روزنامه جوان
1400/08/27
بورس سبز برای برق تجدیدپذیر
سرویس جامعه جوان آنلاین: استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر نه یک پیشنهاد و توصیه بلکه ضرورتی جدی است که باید به آن اهمیت داده شود. با توجه به روند مصرف سوخت فسیلی در نیروگاه‌های حرارتی و میزان بالای مصرف آب در این نیروگاه‌ها دیگر وقت آن رسیده که نمایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به واقعیت تبدیل و استفاده از این انرژی خدادادی جایگزین سوخت فسیلی شود. در این میان هستند کسانی که استفاده از این انرژی را گران‌تر از برقی می‌دانند که از سوی سوخت‌های فسیلی تولید میشود، در صورتی که براساس آمار‌های معتبر جهانی، قیمت برقی که از انرژی‌های تجدیدپذیر به دست می‌آید، بسیار ارزان‌تر از تولید برق با سوخت فسیلی است، به علاوه اینکه هزینه زیست‌محیطی نیروگاه‌های حرارتی بسیار گران‌تر از استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است. در شرایطی که نیروگاه حرارتی وابستگی شدیدی به آب دارد و ایران نیز کشوری خشک و کم آب است، چشم امید داشتن به تداوم روند فعلی تولید برق از نیروگاه‌های حرارتی درست نیست و باید نسبت به آن تجدیدنظر شود. قرار بود تا ساتبا (سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی) به منظور ارتقای بهره‌وری انرژی و استفاده هر چه بیشتر از منابع تجدیدپذیر و پاک فعالیت خود را آغاز کند تا پیشرفت چشمگیری در این زمینه ایجاد شود، اما متأسفانه شاهد آن هستیم که میزان تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور ما آنقدر ناچیز است که از این هدف به شدت دور مانده‌ایم! به همین منظور «جوان» با داوود مددی، رئیس انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران به گفتگو نشسته‌است و علت عقب‌ماندگی کشور را در این حوزه جویا شده، درباره راهکار‌های پیشرفت در صنعت انرژی تجدیدپذیر سؤال پرسیده‌است. در حال حاضر چه مقدار برق از انرژی‌های تجدیدپذیر تولید میشود؟قرار بود که در برنامه پنجم توسعه، ۵ هزار مگاوات برق انرژی‌های تجدیدپذیر تولید شود، اما این امر محقق نشد و این برنامه به برنامه ششم محول شد. در نهایت نیز تولید این مقدار برق از انرژی‌های تجدیدپذیر در برنامه ششم نیز محقق نشده‌است. براساس آخرین آماری که ساتبا اعلام کرده ۹۰۴ مگاوات برق انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور تولید شده و این عدد از یک درصد آن عدد پیش‌بینی شده در برنامه نیز کمتر است! چرا به ۵ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر نرسیدیم؟
هرچند که مجلس شورای اسلامی در برنامه ششم توسعه، قانون خوبی را برای توسعه تجدیدپذیر‌ها تصویب کرده‌است؛ به استناد ماده ۶۱ قانون اصلاح الگوی مصرف، قرار بود که وزارت نیرو نرخ پایه همه ساله را برای تجدیدپذیر‌ها اعلام کند و همچنین محل تأمین خرید این انرژی‌های تجدیدپذیر نیز از سه منبع پیش‌بینی شود. با وجود این قانون و با توجه به موقعیت کشور ما که هم ظرفیت‌های بادی و خورشیدی مناسبی دارد، سرمایه‌گذاری جذاب بود، اما در مرحله اجرا مشکلات زیادی به وجود آمد که مانع از تحقق تولید ۵ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر شد.
یکسری ترک فعل در دولت گذشته داشتیم و این ترک فعل باعث شد که از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر عقب بمانیم. مثلاً اینکه در ماده ۶۱ قانون اصلاح الگوی مصرف، سه منبع برای تأمین بودجه تجدیدپذیر‌ها پیش‌بینی شده؛ یکی سوخت صرفه‌جویی شده که باید توسط وزارت نیرو درخواست و توسط سازمان بودجه و برنامه‌ریزی دیده می‌شد، اما اصلاً چنین بودجه‌ای را پیشنهاد نکردند! دوم هزینه‌های زیست محیطی بوده که اصلاً پیش‌بینی نشد و سوم هزینه بازفروش برق تجدیدپذیر‌ها بود که به آن هم اصلاً اهمیت داده نشده‌است. گفتنی است که بعد از برجام و از سال ۹۲ به بعد ۴۷ درصد سرمایه‌گذاری‌های خارجی جذب شده برای تجدیدپذیر‌ها بوده است و این موضوع نشان دهنده جذابیت موقعیت جغرافیایی ایران برای سرمایه‌گذاری در تجدیدپذیرهاست. با تمام این تفاسیر فقط ۹۰۴ مگاوات برق تجدیدپذیر به بهره‌برداری رسیده‌است!
در کشور چه میزان ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر وجود دارد؟
در کشور ۱۵۰ هزار مگاوات ظرفیت خورشیدی و ۷ هزار مگاوات ظرفیت انرژی بادی داریم. در حال حاضر ۸۰ هزار مگاوات ظرفیت نصب شده برق حرارتی داریم که در اوج مصرف ۵۷ هزار مگاوات از آن بهره‌برداری میشود و همچنین حدود ۱۳ هزار مگاوات کمبود برق داریم. سایر کشور‌ها در کدام نقطه از بهره‌برداری انرژی تجدیدپذیر رسیده‌اند و ما در کدام نقطه هستیم؟
قرار بر این بود که ایران تا سال ۱۴۰۰، ۵ درصد از انرژی‌های مورد نیاز خودش را از تجدیدپذیر‌ها تأمین کند، اما در حال حاضر ۹۰۴ مگاوات است که این عدد زیر یک درصد را شامل میشود. این در حالی است که کشور آلمان بیش از ۴۲ درصد از برق مصرفی خودش را از تجدیدپذیر‌ها تأمین می‌کند، در صورتی که در این کشور آفتاب بسیار کم است و اغلب سال بارندگی دارند، اما ۱۱۰ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر دارند. بعد از آن انگلستان ۳۸ هزار و ۶۰۰ مگاوات، هند ۶۹ هزار مگاوات، ژاپن ۳۷ هزار مگاوات و شیلی ۴ هزار و ۱۱۰ مگاوات؛ در مقایسه کشور ما با آنها و تمام حمایت‌های قانونی که بوده‌است، عقب‌ماندگی ما به شدت مشخص است.
امروز می‌بینیم که چین در دامن کوه‌هایی که جنگلی نیست پنل خورشیدی زده‌است و همچنین روی رودخانه‌ها و کانال ها‌ی آب نیز از پنل خورشیدی استفاده کرده‌است تا هم برق تولید کند و هم با استفاده از پوشش این پنل‌ها مانع از تبخیر آب شود. آنها روی دریا‌ها و اقیانوس‌ها نیز دکل‌های بادی و پنل‌های خورشیدی زده‌اند و از هر نقطه‌ای برای استفاده از این انرژی استفاده می‌کنند و با این سرعتی که پیشرفت در انرژی‌های تجدیدپذیر‌ها پیش می‌رود رفته‌رفته مصرف سوختشان هم پایین می‌رود. به جای اینکه این ماده ارزشمند را بسوزانند به محصولات با ارزش‌تری تبدیل می‌کنند. متأسفانه ما از منبع بسیار غنی و ثروت زیرزمینی کشور که متعلق به نسل‌های دیگر است، بیرون می‌کشیم، می‌سوزانیم و به هوا دود می‌کنیم. در صورتی که ما همین سوخت را می‌توانیم به موادی تولید کنیم که ارزش اقتصادی بالاتری دارند و ماندگار هستند، اما با راحت‌ترین کار یعنی سوزاندن آنها به منابع موجود در کشور و محیط‌زیست، خسارت می‌زنیم. برای جلوگیری از این خسارت باید هر چه زودتر اقدام کنیم قبل از آنکه دیر شود. چرا برای استفاده از انرژی تجدیدپذیر غفلت کرده‌ایم و چقدر دیگر فرصت داریم؟
دیگر استفاده از انرژی تجدیدپذیر یک ضرورت است و باید آن را عملیاتی کنیم، البته باید به دولتی که جدیداً سر کار آمده‌است، فرصت داده شود و با آن همیاری کنیم.
ما در روز یک میلیون متر مکعب گاز تولید می‌کنیم. ۵۰۰ هزار متر مکعب برای مصرف خانگی استفاده میشود. نیاز کارخانجات ما ۲۳۰ هزار متر مکعب در روز است. با توجه به سرمای پیش رو و مصارف دیگر که در کشور وجود دارد، اعلام شده در زمستان بیش از ۸۰ هزار متر مکعب گاز برسانند و از الان آثار آن مشخص است که کارخانه سیمان گازرسانی را محدود می‌کنند، بنابراین مجبورند یا از سوخت‌های فسیلی دیگری استفاده کنند که منجر به انواع و اقسام بیماری‌ها خواهد شد و آلودگی‌ها بیشتر میشود یا بیشتر صرفه‌جویی شود تا دولت به تجدیدپذیر‌ها برسد و چاره‌ای بیندیشد. ما باید به نقطه‌ای برسیم که تجدیدپذیر‌ها نیاز کشور را تأمین کنند. چه اقداماتی در این مدت انجام شده‌است؟
در حال حاضر خوشبختانه دولت جدید قصد دارد ۱۰ هزار مگاوات برق در مدت چهار سال را از تجدیدپذیر‌ها تأمین کند. هر چند این برنامه بلندپروازانه است، اما ما تلاشمان را می‌کنیم که محقق شود و با مشاوره و امکاناتی که وجود دارد، در راستای تحقق اهداف دولت قدم برداریم، تحقق این امر الزاماتی نیاز دارد و باید مسئولان برای تأمین آن همت کنند.
متأسفانه ما از لحاظ صنعتی بسیار عقب هستیم، اما دانشمندانی داریم که روی این مسئله کار کرده‌اند و می‌توان از مطالعات و نظرات آنها بهره ببریم. چرا برخی تصور می‌کنند استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر گران است، در صورتی که این انرژی در جهان به ارزان بودن معروف است؟
در آلمان شرکت‌های تولیدکننده، برق را به دولت نمی‌فروشند، آنها در بستر شبکه‌ای که دولت در اختیارشان قرار داده‌است در بورس و بازار برق می‌فروشند و قیمت برق هم قیمت روز است؛ در اروپا یا آلمان ۱۸ تا ۲۳ سنت یورو برقش را می‌فروشد، اما در کشور ما، قیمت برق به سنت هم نمی‌رسد. متأسفانه سوخت ارزانقیمت، اقتصاد کشور را فلج کرده‌است و باید رفته‌رفته برای اصلاح قیمت حرکت کنیم، این به این معنی نیست که برق خانگی عموم گران شود و مردم را نگران کنیم، نه. باید قیمت ارزان برق خانگی همانطور که هست باقی بماند، اما برقی که به دست صنایع و بخش بازرگانی و تجاری می‌رود نباید مفت و مجانی باشد.
حدود ۴۰ درصد تولید برق توسط شرکت‌های دولتی تولید میشود، مصرف عمومی و خانگی مردم نیز حدود ۳۰ درصد است و باقی برق را بخش صنعتی و بازرگانی مصرف می‌کند؛ مثلاً صنعت فولاد، برق مجانی می‌گیرد و فولاد تولید و صادر می‌کند و به سود کلان می‌رسد! در بخش بازرگانی و تجاری نیز همینطور است یا مغازه‌هایی که برای نمایش و جلوه کالای خود، ویترین را چراغانی می‌کنند و با برق مجانی، به کسب و کار خود رونق می‌دهند!
متأسفانه سوخت نیروگاه‌ها مجانی است و علت اصلی عقب‌ماندگی ما از انرژی‌های تجدیدپذیر نیز همین است، زیرا که تصور کرده‌ایم انرژی تجدیدپذیر گران است و نیازی به توسعه آن ندیده‌ایم. یعنی پیشنهاد شما این است که برق خانگی رایگان باشد و بخش بازرگانی و صنایع برق را به قیمت بالاتری بخرند؟
۶۰ درصد برق را شرکت‌های خصوصی تولید می‌کنند، بنابراین آنها به بازار خودشان بروند و برق را به صنایع و بازرگانان و تجار بفروشند؛ برقی را که شرکت‌های دولتی تولید می‌کنند نیز به مصارف خانگی اختصاص داده‌شود و به همین قیمت ارزان به دست عموم برسانند. نه اینکه مانند گران کردن قیمت بنزین جنجال و حاشیه ایجاد شود.
در همین زمینه به دولت و مجلس پیشنهاد داده‌ایم که برای برق تجدیدپذیر بورس سبز ایجاد شود و صنایع ملزم شوند درصدی از برق مورد نیاز خودشان را حتماً از تابلوی بورس سبز بخرند و آن‌هایی که بیش از دو برابر الگوی مصرف، برق نیاز دارند، از این تابلو خرید کنند. همچنین پیشنهاد دادیم که رمز ارز‌ها نیز از بورس سبز خریداری شود. در بسیاری از کشور‌ها برای رمز ارز‌ها ممنوعیت استفاده از برق حرارتی گذاشته‌اند و آنها را ملزم به استفاده از برق تجدیدپذیر کرده‌اند. در این صورت است که تجدیدپذیر‌ها رشد می‌کنند و هم به تدریج قیمت واقعی با رقابت ایجاد میشود.
در چنین شرایطی تولیدکننده برق تجدیدپذیر مجبور میشود برای دوام در بازار قیمتش را پایین بیاورد.
آن وقت است که انرژی تجدیدپذیر ارزان میشود و برق نیروگاه‌هایی که از سوخت فسیلی استفاده می‌کنند. گران! مقایسه تجدیدپذیر با انرژی حرارتی که سوخت آن مجانی است اصلاً قیاس درستی نیست. در کشور‌های پیشتاز تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، سوخت فسیلی گران است یا ارزان؟
هیچ کجای دنیا مانند کشور ما سوخت فسیلی ارزانقیمت نیست. نیروگاه‌های چین و ژاپن و سایر کشور‌های پیشتاز در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، نه‌تن‌ها سوخت فسیلی را به قیمت بالا می‌خرند، بلکه باید بابت آلایندگی زیست‌محیطی ایجاد شده نیز پول بپردازند؛ یعنی هر شرکت آلاینده یا باید در جهت رفع آلایندگی هزینه کند و آنها را از بین ببرد یا در بازار بورس، هزینه‌ای را برای شرکت‌هایی که در راستای رفع مشکلات زیست‌محیطی فعالیت می‌کنند و گاز‌های گلخانه‌ای را از بین می‌برند، پرداخت کند؛ مثل تصفیه خانه‌ها و زباله‌سوز‌ها و انرژی‌های تجدیدپذیر، اما در کشور ما سوخت مجانی به نیروگاه‌های حرارتی داده‌می‌شود تا برق تولید کنند و به محیط‌زیست آسیب بزنند! عده‌ای ساز مخالف برای توسعه انرژی‌پاک را می‌زنند. به نظر شما دلیل مخالفت این عده و سنگ‌اندازی‌هایشان چیست؟
باید این را بدانیم که منابع زیرزمینی تمام‌شدنی است و همیشگی نیست، اما انرژی‌های تجدیدپذیر هیچ‌وقت تمام نمی‌شود و اگر ما فناوری روز برای استفاده از آن را داشته باشیم، هیچ وقت نگران تمام‌شدن آن نخواهیم بود. آن‌هایی که مخالف استفاده از انرژی تجدیدپذیر هستند بدون فکر حرف می‌زنند و علم کافی در این خصوص ندارند، این دسته از افراد متأسفانه منفعت استفاده از این انرژی خدادادی را به خوبی نمی‌دانند. برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر چه اقداماتی باید انجام شود؟
باید انرژی‌های تجدیدپذیر سهمی از انرژی در بورس سبز داشته باشد. همچنین باید زمینه‌های صادرات انرژی‌های تجدیدپذیر با استفاده از شبکه‌های موجود فراهم شود. در حال حاضر صادراتی که صورت می‌گیرد صرفاً توسط خود دولت انجام میشود و پیشنهاد میشود ظرفیت ۲۰ درصد از صادرات کشور را به تجدیدپذیر‌ها اختصاص دهند.
همچنین برای اینکه اعتماد سرمایه‌گذاران جلب شود و سرمایه‌گذاران سابق بتوانند در این عرصه ظهور بیشتری داشته باشند برای بازپرداخت بدهی آنها تلاش کنند تا آنها مطالبات خودشان را در زمینه توسعه تجدیدپذیر‌ها به کار بگیرند. متأسفانه قانون برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در گذشته به خوبی اجرا نشد و سرمایه‌گذاران سابق در این حوزه نتوانستند به خوبی عمل کنند، امید است با اجرای مناسب قانون این‌بار شاهد برداشتن گام‌های مؤثر در جهت توسعه این انرژی پاک باشیم.
سایر اخبار این روزنامه
خودروسازان باید دانش‌بنیان شوند
بسیج باید برای مبارزه با فساد و کمک به شفافیت به میدان بیاید
آیت‌الله مجتهد شبستری درگذشت
«منصور» دور از کلیشه‌های سینمای دفاع مقدس
نهضت تازه ترجمه را می‌توان از شعر آغاز کرد
بورس سبز برای برق تجدیدپذیر
دعوت رئیس بهزیستی تهران از کودکان برای کار در خیابان با ماهی ۹۰ میلیون تومان!
آتش‌تهیه آژانس ۵ روز مانده به سفر گروسی به تهران
چه کسانی به نخبگان علمی خیانت و جفا می‌کنند؟
قالیباف: اصرار بر شکستن انحصار خودرو داریم
