روزنامه آرمان ملی
1400/08/25
حل مشكلات تجاری با اروپا؛ يک گام به سوی توافق
عکس: آرمان‌ملی / فاطمه فتاحی/آرمان ملی: هفته گذشته شاهد بودیم که علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه، برای رایزنی پیش از آغاز مذاکرات ایران با 1+4 به اروپا سفر کرد، در جریان این سفر اعلام شد که ایران برای لغو تحریم‌ها مذاکره می‌کند نه ادامه مذاکرات از نقطه‌ای که در ماه‌های گذشته متوقف شده است. همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه درخصوص مسیر بازگشت آمریکا به برجام گفت: آنها باید بپذیرند که به عنوان مقصر اصلی وضعیت فعلی از مسیری که رفته‌اند، بازگردند. تحریم‌های ظالمانه‌ای که بعد از خروج آمریکا از برجام اعمال شده یکجا و به صورت موثر برداشته شود و این تضمین را بدهند که هیچ دولتی در آمریکا مجددا دنیا و حقوق بین‌الملل را به سخره نخواهد گرفت و شرایط کنونی تکرار نخواهد شد. در مقابل این شروط جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا در یادداشتی به وزارت امورخارجه این کشور تصریح کرد که اطلاعات موجود نشان می‌دهد در حال حاضر عرضه نفت به بازارهای جهانی به اندازه کافی است و این امر امکان کاهش چشمگیر خرید نفت ایران توسط کشورهای دیگر را ایجاد می‌کند. در تازه ترین تحول در حوزه سیاست خارجی بنابر اعلام وزارت امور خارجه ترکیه، روز گذشته مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، در سفری رسمی بنا به دعوت حسین امیرعبداللهیان همتای ایرانی خود به تهران آمد و با وزیر خارجه کشورمان به دیدار و گفت و گو پرداخت. در این راستا برای بررسی تحولات حول محور برجام تا مذاکرات، اختلافات اخیر آمریکا و اسرائیل و سفر اخیر وزیر خارجه ترکیه به ایران«آرمان ملی» با فریدون مجلسی تحلیلگر مسائل بین‌الملل و دیپلمات پیشین به گفت و گو پرداخته است که می‌خوانید. سفر وزیر امور خارجــه تـرکیه به کشورمان را چطور ارزیابی می‌کنید و با چه هدفی صورت گرفته است؟بین ایران و ترکیه ناچار باید یک سازگاری برقرار باشد، چرا که دو کشور به هم نیاز دارند. ترکیه به گاز و تجارت و صادرات به ایران نیاز دارد و بعد هم سوءتفاهم‌هایی پدید آمده است که یک دلیل آن کمک ترکیه به آذربایجان در جنــگ بـا ارمنستان بود که به دلیل دخالت اسرائیلی ها موجب رنجش مقامات ایرانی شده است. جمهوری اسلامی، اسرائیل را به عنوان دشمن اصلی خودش می‌داند و ترک‌ها هم مایل نیستند که مزیت‌های خودشان را از دست بدهند. اخیرا هم سد سازی ترکیــه بر روی سر شاخه‌هــای رودخانه دجله می‌تواند برای عراق زیان‌بخش باشــد کـه با توجه به اینکه یک ســوم هورالعظیم در ایران است و سرریز آن به دجله و شط العرب(اروند رود) باز می‌گردد. شط العرب هم آب نخلستان‌های ایران را تامین می‌کند که کاهش آب آن موجب آسیب دیدن نخلستان‌های ایران میشود. مسائل منطقه‌ای دیگر هم است و شاید هم خواسته باشند یک میانجیگری کنند. ترکیه با قطر هم یک روابط ویژه‌ای دارد و می‌توان گفت ترکیه پیش از حد توانمندی اقتصادی و سیاسی خودشان را درگیر مسائل بین المللی کرده‌اند. ایران در میانجیگری بین آذربایجان و ارمنستان به خاطر گذرگاه مرزی بین ایران و ارمنستان ذی نفع است و از طرفی نمی‌تواند مانع دستیابی منطقی ترکیه از طریق خطوط ارتباطی به نخجوان و جمهوری آذربایجان شود.
اخیرا جو بایــدن درخواست کرده که با توجه به عرضه نفت به اندازه کافی به بازارهای جهانـی، کشورها نفت ایران را کمتر بخرند، این اقدام رئیس‌جمهور آمریکا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بایدن پس از انتخاب شدن ابراز تمایل آمریکا به بازگشت به برجام را اعلام کرد ولی با استقبال سرد ایران و گام‌های پی در پی در افزایش درصد غنی سازی از سوی ایران مواجه شد که باعث تخریب در مسیر بازگشت آمریکا به برجام شد. شرایطی که ایران برای بازگشت آمریکا گذاشته؛ بایدن با این عمل خودش می‌خواهد بگوید در موضع خودش در مورد تحریم‌ها جدی است و تحریم‌ها فقط در شرایطی برداشته میشود که ایران متقابلا امتیازاتی در مورد امنیت منطقه‌ای بدهد. به خصوص با اشاره به مقدمه برجام که برجام را باعث توسعه صلح و امنیت منطقه ذکر کرده بود، استناد می‌کند. منظور از صلح و امنیت منطقه هم مشخص است، حمایت آمریکا از بقای اسرائیل است که مورد تهدید ایران است. ایران صریحا اعلام می‌کند بدون اینکه نامی ببرد و این اقدام جدید در واقع نوعی فشار بیشتر بر منافع مالی ایران است.
100 روز از شــروع به کار دولت سیزدهم گذشته است، ارزیابی شما از کارنامه عملکرد دولت در حوزه سیاست خارجی چیست؟
معتقدم دولت در سیاست خارجی کارنامه خاصی ندارد. آقای رئیسی شاید تمایلاتی داشته باشد و بخواهد یک کارهایی بکند ولی سیاست خارجی ایران دست مقامات امنیتی، نظامی و رهبری است. حتی اگر مایل هم باشد کاری نمی‌شود کرد. تلاش کردند با عربستان وارد مذاکره بشوند و مذاکره هم می‌کنند ولی همان طور که قبلا گفتم دولت عربستان حداکثر با برقراری روابط کنسولی موافقت خواهد کــرد بــرای اینکه موجب از سرگیــری سفرها برای مناسک حـــج کـــه موجب سرازیر شدن منــابع مالی میشود و منافع خودشان را رعایت می‌کنند، اما در عالم سیاست تابع روابط ایران و آمریکا خواهد بود.
سفر دوره‌ای معاون سیاسی وزیر امور خارجــه، به اروپا پیش از آغاز مذاکرات برجـــام در 8 آذر و همچنین اختلاف نظر در مـــورد نقطـه شروع مذاکرات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فعلا دستاوردی نداشته است و فقط از مواضع طرف‌های اروپایی اطلاع پیدا کرده است. ایشان از مخالفان صریح برجام بود. از زمان آغاز برجام اعلام کرده بود. اما این دلیل نمی‌شود مخالف باشد چراکه تابع برنامه ریزی کلی نظام است نه این نظر و سلیقه خودش، فکر نمی‌کنم این سفر بدون دادن وعده‌ای یا تعهدی برای کنار آمدن با امیال و خواسته‌های غربی‌ها بالاتر از همه توسعه صلح و آرامش در منطقه خواهد بود، امکان رسیدن به نتیجه‌ای را داشته باشد. فکر نمی‌کنم در سال‌های پیش رو چنین اتفاقی به سادگی رخ دهد. این نیازمند یک گردش کامل در سیاستگذاری روابط خارجی ایران دارد. تاکنون چنین چیزی را نمی‌بینم مگر اینکه نسل دیگری که دیدگاه دیگری داشته باشد تدریجی بالا بیاید و اینها بتوانند ایجاد تفاوت‌ها و تغییرات را تحمل بکنند و ایران هم بتواند استقلال اقتصادی خود را بازیابد (الان نمی‌توان تجارت بین المللی داشت، با بانک‌ها رابطه داشته برقرار کرد) و هم در روابط بین المللی حضور داشته باشیم که این مستلزم این است که به تعهدات بین‌المللی و پذیرش قطعنامه‌های سازمان ملل تن بدهد. امروز از پذیرش FATF هم که بتواند تجارت بانکی ما را بعد از رفع تحریم‌ها امکان پذیر کند، خودداری کرده‌ایم. FATF که مبارزه با پولشویی است، خودداری از پذیرش پروتکل‌های آن در نزد دیگران تفسیر بدی دارد.
اسرائیل همیشه سعی در کارشکنی داشت، آیا این بار هم به دنبال کارشکنی در مذاکرات هسته‌ای است؟
احتمالا اسرائیل کارشکنی نمی‌کند برای اینکه می‌دانند در 8 آذر اتفاقی به زیان آنها رخ نخواهد داد. فقط اسرائیل نیست که مایل است ما به سازشی نرسیم که مستلزم تغییر باشد. اگرچه آن تغییر سیاست عدم تهدید موجودیت اسرائیل باشد. اسرائیل از این جهت ناراحت نخواهد شد ولی در آینده نزدیک چنین امکانی متصور نیست و بعد هم کشورهای بزرگی مانند روسیه و همسایگانی مانند عربستان هم مایل به ادامه این خصومت هستند برای اینکه آنها رقبای اصلی بازار نفت و گاز ایران هستند که صادراتش در حداقل است. در حالی که می‌بینیم روسیه و عربستان با تمام قدرت و قوا از غیبت ایران بهره برداری و استفاده را می‌کنند و چینی‌ها هم از اینکه نفت را با تخفیف به دست می‌آورند، راضی هستنـــد. مشاهده می‌کنیــم کــه بازیگـران زیادی از پافشاری ایـــران در کشمکش منطقــه‌ای بهـــره‌منـــد هــستنــد. حـتــی اســرائـیــل در کشـــورهــای حــاشیـه خلیــج فارس به رسمیت شناخته شده و حضور دارد. در جمهـــوری آذربایجـان حضور پیــدا کرده و به بهانه ایران هراسـی کمک‌های بیشتری از آمــریکا و غرب برخوردار شده است. آیا قطع این هراس به زیان اسرائیل است و تاکنون چه زیانی دیده است؟ به واقع درگیری‌هایی در غزه و سوریه داشته که متقابلا ضربه‌هایی وارد می‌کند اما استفاده‌هایی که برده بیش از این حرف‌هاست.
شروط ایران برای بازگشت به برجام را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آمریکا قرار بود بدون هیچ شرطی اعلام کند به برجام بازگشته است. نه نیازی به کشوری دارد نه به دیگران برای این که بایدن اعلام کرده بود خروج ترامپ از برجام کار عاقلانه‌ای نبود ولی برگشت آمریکا به معنی رفع تحریم‌ها نیست. تحریم‌ها بعد از برجام بود. از دیدگاه آمریکایی‌ها برخلاف توسعه و حفظ صلح منطقه‌ای است که در مقدمه برجام آمده است. تحریم‌ها در زمان اوباما که بایدن معاون رئیس جمهور بود انجام شد. یعنی فقط برگشت آمریکا به برجام نیست که موجب رفع تحریم‌ها بشود بستگی به ادامه سیاست‌ها و رفتارهای ایران از دیدگاه آنها خواهد داشت.
تغییر مواضع تروئیکای اروپایی در قبال ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اروپایی‌ها تمایل به رفع مشکلات تجاری با ایران دارند و همیشه هم داشته‌اند. ایران یک مشتری ثروتمند و یا بالقوه ثروتمند است. درست است که الان در شرایط مناسب اقتصادی نیست اما مملکت و منابع و امکانات و بازار بالقوه آن باقی است. بازار سنتی غرب است و اکنون که بازار تجارت بین المللی رقابتی تر شده است و غرب از آن وضعیت صادر کننده انحصاری کالاها به جهان خارج شده است نیاز به حفظ بازارها دارد. اما اولا همیشه متحد استراتژیک آمریکاست و در ثانی روابط با اعراب و اسرائیل برای آنها بیش از جذابیت‌های بازار ایران اهمیت دارد و بنابراین چنانچه روابطی بتواند اصلاح بشود بهره‌مند میشود اما اگر اصلاح نشود به‌خاطر حفظ بازارهای مهم تر با ایران کنار نخواهد آمد.
اختلافات اخیر میان آمریکا و رژیم صهیونیستی در راســـتای برجام چه میزان می‌تواند روی امکان هرچه بیشتر رسیدن به توافق تاثیرگذار باشد؟
در خصوص توافق برخی تعبیر و تفسیرهایی است که در ایران صورت می‌گیرد و فکر می‌کنند کـــه اختلافات آمریــکا و اسرائیل باعث خواهــد شــد که آمریکا از حمــایــت از موجودیت اسرائیل دست بردارد. این هم که گفتــه شده ایران رفتارهای آمـــریکا را تحت نظر دارد و مطابق آن گفت وگو‌ها را جلو می‌برد، بیشتر تعارف است. اما موضوع این است که برگشتن آمریکا به برجام با مشکلاتی مواجه است و حتی اگر آمریکا به برجام بازگردد این بازگشت به معنای رفع تحریم‌ها نیست. در زمان اوباما توافق برجام منعقد شد که دلیل آن صلح و امنیت منطقه‌ای بود. اما اتفاقات بعدی موجب شد که شرایط برجام آن‌طور که خواستیم پیش نرود و اتفاقا بسیاری از تحریم‌هایی که امروز با آنها مواجه هستیم به همان دلایل اختلافی در زمان اوباما وضع شد. در سیاست آنهایی که زور دارند از حق خود هم تجاوز می‌کنند. دولت‌ها باید ببینند که مردمشان چقدر حق دارند از حقوق و آزادی‌های خود بهره‌مند باشند و بتوانند مثل سایر مردم دنیا رو به توسعه بروند. در مواجهه با آمریکا و برجام سعی ما باید بر این باشد که آمریکا برای ما تعیین تکلیف نکند و حتی فراتر از حقوق خود در برجام پیش نرود. یک نظریه این است که ما کشوری هسیتیم با ابعاد متوسط در جهان امروزی که می‌توانیم توانایی‌های خودمان را به جای تبلیغات صرف توسعه اقتصادی و رسیدن به قدرت بیشتر از طریق قدرت اقتصادی کنیم. این موجب خواهد شد که از مقابله با قدرت‌‌های بزرگ در صحنه‌های مذاکره وحشت نداشته باشیم. اگر بخواهیم صحبت جدی با طرفین برجام داشته باشیم باید صحبت‌‌های قانونی خود را رو در رو بگوییم.
سایر اخبار این روزنامه
ورود دادستاني؛ محاكمه آقاي مازوت!
حل مشكلات تجاری با اروپا؛ يک گام به سوی توافق
پول‌های بلوكه شده ايران درحال آزادسازي است
امكان بازگشت جهانگيري به شوراي مركزي
توسعه روابط تجاری با تركيه - ثبات در افغانستان
مبارزه با قاچاق به كارهاي پوپوليستي نياز ندارد
بازار انحصاری با سیاست تفسیر به رأی
قمار براي زندان
يارانه از بنزين حذف شدني است؛ نيست...
اشتغال مولد؛ مسئله این است
100 روز بدون اقدام ملموس !
٣ مساله اصلی ايران برای وين
اندکی تامل؛ اندکی تفکر!
روند هشدار‌آمیز واکسیناسیون!
