روزنامه جوان
1400/08/23
بیان ارزش‌های دفاع مقدس در حوزه کودک و نوجوان شعاری شده است
سرویس ایثار و مقاومت جوان آنلاین: کودکان و نوجوانان در درک و انتقال مفاهیم و ارزش‌های دفاع مقدس نقش بسیار مهمی دارند و زمانی که در نبود تولید آثار شاخص خللی ایجاد شود، این درک و انتقال به درستی شکل نمی‌گیرد. هنگامی که این انتقال مفاهیم به خوبی شکل نگیرد، آشنایی با ارزش‌ها در بزرگسالی سخت خواهد بود و شکلی غریب برای شخص خواهد داشت. شیوع ویروس کرونا و حضور بیشتر کودکان و نوجوانان در خانه فرصت مغتنمی بود تا بچه‌ها را از طریق کتاب و سایر محصولات فرهنگی بیشتر با ارزش‌های دفاع مقدس آشنا کرد ولی خیلی اتفاق خاصی در این زمینه نیفتاد. برای بررسی بهتر شرایط ادبیات کودک و نوجوان در حوزه دفاع مقدس، با ابراهیم حسن‌بیگی از نویسندگان شاخص این حوزه گفت‌وگویی انجام دادیم تا بیشتر در جریان وضعیت و کم و کیف تولید آثار قرار بگیریم. بیش از یک سال از شیوع ویروس کرونا می‌گذرد و در این مدت وضعیت ادبیات دفاع مقدس در حوزه کودک و نوجوان را چطور ارزیابی می‌کنید؟دوران خیلی سختی را پشت سر گذاشتیم. با شیوع ویروس کرونا، فضای مجازی با استقبال بسیار زیاد مردم روبه‌رو شد، اما در حوزه کودک و نوجوان فضای مجازی خیلی کاربردی نبود و آنقدر که بزرگسالان از این فضا بهره بردند و راه‌ها و روزنه‌های زیادی را باز کردند که ما تعجب کردیم فضای مجازی تا چه اندازه می‌تواند در ارتباطات فرهنگی و آموزشی تأثیرگذار باشد. اما در حوزه کودک و نوجوان فضای مجازی خیلی راهکار‌های خاصی نداشت و ما با مشکلات زیادی مواجه شدیم. بسیاری از بچه‌ها، تلفن همراه نداشتند و اصلاً نمی‌توانستند از این وسیله استفاده کنند. در یک سال و نیم اخیر ما در ارتباط با کودکان و نوجوانان افت شدید داشتیم. قبل از کرونا مراکز فرهنگی مختلف، کتابخانه‌ها و فرهنگسرا‌ها وجود داشتند و بعد از شیوع کرونا این ارتباط فیزیکی قطع شد و در مواردی معدود، بعضی مراکز توانستند در فضای مجازی با کودکان و نوجوانان ارتباط داشته باشند تا آن‌ها از آموخته‌ها و حال و هوای موضوعات فرهنگی و هنری باز نمانند. متأسفانه به نظرم این ارتباط در شرایط کرونایی قطع بود، چون ما بلد نبودیم از طریق فضای مجازی برای آموزش و انجام کار فرهنگی برای کودکان و نوجوانان استفاده کنیم. به نظرم در این دوره بچه‌ها آسیب دیدند. در ادبیات دفاع مقدس وضعیت‌مان تفاوتی با سایر حوزه‌ها داشت؟
نه، هیچ چیزی بهتر نبوده است! کتاب‌های دفاع مقدس هم مثل بقیه حوزه‌های فرهنگی بودند. متأسفانه ما یک آرشیو قوی برای کودکان و نوجوانان نداشتیم تا بگوییم ما ۱۰۰ یا ۲۰۰ فیلم و مطلب خیلی خوب جبهه و جنگی در حوزه کودک و نوجوان داریم یا قبلاً تلویزیون این آثار را ساخته و پخش کرده و الان، چون فرصت برای ساخت اثر جدید نیست، سراغ آرشیومان می‌رویم و در این مدت از طریق تلویزیون و فضای مجازی ارتباط زیادی با بچه‌ها برقرار می‌کنیم. اما به دلیل نبود چنین آرشیوی چنین اتفاقی رخ نداد. اگر خیلی خوشبینانه برنامه‌های تلویزیون را نسبت به شرایط قبل از کرونا و در شرایط کرونایی مقایسه کنید خواهید گفت به لحاظ کمی و کیفی تفاوتی نکرده است. در حالی‌که باید خیلی فرق می‌کرد و اصلاً نباید قابل مقایسه با دوران قبل از کرونا می‌شد، چون در شرایط کرونا تلویزیون باید نقش تاریخی خود را ایفا می‌کرد که متأسفانه چنین کاری را انجام نداد. مسئول این آرشیوسازی در حوزه دفاع مقدس را فقط تلویزیون می‌دانید یا سازمان‌ها و نهاد‌های دیگری هم باید این کار را انجام می‌دادند؟
مراکز دیگری هم هستند که باید این کار را انجام دهند. قبل از کرونا، همین مراکز هم نمی‌توانستند ارتباط لازم و درست را با کودکان و نوجوانان بگیرند و شرایط الان که دیگر بماند. ناشران و مؤسسات و بنیاد‌هایی که متولی کار دفاع مقدسی بوده‌اند قبل از کرونا متولیان موفقی برای کار نبوده‌اند و از این‌ها نمی‌توان انتظار زیادی داشت، در حالی‌که انتظار ما این بود که در شرایط کرونا فعالیت‌هایشان بیشتر می‌شد. قبلاً اگر شکل فعالیت‌ها حضوری بود حالا از طریق فضای مجازی باید ارتباط را با کودکان و نوجوانان حفظ می‌کردند. من یک برنامه هم در فضای مجازی ندیدم که مردم و خانواده‌ها را ترغیب و تشویق به ورود و استفاده از فضای فرهنگی کند. همه به یک خواب خرگوشی رفتند و نتوانستند از ظرفیت فضای مجازی استفاده کنند. تلویزیون هم چنین وضعیتی داشت. اگر صداوسیما توانمند بود باید خلأ حضور فیزیکی را پر می‌کرد و کار خاصی در این زمینه انجام می‌داد. البته این را هم باید در نظر بگیریم که نویسندگان حوزه دفاع مقدس دیگر چندان اشتیاقی برای نگارش اثری شاخص در حوزه کودک و نوجوان ندارند. خانواده‌ها هم انگار چندان علاقه‌ای به پر کردن زمان بچه‌هایشان با کتاب‌های دفاع مقدسی ندارند. ضعف‌های موجود در این حوزه چند سویه است و هر کدام آسیب‌های خودش را به همراه دارد! باید بگویم از ابتدا این ارتباط میان نویسندگان و خانواده‌ها و مراکز خیلی قوی نبود. فقط قشر خاصی از جامعه و خانواده‌ها با این حوزه ارتباط داشتند و می‌خواستند بچه‌هایشان را با این مفاهیم آشنا کنند و دوست داشتند فرزندانشان از حماسه‌های پدرانشان بدانند. این تمایل در بین خانواده‌های زیادی وجود نداشت و متأسفانه روز به‌روز این ارتباط در حال کمرنگ شدن و منقطع شدن است. ارزش‌های دفاع مقدس در حوزه کودک و نوجوان در حال تبدیل شدن به مباحث شعاری است و این حالت شعاری و کلیشه‌ای باعث از دست رفتن مخاطب میشود. خودتان در چند سال اخیر کتاب شاخصی در حوزه ادبیات دفاع مقدس کودک و نوجوان مطالعه کرده‌اید؟
خیر! نه خوانده‌ام و نه نوشته‌ام. در حوزه کودک و نوجوان شرایط اصلاً مساعد نیست و کتاب‌های شاخص زیادی در این حوزه پیدا نمی‌شود. نویسنده به تنهایی نمی‌تواند در این حوزه کار کند. اگر یک نویسنده چندین کتاب خوب و شاخص هم بنویسد ولی حمایت نشود و مخاطبی برای کتابش نداشته باشد انگیزه کار از او گرفته میشود. باید این ارتباط دو طرفه باشد و مردم باید چنین کتاب‌هایی را بخواهند و برای نویسندگان ایجاد انگیزه کنند. باید مردم را به این حوزه علاقه‌مند کنیم. مردم چطوری علاقه‌مند می‌شوند؟ اگر یک سریال قوی و جذاب عاطفی دفاع مقدسی در تلویزیون داشتیم و مردم را پای آن سریال می‌نشاندیم آن وقت می‌دیدید که چقدر کتاب‌های دفاع مقدسی هم فروش می‌رفت. متولیان ادبیات دفاع مقدس در حوزه بزرگسالان سرمایه‌گذاری خوبی کرده‌اند ولی از حوزه کودک و نوجوان غافل شده‌اند. در گذشته هر چند سال یک بار کتابی در این حوزه پرطرفدار چاپ می‌شد ولی الان شاهد چنین موردی نیستیم. این عدم سرمایه‌گذاری برای کودکان و نوجوانان چه آسیب‌هایی را به دنبال خواهد داشت؟
آن زمان متولیان این کار و حتی ناشرانی که در حوزه دفاع مقدس کار می‌کردند ایده‌ها و طرح‌هایی داشتند که نویسندگان را ترغیب می‌کرد تا به موضوع دفاع مقدس بپردازند. من یادم می‌آید اوایل دهه هفتاد که مجتبی رحماندوست مسئول فرهنگی بنیاد مستضعفان و جانبازان شد طرح رمان جانباز را پیاده کرد. تقریباً همه نویسندگان مطرح کشور در آن دوران یک رمان به بنیاد دادند. خودم اولین رمانم را برای همین‌جا نوشتم. کلی سفر‌های جنگی و دیدار با جانبازان را تدارک می‌دیدند و عجیب برای نویسندگان ایجاد انگیزه می‌کردند تا در این حوزه کار شود. الان اگر بخواهیم ادبیات دفاع مقدس را نقد و بررسی کنیم بخش قابل توجهی از آثار مربوط به جانبازان است که آن زمان تولید شد. اما بعد‌ها دیگر کار خاصی برای جانبازان انجام نگرفت و کتاب خاصی نوشته نشد. این حمایت‌ها برای نویسندگان ایجاد انگیزه می‌کند. من الان وقتی درگیر نوشتن موضوعات دیگری هستم اگر یک فیلم از حوزه دفاع مقدس ببینم یا کتابی از این حوزه بخوانم تحت تأثیر قرار گرفته و تصمیم می‌گیرم تا از این حوزه بنویسم. وقتی چنین ارتباطی نباشد و من در طول سال یک جانباز را نبینم یا با یک خانواده شهید صحبت نکنم دیگر مگر میشود از جنگ و دفاع مقدس نوشت. وقتی در یکساله اخیر یک سریال قوی و جذاب با موضوع دفاع مقدس از تلویزیون نبینم چطور می‌تواند یادم باشد که جنگی هم بوده است که انگیزه برای نوشتن هم پیدا کنم. آیا می‌توان همان کاری را که در حوزه خاطره‌نگاری دفاع مقدس برای بزرگسالان انجام شد برای مخاطب کودک و نوجوان هم انجام داد؟
خاطرم است همان زمانی که در حوزه هنری بودیم و آقای سرهنگی و بهبودی دفاتر دفاع مقدس را ایجاد کردند در جلسات‌مان تمام هم و غم‌مان این بود که اگر این دفاتر کارشان را به خوبی انجام دهند منابع بسیار ارزشمندی برای شاعران، نمایشنامه‌نویسان، فیلمنامه‌نویسان و نویسندگان ادبیات داستانی ایجاد می‌کنند که بسیار مورد استفاده قرار خواهد گرفت. به همان نیت این کار‌ها شکل گرفت و الان هم کتاب‌های خوبی منتشر شده است، اما استفاده‌های هنری برای حوزه‌های دیگر به ندرت از این کتاب‌ها انجام میشود. در حوزه کودک و نوجوان هم همین اتفاق افتاده است. اگر نویسنده و فیلمسازی بخواهد کاری در حوزه دفاع مقدس کند منابع خیلی خوبی در اختیارش است، اما انگیزه و حمایت لازم برای کار نیست. تلویزیون در دوره‌ای با من برای تولید سریالی بر اساس رمان اشکانه که یکی از رمان‌هایی است که جوایز زیادی برده و فروش خوبی هم کرده و مورد توجه قرار گرفته است، قرارداد بست، خودم هم پیگیر انجام کار بودم، اما هیچ کارگردانی حاضر نشد این رمان دفاع مقدسی را بسازد. رمانی که یک زن و یک جانباز نقش اول داستان را دارند. تمام کارگردانان هم یک دلیل مشترک داشتند و می‌گفتند این کتاب لوکیشن‌های بسیار مختلف و متعددی دارد و هزینه‌بر است و سرمایه‌گذار خصوصی و دولتی برای چنین کاری سرمایه‌گذاری نمی‌کند. الان تهیه‌کنندگان برای ساخت فیلم و سریال‌های دفاع مقدس که عمدتاً پرهزینه هستند مشکل حمایتی دارند و اگر کسی حمایت‌شان نکند چطور می‌توانند لوکیشن‌های زمان جنگ را بازسازی کنند و یک لشکر نیرو را بیاورند. انجام چنین کاری خیلی پرهزینه است.
سایر اخبار این روزنامه
افزایش تجویز غیر منطقی آنتی‌بیوتیک در بحران کرونا
کنکور حذف نمی‌شود
دولت سیزدهم ۶ هزار میلیارد تومان از تنخواه بودجه را پس داد
عزمی برای برخورد با جادوگری در فوتبال نیست
تناقض‌های خصوصی‌سازی سرخابی‌ها!
نقطه قوت «سرجوخه» پژوهش دقیق است
بیان ارزش‌های دفاع مقدس در حوزه کودک و نوجوان شعاری شده است
بایدن از «نفت فروشی» ایران می‌سوزد!
امریکا از «ابهام استراتژیک» مقابل چین بیرون می‌آید
اعتراف کم‌سابقه القاعده به مزدوری عربستان
رئیسی در مسیر تنش‌زدایی
۵ سؤال اساسی از وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش فارغ از حواشی
دیدار با شیطان در باغ قلهک
حکمتیار: ایران مانع به‌رسمیت شناخته شدن حکومت طالبان میشود
