روزنامه خراسان
1400/08/24
ارز 4200؛ اندوه بزرگی است چه باشد چه نباشد!
روز گذشته مجلس با فوریت لایحه دولت درباره ارز 4200 مخالفت کرد تا اصلاح در نحوه توزیع یارانه ارزی با اما و اگر مواجه شود. ارز 4200 یکی از معضلات اقتصاد ایران است که داستان آن بارها گفته شده و شاید نیازی به بازگویی چگونگی شکل گیری و تداوم آن نباشد. دولت قبل با وجود پذیرش اشکالات ارز 4200 و اصرار مجلس بر حذف آن در عمل اقدامی انجام نداد. صورت مسئله واضح است. پس از افزایش شدید قیمت ارز در سال 97 دولت ابتدا نرخ 4200 را برای قیمت دلار درهمه مصارف تعیین کرد و سپس در میانه سال مجبور به محدود کردن ارز 4200 به کالاهای اساسی شد. سپس در سال 98 نیز اقدام به حذف برخی اقلام نظیر برنج، شکر، چای و کره از فهرست گیرندگان این ارز کرد. با این حال روند قیمت کالاهای مشمول ارز 4200 از جمله نهاده های تولید مرغ، تخم مرغ، لبنیات و روغن نشان می دهد که قیمت این اقلام تقریبا در حد تورم افزایش یافته است. مسئله زمانی بغرنج شد که دولت در سال 99 با تشدید همزمان تحریم ها و افت شدید قیمت نفت در عمل، درآمد ارزی به اندازه ای که بتواند سالانه هشت میلیارد دلار به ارز 4200 اختصاص دهد، نداشت و مجبور به خرید ارز از سامانه نیما و فروش به واردکننده شد و چون پولی برای خرید این ارز نداشت در عمل به قیمت افزایش نقدینگی ارز 4200 را تامین کرد. از این منظر بخشی از تورم سنگین سال قبل و امسال را باید ناشی از همین شیوه تامین ارز 4200 دانست.در هر صورت ارز 4200 با توزیع بیش از 400 هزار میلیارد تومان رانت به واردکنندگان و توزیع کنندگان، در عمل نتیجه چندانی در حفظ قدرت خرید کالاهای اساسی نداشته است ولی مسئله این جاست که حذف این ارز تبعاتی را در پی دارد. نخستین تبعات حذف ارز 4200، تبعات روانی ماجراست که مثل هر آزادسازی قیمت می تواند موجب نارضایتی شود. در این میان تجربه آبان 98 درباره بنزین در برابر چشمان سیاست گذار قرار دارد. دومین تبعات حذف ارز 4200 به افزایش قیمت مواد غذایی مشمول این ارز برمی گردد. به عنوان مثال قیمت مرغ در سطح جهانی 1.8 تا 1.9 دلار است. در صورت اصابت ارز 4200 به هدف، قیمت مرغ باید کیلویی حدود هشت هزار تومان و با هزینه های توزیع حداکثر 10 هزار تومان می شد ولی باید توجه داشت که با دلار 28 هزار تومان، قیمت مرغ برای مصرف کننده بین 50 تا 60 هزار تومان خواهد بود که نسبت به قیمت 35 هزار تومان فعلی به مراتب بالاتر است. قاعدتا پاسخ این است که با فروش ارز به نرخ بالاتر، یارانه نقدی بین اقشار ضعیف و متوسط توزیع خواهد شد ولی باید ببینیم که آیا یارانه 110 هزار تومانی به ازای هر نفر در ماه جبران افزایش قیمت مرغ، تخم مرغ، روغن و لبنیات را خواهد کرد یا نه؟ این مسئله مهمی است که موجب نگرانی مردم می شود و دولت و مجلس نمی‌توانند از کنار آن به سادگی عبور کنند.در نهایت آن چه با آن مواجه هستیم ارز 4200 را به مثابه این شعر معروف نشان می دهد: «اندوه بزرگی است، چه باشی چه نباشی»! در حقیقت تداوم پرداخت ارز 4200 چیزی جز هدردادن منابع کشور و اعطای رانت به واردکننده و شبکه توزیع نیست اما حذف آن نیز بدون هزینه نخواهد بود. با این تفاوت که تداوم پرداخت ارز 4200، هزینه ملموسی را برای مردم ایجاد نمی کند ولی حذف آن هزینه ملموسی را به دنبال خواهد داشت.با این حال خطر ماجرا این است که احتیاط بیش از حد دولت و مجلس، جلوی این اقدام اصلاحی را بگیرد. شاید بتوان امیدوار بود که با کاهش نرخ تورم در سال آینده این جراحی انجام شود ولی چهار الزام مهم در این باره باید مدنظر قرار گیرد: 1- برخلاف آن چه روز گذشته در مجلس رقم خورد، باید در عمل صدای واحدی از دولت و مجلس در این اقدام اصلاحی شنیده شود وگرنه این تردید به جامعه نیز منتقل خواهد شد و حذف ارز 4200 را سخت خواهد کرد. 2 - با توجه به نظر عمده کارشناسان، توزیع کالایی در قالب کالابرگ الکترونیک، نتیجه بهتر و تبعات کمتری نسبت به توزیع یارانه نقدی دارد. بنابراین ضرورت دارد دولت در فرصت باقی مانده تا اجرای طرح، زیرساخت های مذکور را برای توزیع کالا به جای پول نقد در این طرح تکمیل کند. 3 - ثبات اقتصادی و کاهش نرخ تورم از طریق انضباط به بودجه دولت، نظام بانکی و آرامش در بازار ارز در دستور کار دولت قرار گیرد تا با کاهش تب تورمی بتوان جراحی خارج کردن غده بدخیم ارز 4200 از بدن اقتصاد ایران را انجام داد. 4- در نهایت اقناع افکار عمومی باید به طور جدی مدنظر دولت قرار گیرد. تجربه تلخ گذشته نشان داده که بی اعتنایی به اقناع افکار عمومی چگونه هزینه ساز می شود. ارز 4200 گام پایانی اقدامات اصلاحی دولت نیست و اصلاح در یارانه انرژی و برخی اقدامات دیگر نیز در نوبت قرار دارد و هرگونه کم کاری در روشن کردن افکار عمومی و تبیین ضرورت این طرح، دیگر اقدامات اصلاحی دولت را از قبل خنثی خواهد کرد. بنابراین جراحی ارز 4200 باید با توجیه کامل بیمار و اطمینان به بهتر شدن حالش پس از تحمل درد عمل انجام پذیرد.
سایر اخبار این روزنامه
احتیاط درجراحی غده چرکین ارز 4200
دوست داشتم جراح شوم قصاب شدم!
زیر تیغ هزینه سنگین درمان
60 ثانیه هولناک در «لافت»
پادزهرهای مواجهه کودکان با محتواهای غیراخلاقی
ارز 4200؛ اندوه بزرگی است چه باشد چه نباشد!
سامان دهی قرارگاه فرهنگی با نظم و محتوای انقلابی
کارشکنی کابل در دوغارون
سخنگودار شدن دولت مجری گری هاشمی و نامزدی بازیگر مشهدی
لزوم شفاف‌سازی شبکه 3 درباره انتصاب جنجالی
همه جانشینان الیزابت
متهمان خشکی زاینده رود
دوپینگ آسیب های اجتماعی با کرونا
