جعبه‌ سیاه کیت‌های ورزشی

از فرم خلبانی بربلندای آسمان تا لباس سفید ملوانی در دریا ، پرستاری و پاکبانی، همیشه لباس معرف و نماد و هویت هر حرفه‌‌ای بوده است. فوتبال هم نه تنها از این قاعده مستثنا نیست بلکه در این ورزش مهیج اهمیت لباس بیشتر هم هست. طرفداران فوتبال همیشه به رنگ و نماد تیم‌هایشان تعصب دارند و با رنگ و نماد‌ها کری‌ها می‌خوانند. از یوز معروف ایرانی روی لباس تیم‌ ملی کشورمان بگیرید تا لاجوردی بر تن باجو در ایتالیا تا سه خط هم‌رنگ با پرچم معروف لباس آلمان در جام‌ جهانی 1990، یا وقتی که مارک فان باستن افسانه‌ای با لباس نارنجی جذابش بر بام اروپا ایستاد یا همین دست خدا مارادونای فقید در لباس معروف آرژانتین، همه و همه جزو خاطرات لاینفک ما از فوتبال هستند. رنگ ‌ها ،نماد تیم‌ها شده‌اند و در خاطره جمعی هر هوادار جایگاه ویژه‌ای دارند. حال چند سالی است در دنیای حرفه‌ای فوتبال طراحی لباس همراه با هویت و نماد آن از جایگاه خاصی در نزد مدیران تیم‌ها اعم از باشگاهی و ملی برخوردار شده است، برخلاف آن چه که کمتر در فوتبال کشورمان می‌بینیم. اما همین چند روز پیش بود که طرح جدید لباس چوکای تالش فضای شبکه‌های اجتماعی را درنوردید و به سرعت دیده شد. به همین بهانه به سراغ «مجتبی منفرد» رفتیم، کسی که طراحی‌ کیت‌های او در یک سال اخیر مورد توجه قرار گرفته و ناگفته‌های زیادی از مراحل طراحی کیت‌ها، واکنش مردم و مدیران باشگاه‌ها و ... دارد.

برای تیم‌ های بزرگ کشورمان کیت‌های شان مهم نیست!
منفرد، 22 ساله و دانشجوی کارشناسی رشته نرم‌افزار است که از دو سال پیش تصمیم به راه‌اندازی استارت‌آپ در زمینه طراحی لباس تیم‌های ورزشی گرفته است. او می‌گوید: «چندین سال است که به صورت حرفه‌ای این کار را دنبال می‌‌کنم و با این که در رشته‌ای به غیر از گرافیک و طراحی لباس درس خوانده‌ام اما به واسطه علاقه به فوتبال و طراحی، پیگیر این حوزه کاری شدم، آموزش دیدم و هم اکنون با یک تیم 5 نفره این کار را جلو می‌بریم». او با اشاره به تمایل نداشتن تیم‌‌ها و هزینه نکردن برای خاص شدن کیت ‌هایش می‌گوید: «خیلی رک بگویم، متاسفانه برای تیم‌های بزرگ کشورمان اصلا اهمیتی ندارد که چه کیت ‌هایی بر تن می‌کنند. حتی تیم‌هایی هستند که در سطح اول آسیا هم بازی می‌کنند اما اصلا اهمیتی به طراحی لباس نمی‌دهند. ما طراح کیت هستیم نه تولید کننده. بسیاری از طرفدارهای تیم های فوتبال در کشورمان وقتی می‌بینند طرحی کپی نیست، ساده نیست و از نمادهای تیم و شهرشان در آن کیت استفاده شده، بسیار استقبال می‌کنند اما مدیران باشگاه‌ها از این مسئله غافل هستند».
در کیت، نمادها و دغدغه‌های محیط ‌زیستی مهم است
«در طراحی لباس‌های ورزشی برای تیم‌های مختلف کشورمان با توجه به خطه‌شان، همیشه به دغدغه‌ها و نمادهای شهر و باشگاه‌ها اهمیت داده‌ایم». منفرد با ذکر این نکته در توضیح لباس ملوان بندرانزلی که آن هم خیلی مورد توجه قرار گرفت، می‌گوید:« برای تیم ملوان با نگاهی که به دغدغه‌های ملوان و شهر انزلی داشتیم و صحبتی که با طرفدارانش کردیم، متوجه شدیم که اولویت مردم این شهر، خشک شدن تالاب است و ما هم از نماد گل برگ‌های نیلوفر تالاب در آستین‌های آن کیت استفاده کردیم». از سوی دیگر یک گیلان، یک تالش و یک تیم فوتبال که سال‌هاست چشم و چراغ شهر تالش است. این تیم که این روزها برخلاف فصل پیش در فرم خوب خودش قرار دارد با طراحی جدید لباسش دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است. طراح این لباس که این طرح را از یک سال پیش طراحی کرده است، در توضیح این اتفاق می‌گوید: «متناسب با لقب و اسم ورزشگاه، این کیت را طراحی کردیم. طرحی که از یک سال پیش طراحی شده بود، اما به دلیل این که کمتر کسی با کارهای ما آشنایی داشت، استفاده نشد تا این که توسط خبرنگار شبکه‌ باران به مدیران چوکا معرفی شد و مورد توجه آن‌ها قرار گرفت. واکنش طرفداران این تیم و کاربران شبکه‌های اجتماعی هم به این مسئله خیلی مثبت بود که برای ما هم جالب بود.»
لباس‌ها را سه ‌بعدی طراحی می‌کنیم
او در توضیح ساخت طرح‌های گرافیکی کیت‌ها در بستر سه بعدی که در کشورمان بی‌سابقه بوده، می‌گوید: «ما معمولا یک سری موکاپ(فایل گرافیکی) استفاده می‌کردیم که در سایت‌ ها به صورت رایگان موجود است اما جلوتر که رفتیم، به سراغ یادگیری بحث‌های طراحی لباس در بستر
سه بعدی رفتیم تا الگو‌های دوبعدی را سه بعدی کنیم. کیت‌های تولیدی ما از یک جایی به بعد کاملا مدل سازی شده و کاری نیست که بتوانید مشابه‌اش را در بستر اینترنت یا در سایت‌ های طراحی پیدا کنید. این مدل‌سازی سه بعدی به زعم طراح‌ها و استادان طراحی، برای اولین بار در ایران است که در حوزه ورزش اتفاق می‌افتد.»
برای تیم ‌ملی، حاضریم کیت رایگان طراحی کنیم اما ...
طراحی کیت استقلال‌ و پرسپولیس تهران برای بازی در لیگ‌ برتر و آسیا تا فولاد، ذوب‌آهن، ملوان، لباس دوم سپاهان و ... . این‌ها فهرست بلند بالایی است از طراحی‌ کیت‌ها توسط گروه منفرد. اما طراحی‌های او منحصر به فوتبال و لباس نیست. او با نام بردن از تیم شهرداری گرگان، قهرمان بسکتبال ایران می‌گوید: «با شهرداری گرگان و چند تیم والیبال مثل کاله و هراز هم همکاری کرده‌ایم. ما حتی برای لیگ ‌برتر توپی با نماد خلیج ‌فارس طراحی کرده‌ایم هرچند طبق معمول، توجهی به آن نشد». او که بارها، لباس تیم ‌ملی را با یوز معروفش بازطراحی کرده است، با گله از مسئولان فدراسیون فوتبال می افزاید: «برای تیم ملی حتی به ما جواب هم نمی‌دهند. هر طرحی که برای تیم‌ ملی یا باشگاهی می‌زنیم، بلافاصله برای مدیران و باشگاه ارسال می‌کنیم اما تا امروز از بیشترشان هیچ پاسخی نگرفتیم به خصوص از طرف فدراسیون فوتبال. حتی بارها گفتیم حاضریم رایگان یا به صورت لباس با کیفیت این طرح‌ها را در اختیارشان قرار بدهیم اما باز هم خبری نشده است».


پرسپولیسی‌ها لحظه آخر منصرف شدند!
«کیت شما خوب و جذاب است اما چون تا این جا در جدول مسابقات با این لباس بالا آمدیم و برای‌مان خوش یمن بوده است، در فینال کیت‌مان را عوض نمی‌کنیم». این پاسخ مدیران پرسپولیس به طراحی لباس فینال آسیا بود که گروه منفرد آن را طراحی کرده بودند. او با این مقدمه می‌افزاید: «پیشنهاد طراحی کیت برای فینال آسیا را از طریق تولید کننده لباس پرسپولیس دریافت کردیم و خیلی سریع دست به کار شدیم. پیشنهادی را که مستقیما خودشان  داشتند، طراحی کردیم. حتی طرح قبول و با  استقبال‌شان مواجه شد اما به ما گفتند که در لحظه آخر، کادر فنی پرسپولیس منصرف شده است! البته همان طرح شیر دال منحصر به فرد را سال بعد در دربی بدون اطلاع ما استفاده کردند! بعد هم هیچ‌ گونه عذرخواهی رسمی از سوی تولید کننده نشد و خب این مسائل باعث می‌شود دلسرد شویم». او که مقصر را به طور کل مدیریت تیم‌‌ها می‌داند در ادامه و در توضیح این پدیده می‌گوید:«مدیریت تیم، شاید هم مشاورها، ضعیف عمل می‌کنند اما کلی بخواهم بگویم، مدیریت ضعیف باعث این مشکلات می‌شود».
 
کیت نساجی و اینتر   را خیلی دوست دارم
«منفرد» که گویا طرفدار اینتر ایتالیاست  هرچند مانند هر هنرمند دیگری به تمامی کارهایش عشق می‌ورزد اما درباره طرح مورد علاقه‌اش از کیت تیم‌های داخلی‌ می‌گوید: «در خصوص تیخم‌های داخلی، به سبب زندگی در مازندران و علاقه‌ام به تیم نساجی، طرح سیاه رنگ با تصویر ببر را که برای نساجی طراحی کردم خیلی دوست دارم اما متاسفانه هنوز فرصت استفاده از این طرح توسط این تیم پیش نیامده است». او در انتها هر چند از ناملایمتی‌ها دلخور بود اما امیدوارانه از آینده و ظرفیت رشد کار و تحول در طراحی کیت‌های ورزشی گفت و ادامه داد: «انتظار خاصی از مسئولان ندارم فقط اگر بشود صرفا به ما هم فضا بدهند و بگذارند ما هم یک سری کارها را پیشنهاد و انجام بدهیم تا شاهد کیت ‌های ریشه‌دارتر، فرهنگی‌تر و جذاب‌تری در ورزش کشورمان  باشیم».