه پرکند است که در پرکند 2 سرمایه گذاری را مستقر کرده اند و در حال مرمت است. قرار بر این است که کشف رود تا سال آینده از فاضلاب نجات یابد». تخلیه روزانه حدود 3 هزار متر مکعب فاضلاب با آلایندگی بالا در رودخانه کشف رود محمد عرفانی، معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی درباره خطرات زیست محیطی کشف رود گفت:« بیش از 17 سال از فعالیت تصفیه خانه ابتدایی شهرک صنعتی چرمشهر می گذرد و به رغم این که تصفیه خانه مذکور از همان ابتدا و حتی در زمانی که صرفاً هشت واحد صنعتی در شهرک مذکور فعال بوده، دارای آلایندگی به میزان حدود 21 برابر استانداردهای ملاک عمل سازمان حفاظت محیط زیست بوده است». وی افزود:« متاسفانه ناکارآمدی سیستم تصفیه خانه شهرک صنعتی چرمشهر باعث شده است که روزانه حدود 3 هزار متر مکعب فاضلاب با آلایندگی بالا در رودخانه کشف رود تخلیه شود. شایان ذکر است در آخرین آزمایش زیست محیطی صورت گرفته در 15 اردیبهشت امسال، نتایج حاکی از آلایندگی بسیار بالای پساب تصفیه خانه شهرک صنعتی چرمشهر بود به نحوی که میزان COD حدود 34 برابر حد مجاز بود». عرفانی خاطر نشان کرد:« همچنین با توجه به این که مقدار فاضلاب جمع آوری شده توسط شبکه خطوط جمع آوری فاضلاب بیشتر از ظرفیت تصفیه خانه هاست بنابراین برخی تصفیه خانه ها از قبیل تصفیه خانه پرکندآباد 1 و 2 در بیشتر مواقع خروجی استانداردی ندارند .با توجه به این که پساب تمامی مواردی که به آن اشاره کردیم وارد رودخانه کشف رود می شود، موجب استفاده کشاورزان برای آبیاری مزارع می شود که باعث از بین رفتن منابع خاک و گسترش بیماری در جامعه از طریق محصولات غذایی آلوده خواهد شد». نگاهی به اقدامات انجام شده در طرح ساماندهی کشف رود سلطان احمدی درباره دیگر اقدامات انجام شده در طرح سامان دهی کشف رود گفت:« در کشف رود باید امکان عبور ایمن سیلاب وجود داشته باشد. در همین خصوص ما از طریق انتخاب مشاور ذی صلاح، طرح های مهندسی رودخانه را تهیه کرده ایم که به تایید شرکت آب منطقه ای رسیده و بر اساس همان طرح ها اقدامات لازم در حال انجام است. بنابراین حدود 54 کیلومتر از آن در دستور کار است. 16 کیلومتر از آن هم قبلا انجام شده و حدود 24 کیلومتر در حال انجام است که حدود 30 درصد پیشرفت داشته است». وی درباره بحث درختکاری تصریح کرد:« در خصوص بحث درختکاری هم از سال های قبل در اراضی مازاد در بستر رودخانه 170 هکتار درختکاری انجام شده و ظرف چند ماه گذشته هم حدود 65 هکتار توبره فضای سبز انجام شده و حدود 50 هکتار هم آماده کاشت است. به طور کلی 115 هکتار توسعه جدید تا پایان سال خواهیم داشت». جمع آوری حدود 8 تا 9 هزار متر مکعب نخاله از کشف رود مدیر پروژه سامان دهی کشف رود افزود:« درخصوص بحث حفاظت و نگهداری از رودخانه به جهت این که امکان دسترسی ها را به حداقل برسانیم، حدود 2 هزار و 300 قطعه بتنی را اجاره کردیم و این ها در کشف رود در حال نصب هستند که از دسترسی و برداشت شن و ماسه، تخلیه نخاله و نصب موتور تلمبه جلوگیری و بتوانیم از بستر رودخانه حفاظت کنیم. همچنین یگان حفاظتی برای رودخانه تعبیه کردیم که از برداشت شن و ماسه، چرای غیرمجاز دام و تخلیه نخاله جلوگیری شود. ما حدود 8 تا 9 هزار متر مکعب نخاله از کشف رود جمع آوری کردیم. همچنین به خاطر این که مدیریت و کنترل هوشمندی هم داشته باشیم یک سری دوربین نظارت تصویری خریداری کردیم تا نصب کنیم و تمام اتفاقات کشف رود ثبت و ضبط شود». وی تصریح کرد:« در 54 کیلومتر اول کشف رود از غرب مشهد تا آزادراه شمالی در شرق حتی یک موتور تلمبه غیرمجاز هم وجود ندارد و همه جمع آوری شده است. از اقدامات دیگر لایروبی پشت پل هاست. پل هایی مثل خین عرب، پل غازغان و... که مقدار زیادی لای پشت این ها جمع می شود، منجر به این می شد که جریان سیلاب به خوبی عبور نکند. در همین خصوص بحث لایروبی این پل ها سالیانه در دستور کار ما قرار دارد».
سایر اخبار این روزنامه
شیرزن نیکوکار و خستگی‌ناپذیر ایذه
لایحه 2 فوریتی یارانه جایگزین ارز 4200 روی میز مجلس
نخستین شورای تیتر تاریخ ایران به ریاست امیرکبیر
پول فوتبال ایران در جیب آقای نجیب!
بالاخره از دوربین ها بترسیم یا نه؟
افتتاحیه پرانرژی «خندوانه8» ورزشی متولد 2021 و ماجرای انشعاب در «کارگزاران»
باقری : مذاکرات هسته ای نداریم بلکه مسئله اصلی لغو تحریم هاست
چاره ناچار اعراب برای بازگشت به شام
ماجرای دزدی که آدم کُشت و کور شد
امید آب های ژرف، زنده شد
2 راهکار موثرتر از اعلام قیمت ها
«کشف رود» همچنان فاجعه
